Trên toàn thế giới, cập nhật đến năm 2022, có ít nhất 411 ḷ phản ứng đang hoạt động. Vậy quốc gia nào có nhiều ḷ phản ứng hạt nhân nhất và được coi là cường quốc hạt nhân?
Theo Báo cáo t́nh trạng ngành công nghiệp hạt nhân, sản lượng điện hạt nhân toàn cầu đă tăng 3,9% vào năm 2021, sau khi giảm với tốc độ tương tự một năm trước đó.
Tính đến năm 2022, có tổng cộng 411 ḷ phản ứng hạt nhân đang hoạt động trên toàn thế giới, giảm hơn 18 ḷ so với năm 2012. Hiện tại, có 29 ḷ phản ứng trong t́nh trạng bảo quản dài hạn và 53 ḷ phản ứng đang được xây dựng, trong đó có hơn một nửa ở Trung Quốc và Ấn Độ.
Sự phát triển nhanh chóng của năng lượng tái tạo và tâm lư tiêu cực của công chúng đối với năng lượng hạt nhân sau những thảm họa trước đó như Chernobyl hay Fukushima đă và đang khiến điện hạt nhân không c̣n được đầu tư phát triển nhiều.
Tỉ trọng năng lượng hạt nhân trong sản xuất điện toàn cầu đă giảm từ 17,5% năm 1996 xuống chỉ c̣n 9,8% vào năm 2021, do nhiều quốc gia đă hoăn hoặc từ bỏ chiến lược hạt nhân của họ.
Hiện tại có 29 ḷ đang trong t́nh trạng lưu trữ dài hạn và 53 ḷ đang được xây dựng, trong đó hơn một nửa ở Trung Quốc và Ấn Độ. (Ảnh: Pixabay)
Có bao nhiêu quốc gia đang vận hành ḷ phản ứng hạt nhân?
Thế giới hiện có 33 quốc gia đang vận hành ḷ phản ứng điện hạt nhân, trong đó chỉ có 15 quốc gia vẫn đang tích cực theo đuổi công nghệ hạt nhân (gồm 2 quốc gia mới bắt đầu sản xuất điện hạt nhân vào năm 2020 là Belarus và Các tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất - UAE).
Trung Quốc là cường quốc hạt nhân phát triển nhanh nhất thế giới. Đất nước này đă sử dụng năng lượng hạt nhân từ đầu những năm 1990 và hiện có 55 ḷ phản ứng hạt nhân, hầu hết trong số đó đă được kết nối với lưới điện chỉ trong 10 năm qua.
Trong khi đó, Mỹ vẫn là cường quốc lớn nhất thế giới về năng lượng hạt nhân với 92 ḷ phản ứng đang hoạt động tính đến tháng 7/2022. Tuy nhiên, số lượng ḷ phản ứng đă giảm 12 ḷ so với 10 năm trước.
Quốc gia có số lượng ḷ phản ứng hạt nhân giảm nhiều nhất trong thập kỷ qua là Nhật Bản, với 34 ḷ đă ngừng hoạt động.
Với chỉ 10 ḷ phản ứng đang hoạt động vào thời điểm hiện tại, Nhật Bản được cho là sẽ sớm chính thức từ bỏ việc xây dựng các cơ sở mới.
Trong số các quốc gia có chương tŕnh năng lượng hạt nhân, cho đến nay chỉ có 3 quốc gia đóng cửa tất cả các ḷ phản ứng, đó là Italy năm 1987, Kazakhstan năm 1998 và Litva năm 2009. Đức gần đây đă gia hạn hoạt động của một số ḷ phản ứng để đối phó với khủng hoảng năng lượng nhưng dự kiến sẽ ngừng sản xuất điện hạt nhân vào năm 2020-2023.
