Người dân thị trấn Urbania ở vùng Marche của Italy theo một truyền thống bắt nguồn từ thời Trung Cổ thường phơi hành tây ngoài cửa sổ để dự báo thời tiết.
Mặc dù truyền thống đặt hành ở cửa sổ để dự báo thời tiết không phải là chỉ có ở Urbania, nhưng bà Forlini là chuyên gia nổi tiếng nhất và liên tục xuất hiện trên truyền thông địa phương cũng như kênh truyền h́nh quốc gia.
Năm nào bà Forlini cũng thực hiện một bản dự báo, và dù không hoàn toàn tự tin vào những tiên đoán của ḿnh, bà cảm thấy rằng ḿnh có trách nhiệm lưu giữ truyền thống này.
"Tôi làm việc này là v́ những t́nh cảm dành cho cha tôi và ông nội của tôi, những người cũng thực hiện nghi lễ mỗi năm. Đối với tôi, việc này chỉ đơn giản là duy tŕ một truyền thống rất cổ xưa và chân thật, có từ thời Trung Cổ, và trên hết đó là một truyền thống gia đ́nh", bà Forlini chia sẻ.
Truyền thống cổ xưa
Trong suốt lịch sử, con người luôn t́m kiếm những dấu hiệu để giúp họ đoán biết tương lai, đặc biệt là khi mọi thứ phụ thuộc vào nông nghiệp, và thời tiết sẽ quyết định đến năng suất của mùa màng. Việc dự báo này đă tồn tại dưới nhiều h́nh thức khác nhau, tùy vào bối cảnh tôn giáo, kinh tế hay môi trường.
Vào thời kỳ Trung Cổ ở châu Âu, mọi người thường t́m đến các loại rau quả để t́m kiếm các dấu hiệu thời tiết. Ở Italy, loại rau đảm nhận trọng trách này chính là hành tây - một phần v́ sự phổ biến của chúng.
Urbania nằm ở vùng Marche miền Trung Italy, với dân số khoảng 7.000 người. Ảnh: BBC.
Bên trong Cung điện Ducale được xây dựng từ thế kỷ XV ở Urbania là một thư viện chứa tiểu sử của Công tước Montefeltro, người bỏ tiền xây dựng công tŕnh này. Cuốn sách kể lại rằng đội quân của ông đă thắng trận v́ ông đă biết trước thời tiết xấu nhờ sự trợ giúp của những củ hành, trong khi đối thủ của ông không biết.
Phương pháp dự báo thời tiết truyền thống này thường được sử dụng phổ biến bởi những người nông dân - tầng lớp mà sinh kế hoàn toàn phụ thuộc vào nông nghiệp. Việc nắm bắt các dấu hiệu thời tiết là điều căn bản đối với một nông dân, và việc nếu bạn không tham khảo hành tây, rất có thể bạn sẽ không thể nuôi sống gia đ́nh.
"Cho đến thời kỳ hậu Thế Chiến I, mọi người vẫn tin vào việc này và nhiều người vẫn thực hiện. Rồi đến một thời điểm nhất định, có những người trở thành chuyên gia và những người nông dân bắt đầu tin vào họ... trong số này có ông nội của tôi, một nông dân đă tiếp tục truyền thống này, ngay cả sau khi nó không c̣n phổ biến nữa", bà Forlini chia sẻ.
Bản sắc địa phương
Trong khi đó, bà Anna Damiani, một cư dân địa phương khác ở Urbania th́ nhớ lại thời kỳ mà smartphone chưa tồn tại, và những dự báo thời tiết trên cơ sở khoa học chưa xuất hiện.
"Ngày xưa, chúng tôi không có dự báo thời tiết như bây giờ. V́ vậy chúng tôi luôn tin tưởng vào tự nhiên. Nếu vào một ngày cụ thể nào đó mà trời mưa, th́ điều đó có nghĩa là trời cũng sẽ mưa trong 40 ngày tiếp theo. Đó chỉ là một niềm tin. Đôi khi nó hiệu nghiệm, nhưng chúng tôi vẫn tiếp tục tin vào đó ngay cả khi thỉnh thoảng nó sai", bà Damiani nói.
Những người chuyên dự báo thời tiết bằng hành tây như bà Forlini thường xuất hiện ở các vùng trung tâm và phía bắc đất nước h́nh chiếc ủng, như ở thành phố ven biển Ancona, xa hơn về phía bắc ở Brescia, Parma hoặc Trento.
Dự báo của họ thường được đăng tải trên các tờ báo địa phương, cũng như phát sóng trên truyền h́nh như một sự kiện chỉ có một lần trong năm. Chính việc này góp phần giữ truyền thống tồn tại.
