Một thuyền viên Indonesia đă phải nhảy xuống vùng biển Somali để thoát khỏi điều kiện làm việc khủng khiếp trên tàu cá Trung Quốc. Sau thời gian lênh đênh trên biển, trớ trêu thay, thuyền viên này gặp đúng tàu cá Trung Quốc mà ḿnh từng trốn khỏi.
Brando Brayend Tewuh (bên phải ảnh) từng làm việc trên một tàu cá Trung Quốc với điều kiện tồi tệ. Ảnh: Handout
Theo SCMP, Brando Brayend Tewuh, thuyền viên 29 tuổi quốc tịch Indonesia, đă nhảy khỏi một tàu cá Trung Quốc cùng 3 đồng hương khác hồi tháng 8. Đây được xem là nỗ lực trong tuyệt vọng của nhóm thuyền viên này nhằm thoát khỏi sự ngược đăi và điều kiện sống tồi tệ trên tàu cá Trung Quốc.
"Tôi sẽ không bao giờ làm việc trên tàu cá nữa", Tewuh chia sẻ với SCMP sau khi kể lại về chuỗi hành tŕnh đáng sợ của ḿnh trên tàu cá Trung Quốc.
Theo thuyền viên 29 tuổi, anh từng làm việc nhiều tháng nhưng không được trả lương dù đă kư hợp đồng một năm làm việc trên các tàu thuộc đội tàu cá Liao Dong Yu. Tewuh nhiều khi bị ép phải làm việc 24 giờ mà không được ngủ và chỉ được cung cấp rất ít thức ăn.
Tai nạn chết người đầu tiên mà Tewuh biết là vào tháng 7/2020. Thời điểm đó, anh cùng các thuyền viên trên tàu cá Trung Quốc vừa hoàn thành ca trực 24 giờ không ngủ. Họ đang cùng nhau ăn bữa trưa th́ chuông reo, buộc cả nhóm phải dừng bữa để trở lại boong tàu, kéo lưới lên.
"Lưới cá rất nặng v́ nó có cả cát và cá. Khi chúng tôi kéo nó lên, dây xích bị đứt và lưới đánh cá rơi trúng một thuyền viên người Trung Quốc có tên là Zhou Hsun Wei", Tewuh chia sẻ qua điện thoại khi đang ở quê nhà - tỉnh North Sulawesi, Indonesia.
Thuyền viên Zhou bị hất văng xuống biển. Năm tiếng sau, thi thể Zhou được t́m thấy trong lưới của một tàu cá khác.
"Tại sao người tốt như Zhou lại phải chết theo cách như vậy", Tewuh nói với giọng nghẹn ngào. "Anh ấy là một thuyền viên Trung Quốc rất tốt với những người Indonesia chúng tôi. Zhou thường chia sẻ đồ ăn thức uống với chúng tôi".
Theo Tewuh, thi thể của Zhou ban đầu được giữ trong tủ đông lạnh nhưng sau đó lại bị ném xuống biển. Thuyền viên Indonesia bị sốc với cách Zhou bị đối xử ngay cả khi đă chết. Tewuh cho rằng, thi thể của Zhou nên được gửi về quê nhà để lo hậu sự.
Năm 2021, sự cố tương tự xảy ra trên một tàu cá khác của đội tàu Liao Dong Yu. Lần này, dây xích giữ lưới bị đứt và rơi trúng 2 thuyền viên Indonesia. Một người chết ngay trên tàu, người khác rơi xuống biển, chết mất xác.
Hai thuyền viên Indonesia trên tàu cá Trung Quốc thiệt mạng do bị xích sắt rơi trúng. Một người rơi xuống biển không t́m thấy thi thể. Ảnh: Handout
"Sau sự cố đó, tôi và các đồng hương rất hoảng loạn v́ lo sợ điều tương tự có thể xảy ra với chúng tôi", Tewuh nói.
Theo chia sẻ của thuyền viên Indonesia, thuyền trưởng tàu cá của họ là "người xấu", luôn đánh đập các thuyền viên, cả người Trung Quốc và Indonesia, cho tới khi "máu đổ", dù lỗi họ mắc phải rất nhỏ nhặt.
Ngay cả khi hợp đồng kết thúc vào tháng 12/2020, Tewuh vẫn phải tiếp tục làm việc trên tàu v́ thuyền trưởng từ chối nguyện vọng hồi hương của anh. Tewuh nhận thấy không c̣n lựa chọn nào khác ngoài việc tiếp tục làm việc không lương để có chút thức ăn. Nhưng tới tháng 5 năm nay, thuyền viên Indonesia này từ chối làm việc.
Khoảng giữa tháng 6, Tewuh đă liên lạc được với bố mẹ qua điện thoại và nói về t́nh trạng khốn khổ khi đó. Anh cũng đăng tải video về hoàn cảnh của bản thân lên Facebook cá nhân. Video thu hút sự chú ư của Tổ chức Giám sát đánh cá Indonesia (DFW), một tổ chức phi chính phủ ở Indonesia. Nhưng chưa có động thái đáng chú ư nào xảy ra.
Ngày 15/8, Tewuh cùng 3 đồng hương khác quyết định bỏ trốn bằng cách nhảy khỏi tàu cá vào buổi tối.
"Chúng tôi không biết ḿnh đang ở đâu. Chỉ biết rằng, bờ biển c̣n rất xa. Cả nhóm cố gắng ở gần nhau nhưng gặp sóng lớn và bị tách nhau ra", Tewuh kể lại.
Thuyền viên 29 tuổi và người bạn Aji Proyogo cố gắng nắm lấy tay nhau khi lênh đênh trên biển nhưng cũng chỉ được một lúc trước khi có tàu cá ngang qua. Trớ trêu thay, đó chính là tàu cá mà họ vừa bỏ trốn.
"Tàu cá t́m thấy chúng tôi. Người trên tàu ném sợi dây xuống cho tôi. Khi tôi với được sợi dây th́ bị tuột tay khỏi Aji. Sóng lớn cuốn cậu ấy đi và chúng tôi không bao giờ t́m thấy Aji", Tewuh chia sẻ. Hai thuyền viên khác sau đó được t́m thấy.
Aji Proyogo (khoanh đỏ), đồng nghiệp của Tewuh, bị sóng cuốn trôi khi nhảy xuống biển bỏ trốn. Thi thể của Aji không được t́m thấy. Ảnh: Handout
Dù nỗ lực bỏ trốn không thành công, nhưng Tewuh và 11 người Indonesia khác đă được chủ tàu cho hồi hương vào ngày 28/8 sau những sức ép từ DFW, Tổ chức Công lư môi trường, chính phủ Indonesia và Somali.
Moh Abdi Suhufan, điều phối viên quốc tế của DFW, cho biết, ít nhất 35 người Indonesia làm việc trên các tàu cá nước ngoài đă chết trong khoảng thời gian từ tháng 11/2019 đến tháng 3/2021. Khoảng 82% trong số 35 người này làm việc trên các tàu cá Trung Quốc.
"Họ chết v́ nhiều lư do khác nhau, gồm bệnh tật, bạo lực, bị tra tấn, đánh đập, giết người hoặc phải làm việc trong điều kiện tồi tệ, thiếu đồ ăn thức uống", Abdi nói. "Tất cả các yếu tố này cho thấy, các thuyền viên có nguy cơ cao bị lạm dụng và bóc lột sức lao động".
Theo ông Abdi, nhiều người được tuyển dụng làm việc trên các tàu cá thông qua môi giới trái phép nên rất khó để tố cáo nếu bị lạm dụng.
