Tổng thống Mỹ Donald Trump trong nhiệm kỳ thứ hai không chỉ khác biệt các đời tổng thống tiền nhiệm mà còn khác cả chính ông 8 năm về trước.
Năm 2016, ông Trump bước vào chính trường Mỹ với hình ảnh một nhân vật sẵn sàng đảo ngược cả hệ thống chính trị. 8 năm sau, ông trở lại với quyết tâm ngày càng lớn hơn.
Ngay trong ngày đầu tiên nhậm chức đúng 6 tháng trước, 20/1/2025, giữa tiếng hoan hô của những người ủng hộ, ông Trump đã ký lệnh hủy bỏ 78 văn bản chính sách của chính quyền Biden. “Các bạn có thể tưởng tượng cảnh ông Biden làm điều này không? Tôi nghĩ là không”, ông Trump hài hước.
Hình ảnh này là biểu tượng của ông Trump trong nhiệm kỳ thứ hai: Tự tin, sẵn sàng thay đổi và quyết tâm đảo ngược các chính sách của chính quyền Biden tiền nhiệm.
Tự tin với chính sách mới
“Tự tin hơn” có lẽ là từ thích hợp nhất để nói về thay đổi giữa chính quyền Trump 2.0 và nhiệm kỳ đầu tiên.
Theo cựu Đại sứ Pháp tại Mỹ Gérard Araud, ông Trump năm 2017 vẫn cảm thấy “không an toàn” và chưa hiểu rõ công việc của mình. Tuy nhiên, ông Trump giờ đây đã thừa nhận bản thân tự tin hơn, ít quan tâm hơn tới những giới hạn và ý kiến chỉ trích.
Cây viết Ramesh Ponnuru của Washington Post chỉ ra chính sự tự tin của ông Trump về quyền lực và sức ảnh hưởng của bản thân đang dẫn tới hàng loạt thay đổi chính sách.
Khi mới bước vào Nhà Trắng năm 2017, ông vẫn cần sự ủng hộ của các đảng viên Cộng hòa truyền thống. Giờ đây, các đảng viên này hoặc đã rời đảng, hoặc đã chuyển sang ủng hộ ông Trump hoặc đã chấp nhận rút về tuyến sau.
“Ông Trump không còn cần chiều theo những quan điểm cũ của đảng. Có lẽ ông Trump đã trở nên tự tin hơn - hay có thể nói là ‘cứng đầu’ hơn”, ông Ponnuru viết. “Hoặc có lẽ ông thích phá vỡ hiện trạng ngay cả khi đó là hiện trạng do ông tạo ra”.
Trong bối cảnh này, nhiều chính sách của Washington từ đầu năm nay thậm chí đảo ngược những chính sách của ông Trump trong nhiệm kỳ đầu tiên - đặc biệt là những chính sách chỉ phục vụ mục tiêu làm yên lòng phe Cộng hòa truyền thống.
Ví dụ, ông Trump đã công khai phàn nàn về một số thẩm phán bảo thủ do chính ông bổ nhiệm trong nhiệm kỳ đầu tiên. Giới chức Mỹ cũng đặt ra các quy định thuế mới phức tạp hơn, thay vì chính sách đơn giản hóa cách tính thuế trong nhiệm kỳ trước.
Các nghị sĩ Cộng hòa ăn mừng "Đạo luật to đẹp" được thông qua, đánh dấu chiến thắng chính sách lớn nhất của ông Trump từ đầu nhiệm kỳ 2. Ảnh: Reuters.
Về đối ngoại, ông áp các mức thuế mới lên Canada và Mexico - dù từng gọi hiệp định thương mại ba bên do chính quyền Trump 1.0 ký kết là thỏa thuận thương mại “công bằng, cân bằng và có ích nhất”. Ông tìm cách buộc Iran ngồi vào bàn đàm phán hạt nhân, 6 năm sau khi rút Mỹ khỏi thỏa thuận với Tehran.
Nhìn rộng hơn, dường như chính quyền Trump ngày càng tự tin trong việc hiện thực hóa tầm nhìn “nước Mỹ trên hết”. Thay vì chủ yếu nhằm vào Trung Quốc và một số mặt hàng như nhiệm kỳ đầu, ông phát động “cuộc chiến thương mại” ở quy mô lớn, nhằm vào tất cả mặt hàng, tất cả quốc gia.
