Tàu khu trục USS Fitzgerald được đánh giá là chiến hạm tối tân của Mỹ. Tuy sở hữu trang thiết bị vũ khí hiện đại nhất nhưng chiến hạm không thể tránh né tàu hàng của Philippines. Thủy thủ trên tàu dường như đă không phản ứng khi tàu hàng lớn gấp 3 lần lao thẳng tới.
Tàu khu trục lớp Arleigh Burke phóng tên lửa hành tŕnh Tomahawk.
Theo New York Times, thông tin từ các nhà điều tra Mỹ cho biết, tàu chở hàng Philippines dường như đă sử dụng hệ thống lái tự động khi đâm trực diện vào tàu khu trục USS Fitzgerald của hải quân Mỹ.
Steffan Watkins chuyên gia tư vấn công nghệ nhận định, việc con tàu tiếp tục tăng tốc sau khi đâm vào tàu chiến Mỹ cho thấy máy tính đang nắm quyền kiểm soát.
“Khoảng 55 phút sau đó, tàu chở hàng Philippines mới quay trở lại địa điểm xảy ra tai nạn và thông báo cho lực lượng cảnh sát biển Nhật Bản”, ông Watkins nói.
Dù thông tin này có chính xác hay không, nhưng việc tàu khu trục hiện đại lớp Arleigh Burke của Mỹ như Fitzgerald lại không né tránh tàu chở hàng là điều không thể chấp nhận.
Thông thường, ngay cả vào buổi đêm, hải quân Mỹ luôn phân công thủy thủ trực theo ca ở boong tàu, mạn phải và đuôi tàu. Các thủy thủ này dùng ống nḥm và kính nh́n đêm quan sát vật thể xa trên đường chân trời và báo cáo lại về đài chỉ huy.
Ở thời điểm trước khi vụ tai nạn xảy ra vào tuần trước, thủy thủ ít nhất cũng phải nh́n thấy con tàu có trọng tải 29.000 tấn, chở theo 1.000 container đang tiến thẳng tới.
Fitzgerald là mẫu tàu chiến được trang bị hệ thống tác chiến Aegis để đánh chặn các mối đe dọa từ tên lửa đạn đạo, tên lửa hành tŕnh đối phương.
Thủy thủ trên tàu chiến Mỹ luôn phải canh gác, kể cả ban đêm.
Hệ thống tác chiến Aegis với radar pḥng không mảng pha quét điện tử AN/SPY-1D, cho phép tàu phát hiện và theo dơi hàng trăm mục tiêu cùng lúc. Một trong 4 đài radar AN/SPY-1D đă bị hư hỏng nặng trong vụ va chạm với tàu ACX Crystal.
Về khả năng nhận diện mục tiêu ngầm, tàu được trang bị hệ thống định vị thủy âm (sonar) AN/SQS-53C gắn trên thân và sonar kéo AN/SQR-19 sau tàu để phát hiện tàu ngầm từ phía đuôi.
Năng lực tấn công của USS Fitzgerald cũng ấn tượng với 90 ống phóng tên lửa hành tŕnh BGM-109 Tomahawk dạng thẳng đứng cùng pháo hạm Mark 45 cỡ ṇng 127 mm, tầm bắn 21 km. Dàn vũ khí như vậy đủ đánh ch́m bất cứ mục tiêu nào đang tiến lại gần.
Do đó, các thủy thủ làm nhiệm vụ theo dơi radar lẽ ra phải phát hiện và theo dơi mục tiêu đáng ngờ từ khoảng cách hàng chục km. Nếu như vật thể lạ tiến đến gần ở khoảng cách 4km hoặc gần hơn, thủy thủ phải có trách nhiệm đánh thức thuyền trưởng.
Trong trường hợp này, thuyền trưởng Bryce Benson c̣n say ngủ đến mức phải nhập viện khẩn cấp v́ cú đâm phá nát căn pḥng của ông.
Các nhà điều tra hải quân Mỹ hiện đang xác minh theo hướng radar của hệ thống Aegis có hoạt động ở thời điểm xảy ra va chạm hay không.
Thiệt hại nặng nề khiến tàu chiến Mỹ suưt ch́m.
Có khả năng các thủy thủ trên tàu đều say ngủ, hoặc ít nhất không lường trước được những ǵ xảy ra ở vùng biển xung quanh.
Một thủ thủ giấu tên có mặt trên tàu Fitzgerald nói với New York Times: “Tất cả những ǵ tôi có thể nói là, có ai đó hoặc nhóm người nào đó đă không tập trung vào công việc”.
Có nhiều dấu hiệu cho thấy tàu Fitzgerald không phát đi bất cứ cảnh báo nào trước khi va chạm xảy ra. Thuyền trưởng vẫn đang ở trong pḥng riêng. Chuông báo động không reo hay giây phút hoảng loạn khiến các thủy thủ c̣n cho rằng con tàu bị tấn công.
Trước đó, 7 thủy thủ thiệt mạng trên tàu nhiều khả năng đă phải chấp nhận hy sinh để đóng kín 3 khoang bị nước tràn vào sau va chạm.
“Những ǵ xảy ra thật tồi tệ”, chuyên gia Gary E. Meyer nói. “Bạn có 3 thủy thủ trực đêm ở bên ngoài và ít nhất 2 người nữa theo dơi radar. Con tàu hoàn toàn có thể tăng tốc hoặc đổi hướng để tránh va chạm, nhưng họ lại cứ tiến thẳng đến kịch bản tồi tệ nhất.