Thực phẩm bổ sung và thảo dược có vẻ vô hại nhưng một nghiên cứu gần đây cho thấy sáu loại thực phẩm bổ sung phổ biến có liên quan đến tổn thương gan.
Thực phẩm bổ sung là các sản phẩm được thiết kế để bổ sung vào chế độ ăn uống, cung cấp thêm các chất dinh dưỡng như vitamin, khoáng chất, chất xơ, acid béo hoặc acid amin có thể bị thiếu hụt trong khẩu phần ăn hàng ngày của một người.
Thực phẩm bổ sung mang lại ưu điểm là bổ sung nhanh chóng các dưỡng chất thiết yếu, hỗ trợ sức khỏe khi chế độ ăn uống thiếu hụt và tiện lợi, tiết kiệm thời gian. Tuy nhiên, lạm dụng có thể gây tác dụng phụ, tương tác thuốc, hoặc tổn thương gan, thận. Do đó, cần thận trọng lựa chọn sản phẩm uy tín và tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.
Nghiên cứu khảo sát ước tính rằng, trong khoảng thời gian một tháng, hơn 15 triệu người lớn ở Hoa Kỳ đã dùng các chất bổ sung có chứa các thành phần có thể gây hại cho gan. Những thành phần này bao gồm nghệ, trà xanh, ashwagandha, garcinia cambogia (quả nụ), gạo men đỏ và rễ cây Cohosh đen.
Nhiều thực phẩm bổ sung có chứa các thành phần hoạt tính có thể có tác động mạnh đến cơ thể. Luôn cảnh giác với khả năng xảy ra phản ứng xấu, đặc biệt là khi dùng sản phẩm mới.
Gan giúp phân hủy thuốc và chất bổ sung. Trong khi thuốc phải trải qua quá trình thử nghiệm rộng rãi trước khi được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA) chấp thuận còn chất bổ sung thì không. Ví dụ, Tylenol có nhãn cảnh báo bắt buộc về gan với thông tin về rủi ro và liều lượng an toàn. Tuy nhiên, chất bổ sung có thể lên kệ mà không cần phải trải qua quá trình thử nghiệm nghiêm ngặt về tính an toàn và hiệu quả.
Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là tất cả mọi người dùng các loại thực phẩm bổ sung này đều bị tổn thương gan.
"Không phải mọi lá gan đều bị tổn thương. Nó còn phụ thuộc vào từng bệnh nhân và những gì họ đang dùng cũng như các đơn thuốc khác mà họ đang dùng. Đây thực sự là điều không thể đoán trước", Alisa Likhitsup, phó giáo sư lâm sàng tại Đại học Michigan Health và là tác giả chính của nghiên cứu cho biết.
Sau đây là những điều nên biết về sáu loại thực phẩm bổ sung có liên quan đến độc tính gan:
1. Nghệ - thực phẩm bổ sung phổ biến
Nghệ là một loại thực phẩm bổ sung phổ biến để kiểm soát bệnh viêm khớp, các vấn đề về tiêu hóa và bệnh gan. Tuy nhiên, một số bằng chứng cho thấy rằng thực phẩm bổ sung nghệ có thể gây hại cho gan. Thực phẩm bổ sung có hạt tiêu đen có thể gây hại thêm vì điều này làm tăng khả năng hấp thụ nghệ.
Một nghiên cứu năm 2023 cho thấy sự gia tăng các tổn thương gan do nghệ gây ra ở Hoa Kỳ. Các nhà nghiên cứu đã kiểm tra dữ liệu từ Mạng lưới tổn thương gan do thuốc của Hoa Kỳ từ năm 2004 đến năm 2022, chỉ có mười trường hợp tổn thương gan liên quan đến nghệ được báo cáo nhưng sáu trong số đó đã xảy ra kể từ năm 2017.
2. Trà xanh
Các chất bổ sung trà xanh đã được tiếp thị như là chất giảm cân và chống ung thư. Tiêu thụ quá nhiều một hợp chất cụ thể trong trà xanh là epigallocatechin gallate (EGCG) có thể gây hại cho gan.
Tuy nhiên, Caroline Susie, một chuyên gia dinh dưỡng đã đăng ký tại Dallas và là người phát ngôn của Viện Dinh dưỡng và Ăn kiêng Hoa Kỳ cho biết: "Uống trà thường xuyên, khoảng 3 đến 5 tách mỗi ngày không gây ra rủi ro tương tự vì lượng EGCG trong chế độ ăn uống cung cấp thấp hơn nhiều".