Về đối nội, chính quyền Trump không chỉ cố gắng xóa bỏ các thành tựu của chính quyền Biden mà còn nỗ lực đảo ngược một số thay đổi đã kéo dài hàng thập kỷ tại Mỹ. Ông thậm chí sẵn sàng đưa ra các đề xuất “không tưởng” như đổi chức Bộ trưởng Quốc phòng trở lại thành Bộ trưởng Chiến tranh hay mở lại nhà tù khét tiếng Alcatraz.
Một trong những thay đổi lớn nhất mà ông Trump thực hiện là đối với công nghệ năng lượng sạch. “Đạo luật to đẹp” đã khép lại kỷ nguyên năng lượng sạch và xe điện được giảm thuế - vốn là trụ cột trong chính sách năng lượng của chính quyền Biden.
Ông Trump chấp nhận mất đi sự ủng hộ của tỷ phú Elon Musk - một trong những đồng minh hàng đầu - vì chính sách này.
“Tổng thống tự tin hơn vào khả năng của mình, vào hiểu biết về những gì cần làm, cũng như cách tận dụng đòn bẩy và đạt được mục đích”, ông David Urban, đồng minh lâu năm của ông Trump, nói với NPR.
Phong cách khác biệt
Không chỉ mang tới thay đổi chính sách, phong cách của ông Trump cũng trở nên khác biệt - không chỉ so với các đời tổng thống khác mà còn so với chính ông trong nhiệm kỳ đầu tiên.
Phòng Bầu dục - nơi các tổng thống Mỹ tiếp khách nước ngoài - là một trong những nơi ông Trump khiến thế giới bất ngờ nhất.
Ông và “phó tướng” JD Vance đưa cuộc gặp với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky vào thế đối đầu. Ông công khai cáo buộc nhà lãnh đạo Nam Phi Cyril Ramaphosa “diệt chủng”. Ông chủ Nhà Trắng căng thẳng cả với thủ tướng Canada - đồng minh thân cận hàng đầu của Mỹ.
Theo các nhà quan sát, các đời tổng thống khác sẽ không đối xử với khách như vậy.
Cựu Đại sứ Mỹ tại Đan Mạch kiêm Cục trưởng Lễ tân Bộ Ngoại giao Mỹ Rufus Gifford cho rằng các cuộc gặp với nhà lãnh đạo nước ngoài thường hướng đến kết quả “hai bên cùng thắng”.
“Đáng ra đây nên là các cuộc gặp vui vẻ, giúp hai bên biết về con người nhau”, ông nói.
Các nhà ngoại giao nước ngoài đánh giá chính quyền Trump 2.0 đã “đạt tới tầm cao mới” so sánh với nhiệm kỳ đầu tiên - khi ông vẫn học hỏi những điều cơ bản, theo lời của cựu Đại sứ Australia tại Mỹ Joe Hockey.
Nhà Trắng cũng chứng kiến sự thay đổi khác của chính quyền Trump: Vai trò của các nhân vật thân cận đôi khi thay thế các cơ chế hoạch định chính sách truyền thống. Theo Politico, Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ ngày càng tổ chức ít cuộc họp liên ngành để thảo luận về các vấn đề quan trọng.
Thay vào đó, vai trò của Thứ trưởng Quốc phòng phụ trách chính sách Elbridge Colby ngày càng lớn. Theo truyền thông Mỹ, ông đã tự mình đưa ra những quyết định có sức ảnh hưởng lớn như đánh giá lại thỏa thuận tàu ngầm với Anh và Australia.
Ông Araud nhận xét rằng, dưới thời Tổng thống Trump, hoạt động tại Nhà Trắng mang nhiều dấu ấn cá nhân của nhà lãnh đạo, trong đó yếu tố quan hệ trực tiếp với tổng thống đóng vai trò rất quan trọng đối với các nhà lãnh đạo nước ngoài khi làm việc với Mỹ.
Tuy vậy, quyền quyết định sau cùng vẫn luôn thuộc về ông Trump. “Ông Trump là người duy nhất ra quyết định và ông làm điều này một cách rất nhanh chóng”, ông Araud chia sẻ.
VietBF@ sưu tập
