Câu chuyện đầu năm!
Cách đây không lâu, hai ông bà Biden đi Georgia, gọi là cổ võ cho tiểu bang mới nhất vừa đổi từ màu đỏ của CH qua màu xanh dương của DC, qua việc bầu cho cụ Biden và bầu cho hai ông thượng nghị sĩ DC luôn. Dĩ nhiên là họ bắt buộc phải ghé thăm hai ông bà Jimmy Carter đang vui thú điền viên tại đây.
Chẳng biết ‘ông giời’ sắp xếp làm sao, bốn cụ ngồi chụp hình chung với nhau. Có thể nói ít khi thấy có một tấm hình vừa tiếu lâm vừa mang ý nghĩa chính trị lớn hơn bức hình này.
Thứ nhất, chẳng biết cố tình hay vô ý, cụ Biden đã nhắc nhở lại cho chúng ta một cựu tổng thống mà thành tích có thể nói được xếp hạng … đội sổ trong tất cả 45 đời tổng thống Mỹ, chưa kể cụ Biden. Đã vậy, lại còn nhắc nhở cho chúng ta là cụ Biden rất giống… cụ Carter.
Và thứ nhì, nếu cụ Biden có cái gì giống như cụ Carter, thì cái giống nhau đó của cụ Biden lớn gấp bội cái của cụ Carter. Nếu như cụ Carter cấp tiến thì cụ Biden cấp tiến gấp bội. Nếu như cụ Carter dở ẹc, thì cụ Biden còn tệ hơn gấp bội.
Còn nhớ khi đó, năm 1976, chân ướt chân ráo, mới tới nước Mỹ chưa tới một năm, lần đầu tiên chứng kiến tận mắt cuộc bầu tổng thống Mỹ. Thấy qua TV một ông Mỹ coi thật tầm thường, mặc quần ‘jean’ cao bồi rẻ tiền, với cái áo ‘ca-rô’ cao bồi còn rẻ tiền hơn nữa, đứng trước cổng một hãng xưởng nào đó trong giờ tan sở. Nhe răng cười toe toét, bắt tay từng ông bà lao động ra khỏi hãng, miệng lập đi lập lại đúng một câu “Hi, I’m Jimmy and I’m running for president’.
Trời đất! Ông này ra ứng cử tổng thống sao? Ma nào mà bầu? Chẳng có một ly tướng của một ‘thiên tử’ gì hết, làm sao dám mơ làm vua nước Mỹ? Chưa đáng đi theo xách cặp cho ông đương kim tổng thống Gerald Ford, có tướng coi rất oai, chững chặc hơn xa.
Bé cái lầm to! Ông ‘Jimmy’ này đắc cử tổng thống thật, đá văng ông Ford. Khiến ông Ford đi vào lịch sử như một tổng thống một nhiệm kỳ không ai bầu.
Cũng như tất cả các chính khách ứng cử bất cứ chức vụ nào ở Mỹ, ông ‘Jimmy’ hứa hẹn cả vạn chuyện, bất kể làm được hay không, cũng bất cần biết ai tin hay không. Nhưng có một lời hứa mà dân Mỹ khi đó cho là quan trọng nhất, đã khiến họ bước vào phòng phiếu bỏ phiếu cho ông ta. Đó là lời hứa “tôi thề sẽ không bao giờ nói láo”. Tại sao một câu hứa cuội vớ vẩn như vậy lại có thể khiến ông vào được Tòa Bạch Ốc?
