Khi Ihor Sumliennyi đến nơi xảy ra một vụ tấn công tên lửa gần đây ở thủ đô Kiev, nhiều người sống gần đó nhìn anh với ánh mắt hoài nghi.
Cảnh sát đứng canh gác ở đường phố. Những người sống trong tòa nhà chung cư bị trúng tên lửa thẫn thờ nhìn vào đống đổ nát, một số làm dấu thánh giá bên cạnh anh. Trong khi đó, Sumliennyi bắt đầu quan sát xung quanh.
Bất ngờ, mắt anh sáng lên. Ngay trước mặt Sumliennyi, nằm gần vỉa hè, chính xác là thứ mà anh đang tìm kiếm: Một mảnh tên lửa hành trình, được cho là của Nga, đã lao vào tòa nhà.
Anh nhặt nó lên, nhét vào ba lô rồi đi bộ về nhà. "Tôi không muốn cảnh sát ngăn mình và nghĩ rằng tôi là một kẻ khủng bố", Sumliennyi nói.
Ihor Sumliennyi cầm một mảnh vũ khí thu thập được tại căn hộ ở thủ đô Kiev, Ukraine. Ảnh: NY Times.
Mảnh thép xù xì, xấu xí đó giờ đây trở thành ngôi sao trong bộ sưu tập vật phẩm chiến tranh từ cuộc xung đột Nga - Ukraine của anh. Chúng gồm tất cả mọi thứ, từ hộp đạn, mảnh pháo đến một đôi ủng Nga màu đen mà anh tìm thấy ở thành phố Bucha.
Việc thu thập những mảnh vũ khí như vậy có vẻ lập dị, thậm chí rùng rợn với một số người. Nhưng Sumliennyi không phải người duy nhất có đam mê này. Trên khắp Ukraine, nhiều dân thường và binh lính đang chạy đua săn lùng các mảnh đạn, đạn súng cối hay mảnh bom, tên lửa giống như những gì Sumliennyi tìm kiếm.
Các nghệ sĩ Ukraine biến chúng thành những tác phẩm nghệ thuật và những nhà đấu giá giúp bán chúng để quyên góp hàng nghìn USD cho binh sĩ trên chiến trường.
Trào lưu này rõ ràng đang thể hiện một điều gì đó lớn hơn. Rất nhiều người dân Ukraine muốn có mặt ở tiền tuyến hoặc được kết nối với những binh sĩ nơi chiến trường bằng cách nào đó, ngay cả khi họ ở xa nơi giao tranh.
Với lòng yêu nước dâng trào, họ muốn tìm kiếm thứ gì đó hữu hình, có thể cầm nắm được, đại diện cho một giai đoạn biến động của đất nước. Họ khao khát sở hữu một mảnh lịch sử của riêng mình, bình luận viên Jeffrey Gettleman từ NY Times nhận xét.
"Mỗi mảnh đạn đều có một câu chuyện", nghệ sĩ nổi tiếng Ukraine Serhii Petrov ở thành phố Lviv, chia sẻ. Anh đang thu thập những vỏ đạn đã qua sử dụng để chế tác thành mặt nạ.
"Có thể đó là viên đạn cuối cùng của ai đó", Petrov nói khi đang làm một chiếc mặt nạ từ vỏ đạn.
Tại một cuộc đấu giá từ thiện ở Lviv hôm 24/7, Valentyn Lapotkov, kỹ sư lập trình máy tính, đã trả hơn 500 USD cho một ống phóng tên lửa vác vai "từng được sử dụng để phá hủy một xe thiết giáp Nga", theo thông tin từ nhà đấu giá. Lapotkov cho biết khi chạm vào nó, anh cảm thấy "gần gũi với những người hùng của chúng tôi".
Lưu giữ kỷ vật chiến sự, ngay cả khi nó có thể còn lâu mới kết thúc, là một cách để thể hiện tình đoàn kết với những người lính hay những dân thường đã phải chịu đau khổ.
Một trong những bảo tàng lớn nhất của Kiev gần đây đã tổ chức một cuộc triển lãm các hiện vật thu thập được kể từ khi Nga phát động chiến dịch quân sự tại Ukraine hồi cuối tháng hai. Các phòng trưng bày chứa đầy mặt nạ phòng độc, ống tên lửa và các mảnh vỡ cháy sém.
Ở khía cạnh cá nhân, Sumliennyi cũng đang làm điều tương tự. Sumliennyi, 31 tuổi, là một kiểm toán viên nhưng đam mê hoạt động đấu tranh cho công bằng khí hậu. Từ Kiev, anh làm việc với phong trào "Những ngày thứ sáu cho tương lai" của Greta Thunberg, tổ chức các chiến dịch truyền thông xã hội nhằm loại bỏ nhiên liệu hóa thạch. Trong hàng trăm cuộc gọi video anh thực hiện, Sumliennyi khoe bộ sưu tập "chiến lợi phẩm" của mình.
"Việc này rất thú vị", Sumliennyi giải thích. "Bạn không thể cảm nhận cuộc xung đột thông qua TV hay tin tức. Nhưng nếu bạn cho mọi người xem những mảnh đạn này, họ sẽ thấu hiểu".
Tòa nhà bị trúng tên lửa ở Kiev, nơi Sumliennyi tìm thấy mảnh tên lửa hành trình. Ảnh: NY Times.
Tại Lviv, Tetiana Okhten giúp điều hành quỹ UAID, mạng lưới tình nguyện viên đã bán hơn 15 hiện vật của cuộc xung đột, trong đó có một số ống rocket và ống tên lửa được quân đội Ukraine sử dụng. Họ thu về 4.000 USD và chi toàn bộ số tiền cho áo bảo hộ, thuốc men cùng các vật tư y tế khác nhằm hỗ trợ quân đội Ukraine.
"Chúng tôi đang dùng những thứ từng giết người chuyển sang cứu mạng người", cô nói.
Okhten cho hay một người lính trẻ Ukraine chiến đấu ở vùng Donbass đã giúp đỡ họ rất nhiều trong việc tìm kiếm những hiện vật từ tiền tuyến. Anh đã nhảy ra khỏi chiến hào để nhặt những mảnh đạn ngay cả khi pháo của Nga đang nổ xung quanh và các đồng đội la hét yêu cầu anh ẩn nấp.
Tại khu vực tiền tuyến, nhiều cư dân rất ngạc nhiên khi biết rằng các vật phẩm từ cuộc chiến đang trở thành mục tiêu sưu tầm.
"Thật điên rồ", Vova Hurzhyi, cư dân đến từ một thị trấn ở Donbass, nơi đang bị tấn công mỗi ngày, nói. "Những thứ đó dùng để giết bạn cơ mà".
Dù vậy, Sumliennyi vẫn tiếp tục đi săn. Vài tuần trước, anh và vài người bạn lái xe đến Bucha, vùng ngoại ô của Kiev, để chụp ảnh cho một chiến dịch truyền thông xã hội về mối liên hệ giữa nhiên liệu hóa thạch và chiến dịch quân sự của Nga.
Mảnh tên lửa hành trình mà Sumliennyi tìm thấy. Ảnh: NY Times.
Tình cờ, họ bước chân vào một khoảng sân, nơi họ tìm thấy một chiếc áo khoác quân sự Nga và một đôi ủng màu đen cỡ 10. Chúng hiện nằm trong số những món đồ được Sumliennyi đánh giá cao nhất.
"Chúng tôi không đến Bucha để tìm kiếm thứ này", anh nói. "Nhưng chúng tôi gặp may".
