(VOV) - Giá trị văn hoá, du lịch của Việt Phủ Thành Chương đă rơ ràng nên để xử lư vụ việc này, tôi xin kiến nghị ba phương án.
Năm 2005, tôi đă có dịp đến thăm Phủ Thành Chương ở Sóc Sơn, Hà Nội. Xuất thân nông thôn, sinh ra và lớn lên ở một vùng "quê đặc" (nói theo nhận xét của vợ tôi lần đầu tiên về quê chồng), thế nhưng, tôi vẫn không khỏi xúc động được sống trong cảm giác trở về với cội nguồn văn hoá Bắc Bộ. Những công tŕnh, những đồ vật được Thành Chương kỳ công sưu tầm, xây dựng, bài trí trong một tổng thể không gian văn hoá không thể hài hoà, hợp lư hơn. Nói không ngoa, dù có đào bới hết cả đồng bằng Bắc Bộ lên, bạn cũng không thể t́m được một địa chỉ văn hoá truyền thống nào có sức truyền cảm, lay động tâm tư hơn thế.
Tôi nhớ lúc đó chúng tôi chỉ gọi điện đến, xin chủ nhà cái hẹn, khi xe ô tô đến phải gọi cổng ầm ĩ th́ mới có người ra mở cổng để khách vào tự tham quan, lúc ấy chưa có bán vé hay kinh doanh bất kỳ dịch vụ nào.
Thăm thú, chiêm ngưỡng cảnh vật ở Việt phủ Thành Chương, tôi mới thấy chúng ta đă đánh mất nhiều quá. Tốc độ xây dựng, phát triển, đập phá cộng với thói quen chạy theo mốt, hưởng thụ những điều kiện sinh hoạt hiện đại đă làm biến dạng hoàn toàn phong cảnh nông thôn.
Nếu cứ đà này th́ thế hệ tương lai, thậm chí là chính chúng tôi, chẳng mấy mà mất hết kư ức về làng quê truyền thống, về những không gian đă từng lưu trữ, tiếp nối những giá trị Việt trong tâm hồn mỗi người.
 |
Nhà hát Long Đ́nh trong Việt Phủ Thành Chương (ảnh: Báo Đất Việt) |
Một anh xuất thân quê đặc như tôi c̣n bị thuyết phục hoàn toàn bởi giá trị văn hoá của Việt Phủ Thành Chương, huống chi là các nhà nghiên cứu, các lănh đạo cấp cao và đặc biệt là bạn bè quốc tế, trong đó có rất nhiều vị được nước ta đón như quốc khách. Việt Phủ Thành Chương đă lưu lại nhiều lời hay ư đẹp, cảm xúc của du khách đă từng đến thăm nơi đây, chép hết ra đây cũng không có chỗ, thậm chí làm mất công của nhiều người. Tôi khuyên bạn, nếu có dịp đến Hà Nội th́ hăy bớt chút thời gian đến thăm địa chỉ này.
Thế nên, khi Thanh tra Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội kết luận đây là công tŕnh xây dựng sai phép trên đất rừng, dư luận cũng có luồng ư kiến cho rằng cần phải xử lư thật nghiêm, thậm chí phá hết đi, phục hồi nguyên trạng, th́ vấn đề đă được đẩy lên thành rất nóng. Đây sẽ là một vụ vi phạm mà giải quyết sao cho thấu t́nh đạt lư là cực khó. Điều này thách thức năng lực thi hành pháp luật của các cơ quan, ban ngành có liên quan của Hà Nội.
Cá nhân tôi, cũng như nhiều bạn đọc có một vài thắc mắc.
Một công tŕnh hoành tráng như vậy, xây dựng, hoàn thiện, thậm chí, có mở rộng trong bao nhiêu năm nay, nếu là vi phạm sao các cơ quan chức năng từ thôn, xă đến thành phố đều không biết, và không có biện pháp ngăn chặn kịp thời?
Trong thời gian dài, công tŕnh này đă trở nên nổi tiếng, được coi là một địa chỉ văn hoá của Thăng Long - Hà Nội nhân dịp kỷ niệm 1.000 năm, nhiều vị khách sang trọng được mời đến đây, nhiều lănh đạo thành phố cũng đă từng đến đây, thậm chí ca ngợi nó, chả lẽ không ai biết hoặc không có ai báo cáo họ rằng đó là một công tŕnh phi pháp?
Cho nên để sự việc đến như thế này, bản thân hoạ sĩ Thành Chương có lỗi, các cơ quan chức năng của Hà Nội cũng có lỗi, thậm chí là lỗi to. Không chỉ có Việt Phủ Thành Chương, c̣n nhiều công tŕnh dân dụng xây trên địa bàn Sóc Sơn cũng vi phạm như Thành Chương.