Tại Urbania, cụm từ "dự đoán thời tiết bằng hành tây" (il barometro delle cipolle) vẫn là một phần của từ vựng địa phương.
"Xung quanh thị trấn chúng tôi vẫn nghe thấy 'Hành tây báo trời mưa' ", bà Damiani nói thêm.
C̣n theo bà Forlini, tính chính xác của các dự đoán không phải là điều quan trọng. Đối với bà, điều cần thiết là cần phải tiếp tục truyền thống này.
"Chúng ta đều biết đây không phải là một phương pháp khoa học, và việc dự báo thời tiết th́ đă có các nhà khí tượng học và các vệ tinh và mọi thứ mà thế giới hiện đại mang lại. Đây chỉ là một truyền thống, và nó là một cách giúp bạn t́m lại sợi dây cảm xúc để kết nối với quá khứ", bà Forlini nói.
Elisa Luzi là một nhà nhân chủng học tại Đại học Tubingen ở Đức, nhưng cô đến từ một thị trấn gần Urbania.
Nhà nghiên cứu này thường được gọi một cách thân mật là "cô gái hành tây" ở quê nhà, sau khi nổi tiếng với luận án cử nhân của ḿnh về việc dự báo thời tiết bằng hành tây ở Urbania. Cô tin rằng sự kiên tŕ của bà Forlini, cũng như niềm tin của người dân địa phương vào các dự đoán, đă giúp cho truyền thống này tồn tại.
"Ông nội tôi là một nông dân, v́ vậy thời tiết đối với ông rất quan trọng. Vào ngày báo đăng dự báo thời tiết hành tây, ông phải mua lấy một tờ để đọc thông tin đó. Ông vẫn gắn kết với truyền thống cổ xưa này - nh́n vào Mặt Trăng để biết khi nào bạn phải ra đồng, khi nào phải trồng cây và khi nào phải mổ lợn", cô Luzi chia sẻ.
Nguồn gốc gắn liền với Công giáo
Thời điểm diễn ra truyền thống này có nguồn gốc từ Công giáo - vốn gắn liền với văn hóa Italy.
"Theo lịch của Giáo hội, ngày 25/1 là ngày Thánh Paul Tông đồ trở lại, v́ vậy bạn sẽ thực hiện một việc quan trọng vào đêm hôm trước, v́ đối với mọi ngày lễ th́ đêm trước đó mới quan trọng", cô Luzi giải thích.
Vào đêm của ngày 24/1, theo truyền thống Công giáo, Thánh Paul đă nhận được những tín hiệu từ trên trời để thay đổi, từ một người bắt bớ người theo đạo Thiên chúa sang một người theo đạo. Chính v́ vậy, mọi người tin rằng đêm 24/1 chính là thời điểm để quan sát những dấu hiệu từ hành tây, v́ ngày này có ǵ đó rất kỳ diệu.
"Họ nghĩ rằng 'ông ấy (Thánh Paul) đă được ban cho các dấu hiệu, v́ vậy ông ấy cũng sẽ ra hiệu cho tôi' ", cô Luzi nói thêm.
Mặc dù việc dự báo thời tiết bằng hành không c̣n đóng vai tṛ quan trọng như trước đây, nhưng cư dân của Urbania vẫn muốn bảo tồn truyền thống này.
"Đó là một thứ đáng tự hào... nó là một phần con người chúng tôi, bản sắc mà chúng tôi mang theo từ quá khứ đến hiện tại và tương lai. Đôi khi, bạn cần nhớ rằng ḿnh là một phần của lịch sử", cô Luzi nhận định.
Khi bà Forlini hoàn tất quá tŕnh quan sát những miếng hành, bà sẽ đánh máy những ghi chép của ḿnh trong cuốn sổ và gửi bản dự báo đến truyền thông.
Bà Forlini chăm chú quan sát những miếng hành tây để đưa ra dự báo thời tiết cho cả năm. Ảnh: Il resto del Carlino.
Năm 2023 này, những miếng hành của bà Forlini dự báo một mùa đông kéo dài và khắc nghiệt, một mùa hè bắt đầu và kết thúc với những cơn mưa. Thời tiết sẽ dịu mát vào tháng 5 trước khi mùa hè ngột ngạt ập đến, rồi trời lại đẹp cho đến hết tháng 10.
Sau khi bản dự báo này được gửi đi, nhiệm vụ của những miếng hành đă hoàn thành. Nhưng đây là Italy và một trong những nguyên tắc cơ bản trong nền ẩm thực vĩ đại của đất nước này đó là: Không bao giờ được phép vứt đi thứ ǵ có thể chế biến thành món ăn.
"Chắc chắn là tôi không vứt chúng đi. Cùng với những củ hành khác, tôi sẽ nấu món súp hành cho bữa tối!", bà Forlini nói.
VietBF@ sưu tập