Vì khi đó, dân Mỹ quá chán ngán với ông tổng thống có vẻ ma đầu nhất lịch sử chính trị Mỹ, là ông Nixon. Ông Nixon này đã chứng tỏ cho dân Mỹ thấy ông là chính trị gia có tham vọng cá nhân lớn nhất lịch sử các tổng thống Mỹ (dĩ nhiên thua xa bà Hillary, nhưng bà này chưa bao giờ làm tổng thống), sẵn sàng làm và nói bất cứ chuyện mánh mung gì để chẳng những đắc cử, mà còn để có thể đi vào lịch sử như tổng thống giỏi và được ủng hộ lớn nhất lịch sử. Dĩ nhiên là ông vua bảo thủ này đã là người bị truyền thông cấp tiến coi như kẻ thù và đánh tàn bạo nhất trong lịch sử, bôi bác, miệt thị, chống phá một cách tuyệt đối. Khai thác và xuyên tạc một chuyện Watergate vớ vẩn đến độ khiến ông Nixon mất hết hậu thuẫn, phải tự ý từ chức để tránh khỏi bị truất phế qua đàn hặc. Trước đó, ngay cả ông phó Spiro Agnew của Nixon cũng đã bị bắt buộc phải từ chức vì khai gian thuế, khiến TT Nixon phải bổ nhiệm chủ tịch hạ viện, dân biểu Gerald Ford lên làm phó. Dân Mỹ tưởng tình trạng khấm khá hơn. Nhưng sau khi ông Nixon từ chức, ông Ford lên thay thì việc đầu tiên ông Ford này làm là ký giấy ân xá tất cả mọi tội trong quá khứ, hiện tại hay tương lai cho ông Nixon. Dù ai cũng thấy rõ TT Ford muốn qua trang lịch sử, muốn nước Mỹ quên chuyện ông Nixon để hướng nhìn về tương lai, TTDC xúm vào tố đã có sự đổi chác nào đó, kiểu như ông Nixon bổ nhiệm ông Ford làm phó với điều kiện nếu ông Nixon bị truy tố chuyện gì thì ông Ford sẽ ân xá ngay. Mãi tới sau năm 2006, sau khi ông Ford đã qua đời, TTDC mới chịu nhìn nhận ông Ford đã can đảm lấy quyết định đúng.
Dân Mỹ quá sốc và chán ngán với các chính trị gia chuyên nghiệp từ Agnew đến Nixon rồi Ford, bỏ phiếu cho cái ông gà mờ hơn một ông cố đạo, đã từng thề sẽ không bao giờ nói láo.
Ông Carter tuy được bầu, nhưng chỉ thọ đúng một nhiệm kỳ, chỉ vì ông có thể đã là tổng thống tệ hại nhất lịch sử Mỹ. Nếu nói về con người cá nhân cụ Carter, có thể nói không quá đáng ông này là một trong những ông tổng thống bình dân, hiền lành, tốt bụng đến độ ngây thơ nhất trong các tổng thống Mỹ. TT Carter, ăn nói nhỏ nhẹ, bắt chước theo TT Roosevelt, thỉnh thoảng có những buổi tối, ngồi bên cạnh lò sưởi, mặc áo len mỏng không áo vét, nói chuyện tâm tình như ông bố già, có vẻ rất chân thật với dân.
Sau này, người ta mới được biết ông Carter này cũng là vua đóng tuồng mỵ dân. Chẳng hạn ông đi đâu, bao giờ cũng tự tay xách theo một cái vali nhỏ carry-on đi theo chứ không để tùy tùng theo khiêng giùm, để rồi mãi sau này mới khám phá đó là những vali trống không, không có gì ở trong, chỉ cốt làm cảnh. Hay ông này đóng tuồng ông mục sư không bao giờ uống rượu trước mặt thiên hạ, nhưng lại có tủ rượu riêng, tối tối ngồi nhâm nhi whisky với vài ông bạn nghiện rượu. Điểm kẻ này muốn nói là ông Carter đắc cử không phải vì tài giỏi cá nhân gì, mà chỉ vì đó là một thứ phản ứng ngược, hậu quả của việc dân Mỹ không ưa ông Nixon. Muốn thay thế ông ma đầu Nixon bằng ông mục sư Carter.
Tương tự như vậy, người ta cũng có thể nói cụ Biden đắc cử không phải vì tài giỏi cá nhân gì mà cũng chỉ vì đó là phản ứng của dân Mỹ không ưa ông Trump thôi, dĩ nhiên không kể những gian lận bầu cử còn đang bị tranh cãi. Bỏ qua những chi tiết cá nhân lặt vặt, TT Carter đã đi vào lịch sử như tổng thống tệ hại nhất.