3. Ashwagandha
Ashwagandha là một loại thảo dược có nhiều tiềm năng lợi ích cho sức khỏe nhưng cần được sử dụng một cách thận trọng và có hiểu biết.
Ashwagandha, còn được gọi là nhân sâm Ấn Độ, thuộc họ cà độc dược (Solanaceae). Cây bụi lâu năm này có nguồn gốc từ Địa Trung Hải, Bắc Phi, Nam Á và quần đảo Canary. Ashwagandha đã được sử dụng để giảm căng thẳng và lo âu, cải thiện chức năng não bộ, tăng cường năng lượng và sức bền, hỗ trợ sức khỏe sinh sản, giảm viêm...
Một số người dùng ashwagandha để giảm căng thẳng hoặc hỗ trợ sức khỏe tổng thể. Đã có báo cáo về các tổn thương gan liên quan đến ashwagandha ở Hoa Kỳ.
Caroline Susie cho biết: "Ngưỡng độc hại chính xác vẫn chưa được biết nhưng các trường hợp được báo cáo liên quan đến chiết xuất liều cao chứ không phải bột rễ cây thông thường". Chuyên gia Caroline Susie cho biết thêm, mặc dù chiết xuất liều cao có thể gây hại nhưng lượng ashwagandha hấp thụ vào cơ thể ở mức thấp nói chung là an toàn.
Điều quan trọng là phải trao đổi với bác sĩ trước khi dùng ashwaganda, đặc biệt là nhưng người có tiền sử bệnh gan. Dùng ashwagandha với các chất bổ sung khác có thể gây thêm tác hại.
4. Quả nụ
Quả nụ có hình dạng giống quả bí ngô nhỏ, màu xanh lục hoặc vàng nhạt khi chín. Đây là loại quả có nguồn gốc từ Indonesia, các chất bổ sung Garcinia cambogia có chứa acid hydroxycitric (HCA) được quảng cáo là có tác dụng giảm cân. Chúng có thể tương tác với các loại thuốc khác và có liên quan đến tổn thương gan.
Susie cho biết: "Nguy cơ sẽ cao hơn khi kết hợp với các loại thực phẩm bổ sung giảm cân khác".
5. Gạo men đỏ, thực phẩm bổ sung
Người ta cho rằng thực phẩm bổ sung men gạo đỏ có tác dụng giúp giảm cholesterol. TS. Nima Majlesi, nhà độc chất học tại Bệnh viện Đại học Northwell Staten Island cho biết, những thực phẩm này chứa statin tự nhiên có thể gây tổn thương gan.
TS. Nima Majlesi nói thêm rằng những người dùng liều cao hơn có xu hướng có nguy cơ cao hơn nhưng do thiếu quy định nên không phải lúc nào cũng biết mình đang dùng bao nhiêu.
Các báo cáo ca bệnh đã liên kết gạo men đỏ với các vấn đề về gan. Một báo cáo ca bệnh năm 2019 cho thấy một phụ nữ 64 tuổi đã bị viêm gan sáu tuần sau khi bắt đầu dùng thực phẩm bổ sung gạo men đỏ. Sau khi ngừng dùng thực phẩm bổ sung, men gan đã giảm, điều này cho thấy gan đang phục hồi.
6. Rễ cây Cohosh đen
Black cohosh còn có tên gọi "snakeroot" (rễ rắn), là một trong những tên gọi lịch sử của cây Cohosh đen. Đây là một sản phẩm thảo dược được sử dụng để kiểm soát các triệu chứng mãn kinh. Một số báo cáo đã liên kết các chất bổ sung được dán nhãn "black cohosh" với tổn thương gan nghiêm trọng.
Dùng black cohosh với các loại thuốc hoặc thực phẩm bổ sung khác có thể gây tổn thương gan. Vì vậy phải luôn trao đổi với bác sĩ về tất cả các loại thuốc và thực phẩm bổ sung mà bạn dùng.
Có nên tránh sáu loại thực phẩm bổ sung này không?
Điều quan trọng là phải cân nhắc đến những rủi ro trước khi dùng bất kỳ loại thực phẩm bổ sung nào, chứ không chỉ sáu loại thực phẩm bổ sung thảo dược phổ biến có liên quan đến độc tính với gan nói trên. Mặc dù nghiên cứu không chứng minh rằng các loại thực phẩm bổ sung thảo dược này gây tổn thương gan nhưng tốt nhất nên trao đổi với bác sĩ trước khi bắt đầu bất kỳ loại thực phẩm bổ sung mới nào để tránh rủi ro có thể xảy ra,
