Đây là lý do Israel không trang bị vũ khí cho Ukraine dù là đồng minh thân cận của Mỹ. Tại sao Israel, một trong những quân đội cứng rắn nhất, không trang bị vũ khí cho Ukraine bất chấp nỗ lực toàn cầu để làm như vậy, bởi có một cuộc chiến khác trong tâm điểm.
Pháo tự hành M109 155mm của quân đội Israel được bố trí ở Cao nguyên Golan do Israel sáp nhập gần biên giới Syria vào ngày 2/1/2023. Ảnh Getty
Kể từ khi các lực lượng Nga tiến hành cuộc chiến quy mô lớn vào Ukraine gần một năm trước, Mỹ và các nước đối tác đã cung cấp cho Kiev hàng chục tỷ đô la hỗ trợ an ninh trên diện rộng.
Nhưng Israel, một đồng minh nổi bật của NATO và quân đội phương Tây, cho đến nay vẫn từ chối gửi vũ khí cho Ukraine, bất chấp áp lực phải làm như vậy, thay vào đó chọn tập trung nỗ lực vào việc cung cấp viện trợ nhân đạo.
Các chuyên gia Trung Đông cho rằng điều này là do Israel có mối quan hệ phức tạp với Nga và hợp tác với nước này để thực hiện các hoạt động ở nước láng giềng Syria. Đồng thời, Israel đã có thể thường xuyên đạt được sự cân bằng giữa lợi ích của các cường quốc toàn cầu và lợi ích của chính mình để tránh xung đột.
Israel, tính đến tháng 2/2022, là nước nhận viện trợ nước ngoài tích lũy lớn nhất của Mỹ — hầu hết trong số đó đến dưới hình thức hỗ trợ quân sự. Israel cũng tự hào là một trong những quân đội mạnh nhất thế giới, được trang bị máy bay không người lái, máy bay chiến đấu tiên tiến và thậm chí cả vũ khí hạt nhân, mặc dù điều đó không được thừa nhận một cách công khai.
Mỹ và đồng minh kỳ vọng Israel sẽ ủng hộ Ukraine trong cuộc chiến với Nga nhưng nước này lại chậm chạp trong việc lên án Tổng thống Nga Vladimir Putin và hành động vô cớ tấn công nước láng giềng của Nga.
Ngay từ những ngày đầu của cuộc chiến, Israel đã cung cấp viện trợ nhân đạo và thiết bị cho các lực lượng khẩn cấp — những nỗ lực đã được tiếp tục dưới chính phủ cánh hữu mới do Thủ tướng Benjamin Netanyahu đứng đầu. Nhưng quốc gia này đã ngừng cung cấp viện trợ quân sự sát thương trực tiếp cho Ukraine, bất chấp lời kêu gọi từ giới lãnh đạo ở Kiev.
Mối quan hệ phức tạp với Nga
Mối quan hệ phức tạp của Israel với Nga có nhiều khía cạnh. Israel là nơi sinh sống của các cộng đồng lớn người Nga và Ukraine, trong khi cả hai quốc gia này đều có người Do Thái sinh sống.
"Làm thế nào để bạn đối phó với các quốc gia - có cộng đồng Do Thái - và họ chiến đấu với nhau?" Yossi Mekelberg, một cộng tác viên của chương trình Trung Đông và Bắc Phi tại Chatham House có trụ sở tại Vương quốc Anh, nói với Insider rằng: "Bạn phải cẩn thận với cách bạn hành động mà không gây nguy hiểm cho một hoặc cộng đồng Do Thái khác".
Tuy nhiên, vấn đề vẫn còn là trọng tâm khi nói đến việc Israel miễn cưỡng gửi viện trợ quân sự cho Ukraine liên quan đến nước láng giềng Syria và xung đột tiềm tàng giữa Israel và kẻ thù trong khu vực là Iran.
Nga kiểm soát phần lớn không phận trên lãnh thổ Syria đang bị chiến tranh tàn phá và cho phép Israel thực hiện các hoạt động nhắm vào các tài sản và chuyến vận chuyển vũ khí có liên quan đến Iran tới các lực lượng ủy nhiệm trong khu vực của họ như lực lượng Hezbollah có trụ sở tại Lebanon.
Jon Alterman, giám đốc Chương trình Trung Đông tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế, nói với Insider rằng: "Nga không cố gắng bắn hạ máy bay Israel và máy bay Israel không cố gắng phá hủy các khẩu đội phòng không của Nga".
