Bí ẩn về cơ sở làm giàu urani mới của Iran

[pizza]

Trước các cuộc tấn công của Israel và Mỹ nhằm vào Iran, giới chức Tehran đã tiết lộ về một cơ sở làm giàu urani mới. Cho tới nay, vẫn chưa rõ cơ sở này được đặt ở đâu.
Tổng thống Mỹ Donald Trump khẳng định các cơ sở làm giàu hạt nhân chính của Iran đã bị “phá hủy hoàn toàn” sau các cuộc không kích của Mỹ ngày 21/6 (theo giờ Mỹ). Tuy nhiên, trong tháng này, Tehran tuyên bố đã sở hữu một cơ sở làm giàu urani mới nằm “ở vị trí an toàn và bất khả xâm phạm”, nơi việc lắp đặt máy ly tâm sẽ sớm được bắt đầu.

Thông báo được ông Mohammad Eslami, người đứng đầu Tổ chức Năng lượng Nguyên tử Iran đưa ra ngày 12/6, sau khi Hội đồng Thống đốc Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) ra nghị quyết chỉ trích Iran vì không thực hiện nghĩa vụ minh bạch theo Hiệp ước Không phổ biến vũ khí hạt nhân (NPT).


Ảnh vệ tinh chụp lối vào đường hầm ở cơ sở Fordow của Iran ngày 22/6/2025, sau cuộc không kích của Mỹ. Nguồn: Maxar Technologies/Reuters
“Cơ sở mới đã được xây dựng hoàn chỉnh và nằm tại một vị trí an toàn, bất khả xâm phạm. Ngay sau khi việc lắp đặt và hiệu chỉnh máy ly tâm hoàn tất, quá trình làm giàu urani sẽ bắt đầu”, ông Eslami nói.

Tuyên bố này gây bất ngờ và cho đến nay chưa có xác nhận độc lập nào, cũng như chưa có thông tin chính thức về vị trí cụ thể của cơ sở mới. Các cơ quan tình báo phương Tây chưa đưa ra đánh giá về tính xác thực của tuyên bố này. Cả IAEA cũng chưa có phản ứng công khai.

Theo giới chức Iran, địa điểm mới đã được xây dựng trong vài năm qua, nhưng nước này không cho phép IAEA tiếp cận.

“Họ nói với chúng tôi: ‘Không phải việc của các ông’”, Tổng Giám đốc IAEA Rafael Mariano Grossi chia sẻ với báo giới hồi tháng 4.

Nhiều khả năng cơ sở mới, được cho là cơ sở làm giàu thứ ba của Iran, cũng được đặt ngầm dưới lòng đất, giống như các địa điểm tại Fordow và Natanz vừa bị tấn công. Tuy nhiên, hiện chưa rõ liệu các máy ly tâm đã được lắp đặt tại đây hay chưa, cũng như mức độ sẵn sàng thực tế của cơ sở có đúng như tuyên bố của ông Eslami hay không.

Chuyên gia David Albright, thuộc Viện Khoa học và An ninh Quốc tế (ISIS), nhận định cơ sở mới có thể nằm ở phía Nam Natanz, bên dưới núi Kuh-e Kolang Gaz La, một đỉnh núi cao gần 1.600m so với mực nước biển và cao hơn khoảng 800m so với núi nơi đặt cơ sở Fordow.

Theo ông Albright, địa điểm này có vẻ được thiết kế để lắp đặt máy ly tâm quy mô lớn. Nếu được vận hành với các dòng máy hiện đại nhất, Iran có thể sản xuất đủ lượng urani làm giàu cấp độ cao để chế tạo 19 đầu đạn hạt nhân chỉ trong vòng 3 tháng.

Cũng trong khuôn khổ phản ứng sau vụ khiển trách của IAEA, Iran tuyên bố sẽ thay thế các máy ly tâm cũ tại Fordow bằng loại hiện đại hơn. Tuy nhiên, đến nay vẫn chưa rõ liệu Tehran đã thực hiện điều đó trước khi các cơ sở bị đánh bom hay chưa.

VietBF@ sưu tập