Đến bây giờ, vi phạm của Thành Chương ( theo luật) là rơ ràng, cần phải xử lư.
Lỗi của các cán bộ có trách nhiệm liên quan đến vụ việc này cũng là rơ ràng, cần phải xử lư tương xứng.
Tuy nhiên, giá trị văn hoá, du lịch của Việt Phủ Thành Chương cũng là rơ ràng, cần phải ghi nhận, bảo vệ.
Để xử lư vụ việc đă trở nên rùm beng này, tôi xin kiến nghị ba phương án.
Thứ nhất, phạt Thành Chương và rất nhiều công dân có công tŕnh sai phạm khác trên đất Sóc Sơn rồi cho tồn tại, đi liền với đó là điều chỉnh qui hoạch, chuyển mục đích sử dụng đất cả khu vực cho phù hợp với thực tiễn. Làm theo phương án này th́ hoạ sĩ Thành Chương và nhiều hộ dân vi phạm khác sung sướng, Nhà nước giữ lại được một công tŕnh văn hoá giá trị, luật pháp cũng được thực thi nhưng không phải là nghiêm minh lắm, thậm chí nó cũng khuyến khích các hành vi vi phạm đề đẩy thành sự đă rồi.
Phương án thứ hai là phá sạch các công tŕnh vi phạm, trong đó có Việt Phủ Thành Chương, xử lư trách nhiệm các cá nhân vi phạm. Làm theo cách này th́ luật pháp được thượng tôn nhưng thiệt hại về kinh tế và văn hoá của Nhà nước và nhân dân là cực lớn. Nói cách khác, thấu lư mà không đạt t́nh. Không những thế, cần đầu tư một khoản tiền khổng lồ để biến cả khu vực này thành một khu đồi trọc, cây cối lưa thưa... y như cũ.
Phương án cuối cùng là chuyển Việt Phủ Thành Chương về gần Hà Nội để nhân dân và du khách quốc tế tiện tham quan.
Các bạn đều biết, hiện nay, quĩ đất Hà Nội c̣n nhiều, các khu đô thị, khu công nghiệp ở sát lách đô thị lơi c̣n nhiều đất trống, bỏ hoang hoá nhiều, thành phố Hà Nội nên bố trí một khu rộng tương tự Việt Phủ Thành Chương hiện hữu và buộc hoạ sĩ này di rời cả phủ về đấy theo phương thức Nhà nước và nhân dân cùng làm.
Các ngân hàng của ta đă thừa vốn mà không giải ngân được cũng nên vào cuộc cho hoạ sĩ này vay tiền để thực hiện dự án. Phương án thu hồi vốn là tiền bán vé tham quan và các sản phẩm dịch vụ khác ăn theo địa chỉ văn hoá này. Tôi tin, với sức hấp dẫn của Việt Phủ Thành Chương, việc thu hồi vốn, thậm chí có lăi là không khó.
Làm theo phương án này sau khi đă xử phạt hành chính Thành Chương là khả thi, vừa giữ được kỷ cương, phép nước, vừa bảo vệ và giữ ǵn được một công tŕnh văn hoá đă được thừa nhận rộng răi.
Nếu bạn đă đi có dịp sang Paris hay Bắc Kinh, đă từng mua vé vào bảo tàng Louvre hay Tử Cấm Thành, bạn sẽ thấy kinh doanh văn hoá không lỗ như đầu tư vào bất động sản hay đóng tàu thời gian qua đâu mà sợ.
Gia đ́nh tôi vừa xây lại một cái nhà ở quê, vừa là chỗ đi về, vừa làm nơi thờ cúng tổ tiên. trước khi xây nhà mới, mọi người đều quyến luyến ngôi nhà cũ do ông nội tôi xây cách đây hơn nửa thế kỷ. Tuy nó chẳng có giá trị thẩm mỹ là bao nhưng lại là nơi gắn bó với mấy thế hệ, anh em tôi cũng lớn lên ở đấy. Bây giờ mỗi lần đưa các con về quê, tôi lại thấy tiếc nuối, giá như trước khi phá cái nhà ấy đi ḿnh chụp vài tấm ảnh hay giữ lại một vài kỷ vật th́ giờ đây đă có thể chỉ cho các cháu xem về ngôi nhà mà bố mẹ, ông bà, các cụ đă ở. Bản thân tôi, những lúc hồi tưởng về thời thơ ấu vẫn thấy nhớ nhung ngôi nhà thân yêu ấy.
Có ai đó đă nói, c̣n văn hoá là c̣n người Việt, nước Việt, dân tộc Việt. Mất văn hoá là mất tất cả./.
Phạm Kinh Bắc/Blog Thóc/VOV