Những mảnh vỡ của một chiếc vại đá t́m thấy ở bảo tàng tại tỉnh Hà Nam cung cấp bằng chứng về lăng mộ của hoàng đế Lưu Chí thời nhà Hán.

Một góc nghĩa trang nơi có lăng mộ của Hán Hoàn Đế. Ảnh: Viện nghiên cứu khảo cổ và di sản văn hóa Lạc Dương.
Trước đây, các nhà nghiên cứu từng suy đoán ngôi mộ nằm ở thành phố Lạc Dương thuộc về hoàng đế nhà Hán. Ḍng chữ khắc trên vại đá sản xuất vào năm 180 giúp xác nhận suy đoán này. Wang Xianqi, phó giáo sư ở Viện nghiên cứu khảo cổ và di sản văn hóa Lạc Dương, cho biết chiếc vại ra đời quanh thời gian Hán Linh Đế, người kế vị sau Lưu chí (Hán Hoàn Đế), xây dựng lăng mộ cho ông. Món cổ vật này được tạo h́nh giống chiếc bồn, cao khoảng 25 cm và có chu vi hơn 60 cm.
Lưu Chí trị v́ từ năm 146 đến 168. Ông lên ngôi ở tuổi niên thiếu, nên Thái hậu Lương Nạp và anh trai Lương Kư vẫn lâm triều nhiếp chính. Sau khi Lương Thái hậu qua đời vào năm 150, ông cử một nhóm tâm phúc để giết Lương Kư và củng cố quyền lực. Do sự lũng đoạn của hoạn quan và nạn hối lộ tràn lan, nhà Hán sụp đổ vào năm 2020, Trung Quốc bước vào thời kỳ Tam Quốc.
Lạc Dương nằm trên bờ sông Lạc, là kinh đô của nhà Đông Hán trong gần 200 năm. Từ năm 2017, các nhà nghiên cứu t́m thấy hơn 100 ngôi mộ ở nghĩa trang tại làng Bạch Thảo Ba. Lăng mộ nằm ở góc đông bắc của nghĩa trang là một tổ hợp lớn bao gồm cả nhà cửa. Văn tự cổ đại cho biết những người trông coi nghĩa trang, binh lính và phi tần phẩm vị thấp sống tại đây cùng các quư tộc được giao nhiệm vụ canh gác mộ hoàng đế.
Theo Wang, việc phát hiện vại đá khắc chữ góp phần giúp các học giả hiểu rơ hơn quá tŕnh chôn cất hoàng đế dưới thời Đông Hán. Ngoài vại đá, các nhà nghiên cứu c̣n t́m thấy hành lang, giếng nước và kênh thoát nước thuộc ngôi mộ.
VietBF sưu tầm