Ngay cả khi Moscow cho phép Israel kiểm soát ảnh hưởng của Iran ở Syria, Nga và Iran đã tăng cường quan hệ quân sự và hỗ trợ trong suốt cuộc chiến Ukraine. Tehran đã cung cấp cho Điện Kremlin các máy bay không người lái tự sát mà lực lượng Nga đã sử dụng để bắn phá các thành phố của Ukraine và cơ sở hạ tầng dân sự của nước này.
Một quan chức hàng đầu của Vương quốc Anh cho biết vào tháng 12 năm ngoái rằng Nga cũng đang tìm kiếm nguồn cung cấp tên lửa đạn đạo khổng lồ từ Iran và sẵn sàng cung cấp cho nước này sự hỗ trợ quân sự "chưa từng có" để đổi lại.
Lính Israel vận chuyển đạn dược ra khỏi một chiếc xe tại một vị trí ở Cao nguyên Golan do Israel sáp nhập vào ngày 2/1/2023. Ảnh Getty
Những hành vi 'mâu thuẫn' và 'ngược đời'
Về lý thuyết, mối đe dọa từ sự hợp tác Nga-Iran trong không gian này dường như là động lực rất có thể để Israel cung cấp hỗ trợ bổ sung cho Ukraine, Alterman nói, nhưng Israel không muốn mất quyền tự do hành động mà họ có ở Syria bởi vì Jerusalem nhận thấy Hezbollah là một mối nguy hiểm to lớn.
"Israel sẽ phải mất rất nhiều thời gian để cảm thấy rằng họ nên gây nguy hiểm cho quyền tự do hành động chống lại những nỗ lực tiếp tế đi qua Syria", ông nói. Vì vậy, ngay cả với những mối quan hệ quân sự ngày càng tăng giữa Moscow và Tehran, Israel đã không nỗ lực trang bị cho Ukraine viện trợ sát thương cần thiết để đánh bại Nga.
Mekelberg giải thích rằng các mối quan hệ quốc tế đôi khi có "mâu thuẫn" và "hành vi nghịch lý - một chính sách có thể không có nhiều ý nghĩa trong bức tranh toàn cảnh nhưng nó có hiệu quả đối với một trường hợp cụ thể, ngay cả khi nó mâu thuẫn với lập trường về một vấn đề khác.
Một ví dụ khác về hành vi mâu thuẫn này là Nga không muốn Iran có quá nhiều ảnh hưởng ở Syria và rất vui khi Israel thực hiện các hoạt động của mình ở nước này. Mekelberg nói thêm rằng họ có thể đã ngăn chặn hành vi của Israel từ lâu nếu họ muốn.
"Mỗi quốc gia đều có một loạt lợi ích phức tạp, vì vậy Israel và Nga có một số hiểu biết nhất định. Nhưng bạn có thể lập luận rằng Nga và Iran đang hợp tác theo nhiều cách, một số trong đó Israel coi là mối đe dọa vì Israel thấy Iran rất đe dọa. Vì vậy, điều Israel đang làm và điều mà Israel mong muốn các nước làm là cân bằng giữa các đối tác và giữa các lợi ích mà không ai được trăm phần trăm", Alterman nói.
Phản ứng của Israel đối với cuộc chiến Ukraine dường như không phải là nguyên nhân chính gây lo ngại ở Washington và đây không phải là quốc gia duy nhất có quan hệ chặt chẽ với Mỹ - như Hàn Quốc và Ấn Độ - tránh trực tiếp gửi viện trợ sát thương cho Ukraine.
"Điều đó một phần phản ánh sự phức tạp của mối quan hệ Mỹ-Israel", Alterman nói, "và một phần phản ánh việc chính quyền Biden phải điều chỉnh thực tế là trong nhiều trường hợp, các đối tác thân thiết không sẵn lòng xếp hàng ngang nhau".
Tuần trước, Axios đưa tin rằng Mỹ đã hỏi Israel liệu họ có thể chuyển giao tên lửa phòng không Hawk đã hết hạn sử dụng hay không, nhưng vẫn còn phải xem liệu Israel có vi phạm giao thức và quyết định chuyển viện trợ quân sự sát thương cho Ukraine hay không. Gần đây, ông Netanyahu nói với CNN rằng ông sẽ xem xét gửi vũ khí tới Kiev, điều mà Moscow cảnh báo sẽ dẫn đến leo thang xung đột, theo The Times of Israel.
Trong khi đó, hỗ trợ an ninh của phương Tây cho Ukraine đang tiếp tục tăng lên. Hàng trăm phương tiện bọc thép, bao gồm cả xe tăng và xe chiến đấu bộ binh sẽ tới Ukraine trong những tháng tới để giúp nước này tự vệ trước điều mà các quan chức Mỹ mô tả là một "cuộc tấn công dữ dội" tiềm tàng của Nga.
VietBF@ sưu tập
