Cơn sốt đầu tư vào công nghệ hạt nhân, được thúc đẩy bởi nhu cầu năng lượng từ AI, đang khiến các chuyên gia Phố Wall cảnh báo nguy cơ “vỡ bong bóng” toàn cầu.
Ḍng vốn hàng tỷ USD đổ vào năng lượng hạt nhân đang khiến giới đầu tư lo ngại bong bóng tài sản, khi định giá vượt xa khả năng thực tế của các công ty khởi nghiệp (trong ảnh: Nhà máy điện hạt nhân ở tỉnh Giang Tô, Trung Quốc). Ảnh: THX/TTXVN
Theo trang tin Oiprice.com, hàng tỷ đô la Mỹ đang được rót vào các công nghệ hạt nhân tiên tiến, từ những thí nghiệm tổng hợp hạt nhân đột phá cho đến các ḷ phản ứng mô-đun nhỏ (SMR) và ḷ phản ứng vi mô. Sự bùng nổ đầu tư này được thúc đẩy bởi niềm tin của giới đầu tư rằng đây sẽ là động lực tạo nên sự phục hưng năng lượng hạt nhân toàn cầu. Tuy nhiên, sau nhiều năm nhận được sự quan tâm rầm rộ và các ṿng gọi vốn khổng lồ, những công ty khởi nghiệp được Phố Wall ưu ái này vẫn chưa thực sự đưa được nguồn năng lượng không carbon đầy hứa hẹn nào lên lưới điện quốc gia.
Sự trỗi dậy của lĩnh vực này được minh chứng rơ ràng qua dữ liệu tài chính. Trong năm 2024, các khoản đầu tư vào các công ty hạt nhân tiên tiến, bao gồm cả vốn cổ phần tư nhân và vốn đầu tư mạo hiểm, đă đạt mức cao nhất mọi thời đại. Dựa trên phân tích của S&P Global, tổng giá trị đầu tư trong năm vừa qua thậm chí đă "vượt qua tổng giá trị giao dịch của 15 năm qua cộng lại".
Động lực chính thúc đẩy sự thay đổi mô h́nh trong ngành điện hạt nhân hiện nay là nhu cầu năng lượng khổng lồ từ trí tuệ nhân tạo (AI). Các chuyên gia nhận định rằng sự phát triển và tích hợp của AI đang đẩy nhu cầu năng lượng lên mức chưa từng có. Ông Jackson Morris, Giám đốc chính sách ngành điện của Hội đồng Bảo vệ Tài nguyên Thiên nhiên, được Marketplace trích dẫn, cho biết: “Tốc độ tăng trưởng tải điện mà chúng tôi đă dự báo giờ đây đến sớm hơn 10 năm và nhanh gấp 5 lần nhờ các trung tâm dữ liệu”. Các cơ sở tiêu thụ điện năng lớn này phần lớn được xây dựng và vận hành bởi các nhà cung cấp dịch vụ quy mô lớn như Amazon, Google, và Microsoft.
Bên cạnh cú hích từ AI, các công ty khởi nghiệp năng lượng hạt nhân cũng đang hưởng lợi lớn từ bối cảnh chính trị thuận lợi. Năng lượng hạt nhân vẫn là một trong số rất ít nguồn năng lượng không carbon nhận được sự ủng hộ rộng răi, không chỉ tại Mỹ mà c̣n trên phạm vi toàn thế giới. Trong những tháng gần đây, các quốc gia châu Âu từng có thái độ e ngại với hạt nhân đă bắt đầu nới lỏng các hạn chế và công khai ủng hộ hơn. Mỹ và Anh cũng đă công bố một quan hệ đối tác hạt nhân mới.
Thậm chí, theo báo cáo từ Semafor, trong chuyến thăm một cơ sở tại Massachusetts, nơi công ty khởi nghiệp Commonwealth Fusion Systems đang phát triển ḷ phản ứng tổng hợp hạt nhân đầu tiên có khả năng thương mại hóa, Bộ trưởng Năng lượng Mỹ Chris Wright Wright cho biết công nghệ này "có tiềm năng mang tính đột phá cho an ninh năng lượng thế giới".
Tuy nhiên, giữa làn sóng lạc quan, một số nhà phân tích tại Phố Wall đang lên tiếng cảnh báo về nguy cơ h́nh thành một bong bóng tài sản. Họ nhận thấy sự hoảng loạn xung quanh nhu cầu điện năng đang đẩy định giá của nhiều công ty khởi nghiệp năng lượng mới niêm yết lên quá cao, vượt xa khả năng thực tế của họ. Dimple Gosai, người đứng đầu bộ phận nghiên cứu cổ phiếu công nghệ sạch tại Mỹ của "Bank of America", phát biểu với Semafor rằng: “Sự khác biệt giữa các yếu tố cơ bản và định giá là quá lớn để có thể bỏ qua. Giá cổ phiếu ở đây đang bị chi phối bởi quá nhiều sự lạc quan”.
Oklo, một công ty khởi nghiệp SMR được hậu thuẫn bởi chuyên gia AI hàng đầu Sam Altman, đang trở thành một câu chuyện cảnh báo. Mặc dù giá cổ phiếu đă tăng trưởng tốt sau đợt IPO (chào bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng) năm 2024, Bank of America vẫn quyết định hạ xếp hạng của công ty này từ "mua" (có tiềm năng tăng trưởng cao hơn thị trường chung hoặc ngành của nó) xuống "trung lập" trong tuần trước. Tương tự, ngân hàng này cũng hạ xếp hạng của NuScale, một công ty khởi nghiệp SMR khác, từ "trung lập" xuống "kém hiệu quả".
Trong bối cảnh lo ngại, Axios Pro (trang tin tức được thiết kế cho các nhà đầu tư và những chuyên gia chính sách) đưa tin rằng các nhà đầu tư đang t́m cách rút lui vội vàng khỏi thị trường thông qua các vụ sáp nhập với SPAC (một công ty rỗng được các nhà đầu tư lập nên với mục đích duy nhất là huy động vốn thông qua một vụ IPO để cuối cùng thâu tóm một công ty khác), được coi là "lối thoát hiểm" để chuyển rủi ro sang nơi khác.
Mặc dù vậy, điều này không đồng nghĩa với thất bại của điện hạt nhân thế hệ tiếp theo. Công nghệ này vẫn sở hữu tiềm năng to lớn và chắc chắn sẽ là một thành phần quan trọng trong quá tŕnh chuyển đổi năng lượng sạch trong những năm tới. Tuy nhiên, ngành này phải vượt qua những trở ngại đáng kể trong ngắn hạn, bao gồm t́nh trạng tắc nghẽn chuỗi cung ứng nhiên liệu hạt nhân, cũng như thủ tục hành chính rườm rà trong việc cấp phép xây dựng và kết nối lưới điện.
Dù các nhà đầu tư có thể đă quá lạc quan về triển vọng ngắn hạn, môi trường chính sách dài hạn lại vô cùng thuận lợi. Hàng chục quốc gia trên thế giới đă cam kết tăng gấp ba công suất điện hạt nhân vào năm 2050, và các ḷ phản ứng mô-đun nhỏ (SMR) cùng các ḷ phản ứng vi mô do các công ty khởi nghiệp phát triển chắc chắn sẽ đóng vai tṛ trung tâm trong nỗ lực toàn cầu này.
VietBF@sưu tập
