'Gió ngược' với thị trường xe điện Mỹ thời Trump

[troopy]

Thị trường xe điện Mỹ thêm thách thức, nhưng xu hướng vẫn khó đảo ngược khi ông Trump chính thức nhậm chức, theo chuyên gia.

Hôm 20/1, Tổng thống Mỹ Donald Trump chấm dứt sắc lệnh về xe điện do người tiền nhiệm Joe Biden ký duyệt năm 2021. Sắc lệnh này nhằm đảm bảo một nửa ôtô bán ra tại Mỹ năm 2030 là xe điện, từng được các hãng xe ủng hộ.

Thay vào đó, ông Trump nhấn mạnh chính quyền nên xem xét "việc loại bỏ các khoản trợ cấp không công bằng và biện pháp can thiệp thị trường sai lầm do chính phủ áp đặt, vốn ưu ái xe điện hơn công nghệ khác và thực chất bắt buộc phải mua chúng".

Cụ thể, các cơ quan phải "ngay lập tức tạm dừng" giải ngân từ "Chương trình công thức cơ sở hạ tầng xe điện quốc gia" và "Chương trình tài trợ cho cơ sở hạ tầng sạc và tiếp nhiên liệu".

Năm 2021, ông Biden đã phân bổ 7,5 tỷ USD cho các chương trình này để thiết lập mạng lưới trạm sạc xe điện toàn quốc, kỳ vọng có 500.000 trạm được xây dựng vào năm 2030. Vì vậy, 5 tỷ USD còn lại trong quỹ này sẽ dừng chi.

Tổng thống Donald Trump cũng dự định chỉ đạo Cơ quan Bảo vệ Môi trường (EPA) xem xét lại quy định yêu cầu các nhà sản xuất ôtô phải bán 30-56% xe điện vào năm 2032 để tuân thủ các quy tắc về khí thải liên bang. Đồng thời, ông tìm cách hủy bỏ quyền miễn trừ mà EPA đã cấp cho California và 11 bang khác, cho phép họ được chấm dứt việc bán xe xăng vào 2035.

Việc chấm dứt chính sách với xe điện của chính quyền Biden, cùng ý định áp thuế Canada và Mexico khiến cổ phiếu các nhà sản xuất pin và ôtô của Hàn Quốc, Nhật Bản giảm trong ngày giao dịch 21/1.

Cổ phiếu nhà sản xuất pin Hàn Quốc LG Energy Solution giảm 4,32%, trong khi Samsung SDI và SK Innovation lần lượt mất 3,9% và 3,71%. Cổ phiếu hãng xe Hyundai cũng giảm 0,96%, còn Honda là 0,27%.


Xe bán tải Rivian R1T tại Quảng trường Thời đại, New York năm 2021. Ảnh: Reuters

Sau các động thái này, tâm điểm được thị trường chờ đợi tiếp theo là khoản trợ cấp mua xe điện chưa được Tổng thống chốt. Trong chiến dịch tranh cử, ông Trump tuyên bố sẽ chấm dứt "mệnh lệnh xe điện" của ông Biden và khả năng bỏ ưu đãi thuế lên đến 7.500 USD với xe mới và 4.000 USD cho ôtô cũ chuyển đổi lần đầu.

Steve Wybo, Giám đốc điều hành cấp cao công ty tư vấn Riveron tại Detroit cho rằng nếu ông Trump và đảng Cộng hòa tại quốc hội bãi bỏ, giảm hoặc áp dụng các hạn chế mới với khoản ưu đãi thuế, việc thuê hoặc mua một chiếc xe điện sẽ đắt đỏ hơn vào cuối năm.

"Với người mua thuộc tầng lớp trung lưu, mất khoản trợ cấp đó nghĩa là đột nhiên chiếc xe điện đắt thêm 15-20%", Steve Wybo nói.

Tại Maita Chevrolet ở Elk Grove (California), Giám đốc phát triển kinh doanh Dante Declarador cho biết ưu đãi thuế là yếu tố quan trọng khiến khách hàng lựa chọn xe điện. Khoảng 25% doanh số bán xe mới của đại lý là ôtô điện. "Chúng tôi đang cố gắng bán càng nhiều xe điện càng tốt trong thời gian còn lại", Declarador nói.

Ưu đãi thuế giúp các mẫu xe như Blazer EV tạo nên sự khác biệt lớn về giá. "Đây là yếu tố quyết định. Mức 7.500 USD là khoản tiết kiệm rất lớn", ông nói.

Nhưng không rõ ông Trump và quốc hội sẽ đi xa đến đâu, theo New York Times. Đảng Cộng hòa chiếm ít ghế tại Hạ viện, khiến họ khó thông qua bất kỳ luật nào. Một ẩn số khác là Elon Musk, CEO Tesla, công ty chiếm gần một nửa tổng số xe điện được bán ra tại Mỹ. Musk rất gần gũi với Tổng thống và khó biết tỷ phú này sẽ tìm cách định hình những thay đổi với các chương trình trợ cấp ra sao. Hiện có bốn mẫu xe Tesla đủ điều kiện để được hưởng ưu đãi.

