Nguồn gốc Covid-19 đến nay vẫn là câu hỏi chưa có lời đáp và việc tìm ra nó sẽ góp phần ngăn chặn những đại dịch tương tự trong tương lai.
Mỹ đang tiến gần hơn bao giờ hết đến cái đích đánh bại Covid-19 khi một nửa dân số quốc gia đã tiêm chủng và các hạn chế đang dần được dỡ bỏ.
Nhưng chúng ta đến nay vẫn chưa biết làm thế nào mà loại virus nguy hiểm này, thứ đã đóng cửa cả thế giới, xuất hiện. Điều đáng sợ hơn là việc ngày càng có nhiều manh mối cho thấy nó không diễn ra một cách tự nhiên, như giới chuyên gia đã tranh luận từ lâu.
Nhân viên an ninh canh gác bên ngoài Viện Virus học Vũ Hán, Trung Quốc. Ảnh: Reuters.
Mỹ đang khẩn trương kêu gọi nghiên cứu, điều tra tích cực hơn về nguồn gốc dịch bệnh, cảnh báo nguy cơ xảy ra những đại dịch tương tự trong tương lai. Washington cũng công khai hơn khi xem xét các ý kiến cho rằng sai lầm hoặc một tai nạn từ phòng thí nghiệm Trung Quốc đã gây ra đại dịch. Tổng thống Mỹ Joe Biden ngày 26/5 cho biết ông đã chỉ đạo cộng đồng tình báo tăng cường gấp đôi nỗ lực điều tra nguồn gốc Covid-19 và báo cáo lại trong vòng 90 ngày.
Chính phủ Trung Quốc trong khi đó nói hồ sơ đã đóng.
Mới đây, một báo cáo do tình báo Mỹ công bố chỉ ra rằng vài nhà nghiên cứu tại Viện Virus học Vũ Hán hồi tháng 11/2019 đã bị ốm và phải nhập viện. Đây là chi tiết mới về mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng mà họ mắc phải. Chưa rõ những nhà nghiên cứu này có mắc Covid-19 không. Viện Virus học Vũ Hán bác bỏ kịch liệt báo cáo, cho rằng nó là lời nói dối trắng trợn nhằm thúc đẩy thuyết âm mưu virus rò rỉ từ phòng thí nghiệm.
Jamie Metzl, cố vấn từ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), cho biết giả thuyết rò rỉ từ phòng thí nghiệm là có thể xảy ra trong lúc các nhà khoa học "nghiên cứu" các loại virus với những mục đích tốt như phát triển vaccine.
"Vậy nên, tôi tin rằng có thể đã xảy ra một vụ rò rỉ tình cờ nhưng tiếp nối sau đó là hành vi che đậy có chủ đích", Metzl nói.
Tiến sĩ Anthony Fauci, chuyên gia dịch tễ học hàng đầu Mỹ, tuần qua cũng nói rằng ông không tin dịch bệnh tự nhiên hình thành, đồng thời kêu gọi điều tra thêm.
Một nghiên cứu chuyên sâu do WHO thực hiện với chính phủ Trung Quốc hồi tháng ba đã tìm hiểu các nguồn gốc có thể có của Covid-19 và kết luận rằng dù chưa thể kết luận bệnh phát triển thế nào, có khả năng nó truyền sang người trực tiếp từ dơi hoặc một loài trung gian đã lây nó từ dơi sau đó truyền sang người.
Báo cáo của WHO cho rằng giả thuyết virus rò rỉ từ phòng thí nghiệm là "cực kỳ khó xảy ra" và họ dẫn chứng việc không có nhân viên tại Viện Virus học Vũ Hán nhiễm bệnh trước tháng 12 như một lập luận chống lại giả thuyết. Tuy nhiên, theo báo cáo mới nhất của tình báo Mỹ, các nhân viên phòng thí nghiệm đã mắc bệnh từ trước tháng 12.
Hơn nữa, ngay cả khi nghiên cứu được công bố, các quan chức WHO vẫn thúc giục điều tra bổ sung và kêu gọi cởi mở thông tin hơn từ phía Trung Quốc.
Bắc Kinh đến nay vẫn không sẵn sàng thực hiện một cuộc điều tra mở về nguồn gốc Covid-19 mà chỉ vin vào kết luận từ nghiên cứu của WHO. Chính phủ Mỹ cùng nhiều nước khác đã chỉ trích sự thiếu minh bạch đó và kêu gọi mở rộng điều tra. Chính quyền Biden đã tái gia nhập WHO sau khi chính quyền tiền nhiệm rút Mỹ khỏi tổ chức y tế toàn cầu này.
Một nhóm các nhà khoa học nổi tiếng có kinh nghiệm về bệnh truyền nhiễm đã chỉ trích báo cáo của WHO vì không quan tâm đến giả thuyết virus rò rỉ từ phòng thí nghiệm. Nó bị bác bỏ chỉ trong vài trang của một báo cáo vài trăm trang.
"Chúng ta phải cân nhắc cả giả thuyết virus lây lan trong tự nhiên lẫn từ phòng thí nghiệm một cách nghiêm túc cho đến khi có đầy đủ dữ liệu", các nhà khoa học viết trên tạp chí Science.
Việc thiếu minh bạch và công khai về các cuộc điều tra nguồn gốc virus còn là nguyên nhân khiến các thuyết âm mưu bùng lên. Càng nhiều bằng chứng cho giả thuyết virus rò rỉ từ phòng thí nghiệm thì thuyết âm mưu Covid-19 được tạo ra có chủ đích để trở thành vũ khí sinh học càng phát triển mạnh mẽ. Không có bằng chứng nào chứng minh cho giả thuyết trên và các chuyên gia cũng nói điều đó khó xảy ra.
Theo tiến sĩ Paul Offit, chuyên gia về bệnh truyền nhiễm tại Trường Y Perelman Đại học Pennsylvania, bất chấp việc giới chức Trung Quốc không muốn cho phép một cuộc điều tra công khai về nguồn gốc virus, thế giới vẫn cần thực hiện nó để đề phòng nguy cơ bùng phát những đại dịch khác trong tương lai.
"Họ phải cho phép điều tra", Offit nhấn mạnh. "Đây đã là đại dịch thứ ba xuất hiện trong vòng 20 năm qua. Đầu tiên là SARS, thứ hai là MERS. Tôi tin rằng chúng chưa dừng lại".
"Tôi nghĩ chúng ta cần biết điều này ngay từ khi dịch bệnh bùng phát. Tôi thấy thật không công bằng khi chúng ta phải dựa vào một người tố giác ở Trung Quốc thì mới biết có một loại virus đang lây lan ở Vũ Hán, khiến nhiều người thiệt mạng. Sự trì hoãn khiến chúng ta bỏ lỡ cơ hội hành động kịp thời và tôi nghĩ rằng họ (Trung Quốc) đáng trách vì việc đó".