Cụ Carter là tổng thống chủ trì một nền kinh tế đen tối nhất lịch sử Mỹ khi tất cả mọi chỉ số kinh tế tai hại nhất đều đạt những mức kỷ lục vô tiền mà cũng khoáng hậu luôn. Hai vị tổng thống được xem là tệ nhất nước Mỹ: Một người có ân oán với người Việt tị nạn, còn người kia lại là người cứu họ. Tổng thống Carter thường được xếp vào danh sách những vị tổng thống tệ nhất của nước Mỹ. Trong thời gian ông nắm quyền, nhiều khủng hoảng đã xảy ra, đặc biệt là khủng hoảng dầu hỏa với Trung Đông. Vào năm 1979, người dân Mỹ phải xếp hàng dài để mua dầu, với giá xăng thời đó dao động từ 2 đến 2,50 USD/gallon (tương đương với giá trị năm 2024). Đây là giai đoạn kinh tế và chính trị nước Mỹ rơi vào tình trạng suy thoái nghiêm trọng. Sau khi Mỹ rút khỏi Việt Nam, tinh thần quốc gia sa sút, và sự thất bại của chiến tranh Việt Nam đã để lại nhiều vết thương tâm lý. Thêm vào đó, cuộc cách mạng Hồi giáo ở Iran đã dẫn đến sự mất mát quan trọng tại khu vực này. Tuy nhiên, Carter vẫn được người Việt tị nạn ghi nhớ vì lòng nhân đạo. Ông đã chỉ đạo tàu chiến Mỹ cứu vớt thuyền nhân Việt Nam trên biển, mở ra cơ hội cho nhiều người tị nạn định cư tại Mỹ. Điều này khiến ông trở thành người hùng trong mắt cộng đồng người Việt thời bấy giờ.
Nếu Carter đã bị đánh giá tệ, thì gần đây nhiều người Mỹ cho rằng Biden còn tệ hơn. Tương tự Carter, Biden nhậm chức trong bối cảnh nước Mỹ đối mặt với khủng hoảng, lần này là hậu quả của đại dịch COVID-19. Những vấn đề lớn như lạm phát, làn sóng di dân bất hợp pháp, giá xăng dầu tăng cao, tội phạm gia tăng, và tình trạng bất ổn xã hội đã khiến nhiều người thất vọng. Bên cạnh đó, việc Mỹ rút quân hỗn loạn khỏi Afghanistan và sự kéo dài của chiến tranh Nga-Ukraine cũng khiến nước Mỹ mất uy tín trên trường quốc tế. Những chính sách liên quan đến phong trào “woke” bị chỉ trích là đã gây tổn hại nghiêm trọng đến xã hội và kinh tế.
Khác với Carter, Biden lại có mối quan hệ không mấy tốt đẹp với cộng đồng người Việt. Ông từng ngăn cản việc tiếp nhận người tị nạn Việt Nam sau năm 1975, gọi họ là “thấp bé” và không muốn nước Mỹ phải đón nhận. Trước đó, ông cũng là người ủng hộ việc cắt viện trợ cho Việt Nam Cộng Hòa, dẫn đến sự sụp đổ của chính quyền này. Chính vì vậy, ông không được người Việt tị nạn đánh giá cao.
Cả Carter và Biden đều được xem là hai vị tổng thống tệ nhất lịch sử Mỹ. Tuy nhiên, Carter vẫn để lại một di sản nhân đạo, trong khi Biden bị đánh giá là hoạt động dưới sự chi phối của các nhóm lợi ích và đã phá vỡ nhiều nguyên tắc nền tảng của nước Mỹ. Những thất bại của Biden có lẽ sẽ được lịch sử ghi lại như một bài học lớn trong tương lai. Cả hai vị đều là đảng dân chủ được đánh giá tệ hại nhất.
Ngược lại đảng Cộng Hòa lại sản xuất hai vị tổng thống oanh kiệt nhất là tổng thống Reagan và Trump. Một người đã khích bác Mikhail Gorbachov để giựt sập bức tường Bá linh, mở đầu cho sự sụp đổ của cả hệ thống 70 năm XHCN. Còn người kia đã được Thiên Chúa chỉ định để cứu lấy một Hoa Kỳ Vĩ Đại!
Nguồn: Vũ Linh/Jason Nguyen