Giám đốc điều hành các hãng xe khác cũng vận động hành lang ông Trump từ trước, trong đó có William C. Ford Jr. - Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành của Ford. "Rõ ràng là chúng tôi muốn giữ lại ưu đãi thuế", ông nói đầu tháng này.

Tiến sĩ Gil Tal, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Xe điện tại Đại học California, Davis dự báo các khoản ưu đãi thuế liên bang sẽ không bị xóa ngay lập tức, do nó mang đến tác động tiềm tàng với các nhà sản xuất ôtô, đại lý và người tiêu dùng. "Nó sẽ gây tổn hại đến nhà sản xuất ôtô, đại lý, các bang đỏ lẫn bang xanh", ông nói.

Ông Declarador hy vọng Tổng thống sẽ không xem xét lại bất kỳ động thái nào nhằm chấm dứt khoản ưu đãi. "Tôi chắc chắn sẽ kêu gọi ông ấy giữ nguyên, vì tôi đã bỏ phiếu cho ông ấy. Mọi người nói chung chỉ muốn hưởng lợi từ khoản ưu đãi thuế đó, bất kể họ thuộc đảng nào", ông nói.

Về dài hạn, những tác động từ chính sách của ông Trump với thị trường xe điện chưa rõ ràng, nhưng xu hướng chung dự báo khó đảo ngược hoàn toàn. Lập luận cho quan điểm này, trang công nghệ The Verge chỉ ra các nhà sản xuất đã chi hàng tỷ USD vào phát triển xe điện thời gian qua. Doanh số bán xe điện chậm lại nhưng vẫn dần được ưa chuộng.

Sau giai đoạn 2022-2023 tăng trưởng chậm chạp so với châu Âu và Trung Quốc, tiêu thụ xe điện tại Mỹ đã khởi sắc năm ngoái, với 1,3 triệu chiếc, tăng 7,3% so với năm trước đó, theo dữ liệu từ Kelley Blue Book và Cox Automotive. Sản lượng này không gồm xe hybrid. Thị phần xe điện chiếm 8,1% tổng doanh số bán xe hơi và tải nhẹ tại Mỹ, tăng 0,3%.

Ngoài ra, khi ông Trump bắt đầu quy trình đảo ngược các chính sách xe điện, ông cũng đề xuất đẩy mạnh các nỗ lực khai thác mỏ, đặc biệt với khoáng sản phi nhiên liệu, gồm đất hiếm. Những vật liệu này được sử dụng trong vũ khí tiên tiến, điện tử, công nghệ năng lượng và giao thông nhưng gồm cả pin và xe điện. Đây có thể là lý do ông Trump thể hiện sự quan tâm đến Greenland, nơi có tài nguyên đất hiếm dồi dào.

Một rào cản khác với chính quyền Trump là Đạo luật Giảm Lạm Phát (IRA) thông qua dưới thời Biden. Nó trở thành chất xúc tác cho các khoản đầu tư vào xe điện, phần lớn tập trung ở các bang chiến trường và "bang đỏ", tức nơi đảng Cộng hòa kiểm soát.

Điều này khiến khả năng chính quyền Trump rút lại các khoản trợ cấp mà chính phủ phân bổ cho các dự án từ khi IRA được thông qua trở nên khó xảy ra, theo hãng thông tin thị trường năng lượng, hàng hóa Argus (Anh).

Theo nghiên cứu vào tháng 8/2024 của tổ chức tư vấn năng lượng sạch Mỹ, gần 60% các dự án được công bố theo IRA nằm ở các khu vực bầu cử của đảng Cộng hòa. Trong số các dự án mới, 85% giá trị đầu tư và 68% việc làm thuộc về khu vực này. Trong số 20 khu vực bầu cử hàng đầu về đầu tư năng lượng sạch, 19 nơi đảng Cộng hòa nắm giữ.

Dự án đầu tư lớn nhất đến nay là nhà máy sản xuất xe điện trị giá 13,9 tỷ USD của Toyota, nằm ở bang chiến trường Bắc Carolina – nơi ông Trump giành chiến thắng với cách biệt 183.000 phiếu. Nhà máy này sẽ tạo ra 5.000 việc làm, hầu hết bắt đầu trong nhiệm kỳ thứ hai của ông.

Các bang chiến trường khác cũng có nhiều dự án được hỗ trợ bởi IRA, gồm Michigan, Georgia, South Carolina, Texas và Bắc Carolina với hơn 20 dự án mỗi bang. Ohio, Tennessee, California, New York, Indiana và Arizona có hơn 10 dự án một bang. Hầu hết các bang này đều là chiến trường quan trọng trong chiến thắng của ông hồi năm ngoái, trừ California và New York.

VietBF@sưu tập