Ngành dược toàn cầu ra sao khi ông Trump áp thuế 100%

[june04]

Tuyên bố áp mức thuế 100% lên thuốc biệt dược nhập khẩu của Tổng thống Donald Trump buộc các tập đoàn dược phẩm toàn cầu phải lựa chọn xây nhà máy tại Mỹ hoặc chấp nhận bị đẩy ra khỏi thị trường lớn nhất thế giới.

Trong thông báo hôm 25/9 trên mạng xã hội Truth Social, Tổng thống Trump công bố chính sách thuế 100% đối với "bất kỳ sản phẩm dược phẩm nào có thương hiệu hoặc được cấp bằng sáng chế" nhập khẩu vào Mỹ, hiệu lực từ ngày 1/10 tới. Tuy nhiên, ông cho biết sẽ có ngoại lệ cho bất kỳ công ty nào "đang xây dựng nhà máy sản xuất dược phẩm của họ tại Mỹ". Ông giải thích "đang xây dựng" nghĩa là "đã khởi công và/hoặc đang trong quá trình xây dựng". Điều này khẳng định mục tiêu của chính quyền Trump là buộc các công ty chuyển hoạt động sản xuất về Mỹ để củng cố chuỗi cung ứng nội địa.

Hiện Mỹ nhập khẩu khoảng 80% thành phần dược phẩm hoạt tính (API), phần lớn đến từ Trung Quốc và Ấn Độ. Việc xây dựng một nhà máy dược mới ở Mỹ mất nhiều năm, đòi hỏi sự chấp thuận của Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA), trang thiết bị đặc thù và nhân sự được đào tạo chuyên môn. Trong khi các tập đoàn lớn như Pfizer, Merck hay Johnson & Johnson có thể "sống sót" nhờ kiểm soát sở hữu trí tuệ và chuỗi cung ứng mạnh, các hãng thuốc generic hoạt động với biên lợi nhuận mỏng sẽ chịu thiệt hại nặng. Họ có thể buộc phải rút khỏi thị trường Mỹ, dẫn đến nguy cơ thiếu thuốc cơ bản.

Ngay sau thông báo, thị trường tài chính đã phản ứng tiêu cực. Cổ phiếu của các hãng dược lớn tại châu Á và châu Âu đồng loạt sụt giảm trong phiên giao dịch hôm 26/9. Tại Australia, cổ phiếu của gã khổng lồ công nghệ sinh học CSL lao dốc xuống mức thấp nhất trong 6 năm.

Theo Cơ sở dữ liệu Thương mại của Liên Hợp Quốc (Comtrade), trong năm 2024, kim ngạch nhập khẩu dược phẩm của Mỹ đạt khoảng 213 tỷ USD, tăng gần gấp ba lần so với một thập kỷ trước. Các nhà cung cấp chính cho Mỹ gồm Liên minh châu Âu (EU), dẫn đầu bởi Ireland, Thụy Sĩ, Đức, cùng với Nhật Bản và Ấn Độ tại châu Á.


Tổng thống Trump tuyên bố áp mức thuế 100% đối với "bất kỳ sản phẩm dược phẩm nào có thương hiệu hoặc được cấp bằng sáng chế" nhập khẩu vào Mỹ, từ 1/10. Ảnh: ABC Radio Canberra

Không phải tất cả đối tác thương mại đều đối mặt với mức thuế trừng phạt này. Nhà Trắng hôm 26/9 xác nhận sẽ tôn trọng mức thuế trần 15% đã đồng ý trong các thỏa thuận thương mại với EU và Nhật Bản, theo CNN. Trong khi đó, Anh đang đối mặt với tình trạng lấp lửng do thỏa thuận thương mại song phương được cho là "chưa hoàn thiện" và chưa thống nhất về mức thuế dược phẩm, gây ra "quan ngại sâu sắc" cho ngành công nghiệp nước này.

Dù vậy, một số chuyên gia cho rằng những lo ngại trên có thể không có cơ sở. Bà Lale Akoner, một nhà phân tích thị trường toàn cầu tại eToro, đánh giá thuế quan chỉ áp dụng cho những công ty không có hoặc không có kế hoạch xây dựng cơ sở sản xuất tại Mỹ. Bà nói: "Hầu hết gã khổng lồ dược phẩm toàn cầu, bao gồm Novo Nordisk, Novartis, Roche và AstraZeneca của châu Âu, đều có nhà máy đang được xây dựng tại Mỹ, điều này có khả năng giúp họ nằm ngoài tầm ngắm".


Các nhà phân tích khác cũng kỳ vọng tác động sẽ chỉ ở mức hạn chế đối với các nhà sản xuất thuốc châu Á vì chính sách của ông Trump chỉ nhắm vào thuốc biệt dược, trong khi nhiều công ty ở đây tập trung vào thuốc generic. Ông Namit Joshi, Chủ tịch Hội đồng Xúc tiến Xuất khẩu Dược phẩm Ấn Độ, nói rằng phần lớn đóng góp của Ấn Độ nằm ở các loại thuốc generic đơn giản và hầu hết công ty lớn của quốc gia này đã vận hành đơn vị sản xuất tại Mỹ.

Ông Joshi khẳng định Mỹ vẫn sẽ phụ thuộc vào các quốc gia như Ấn Độ do chi phí sản xuất nội địa quá cao, việc chuyển dịch chuỗi cung ứng sang nước khác hoặc về Mỹ sẽ mất ít nhất 3-5 năm. Ông Daara Patel, Tổng thư ký Hiệp hội các nhà sản xuất thuốc Ấn Độ, tin rằng ngành dược không nên hoảng loạn, đặt câu hỏi về khả năng có nước nào khác có thể cung cấp thuốc giá rẻ, chất lượng cao với số lượng lớn như Ấn Độ. Ông cũng tin nếu thuế tăng lên 10%, ngành vẫn có thể hấp thụ chi phí. Tuy nhiên, nếu mức thuế của Mỹ vượt 15%, Ấn Độ có thể buộc phải tìm kiếm các thị trường mới như Đông Phi hoặc Trung Đông.

Phản ứng từ các tập đoàn dược phẩm cho thấy rõ chiến lược của ông Trump. Các công ty có quy mô sản xuất lớn hoặc đang xây dựng nhà máy tại Mỹ như CSL (Australia), Novartis và Roche (Thụy Sĩ) đều ra tuyên bố không bị ảnh hưởng đáng kể. CSL cho biết họ đã có "quy mô sản xuất rất lớn tại Mỹ" và đang tăng cường năng lực tại quốc gia này.