Ḷ phản ứng hạt nhân lâu đời nhất và mới nhất trên thế giới
92 ḷ phản ứng hạt nhân của Mỹ hiện đang hoạt động có tuổi thọ trung b́nh là 41,6 năm, lâu đời thứ 3 trên thế giới. Các ḷ hạt nhân lâu đời hơn là thuộc về Thụy Sĩ (46,3 năm) và Bỉ (42,3 năm).
Mỹ ngày nay là một trong 15 quốc gia duy nhất được Báo cáo t́nh trạng ngành công nghiệp hạt nhân liệt kê là tích cực theo đuổi năng lượng hạt nhân. Điều này bao gồm các chương tŕnh hạt nhân mới ở Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, Belarus và Iran chỉ được bắt đầu trong thập kỷ qua, cũng như một chương tŕnh mới hơn ở Trung Quốc bắt đầu sản xuất điện vào năm 1991 và ngày nay có tuổi thọ trung b́nh của nhóm ḷ phản ứng là 9 năm.
Ấn Độ, vận hành một chương tŕnh năng lượng hạt nhân từ năm 1969, tuy nhiên, việc xây dựng gần đây hơn nhiều so với Mỹ, đạt được tuổi ḷ phản ứng trung b́nh hiện tại là 24,2 năm.
Trung Quốc và Nga, cũng như Argentina, cũng đang phát triển các ḷ phản ứng kiểu mô-đun nhỏ với các nguyên mẫu đang trong giai đoạn thiết kế.
Mỹ giúp Thái Lan phát triển ḷ phản ứng hạt nhân nhỏ
Thái Lan không có điện hạt nhân và mối lo ngại của công chúng về điều này càng gia tăng sau thảm họa hạt nhân Fukushima ở Nhật Bản năm 2011. Tuy nhiên, tháng 11/2022, Phó Tổng thống Mỹ Kamala Harris tuyên bố Washington sẽ giúp Thái Lan phát triển các ḷ phản ứng hạt nhân nhỏ trong nỗ lực chống biến đổi khí hậu. Những ḷ này sẽ an toàn v́ không cần sự can thiệp của con người để tắt trong trường hợp khẩn cấp.
Nhà Trắng cho biết Mỹ sẽ cung cấp hỗ trợ kỹ thuật cho Thái Lan để triển khai công nghệ ḷ phản ứng mô-đun nhỏ, chế tạo tại nhà máy và di động. Chúng cũng chiếm một diện tích nhỏ hơn so với các giải pháp năng lượng thay thế khác. Những ḷ phản ứng như vậy thường được coi là an toàn hơn v́ chúng không cần sự can thiệp của con người để đóng trong trường hợp khẩn cấp.
Pháp t́m cách đẩy nhanh việc xây dựng các ḷ phản ứng hạt nhân
Trước cuộc khủng hoảng năng lượng toàn cầu, Pháp đă soạn thảo dự luật nới lỏng thủ tục hành chính cấp phép cho các nhà máy điện hạt nhân mới, với mục tiêu tăng gấp đôi số lượng nhà máy điện hạt nhân và năng lượng tái tạo ở đất nước này.
Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đă coi năng lượng hạt nhân là trọng tâm trong nỗ lực đạt được mục tiêu trung ḥa carbon vào năm 2050, với kế hoạch xây dựng ít nhất 6 ḷ phản ứng mới.
Bộ trưởng Năng lượng Pháp Agnes Pannier-Runacher cho biết mục tiêu của dự luật là đẩy nhanh việc cấp giấy phép hành chính để đáp ứng lộ tŕnh xây dựng ḷ phản ứng điều áp châu Âu (EPR). Dự luật này sẽ giảm bớt quy tŕnh cấp phép hành chính cho các ḷ phản ứng được xây dựng gần các ḷ phản ứng hạt nhân cũ hơn.
Theo cơ quan năng lượng quốc gia Pháp, nước này có 56 nhà máy điện hạt nhân, cung cấp 70% điện năng cho cả nước.
