Một tiến hành một cuộc họp trực tuyến cho các nhà lãnh đạo Bộ tứ Quad - liên minh Mỹ, Nhật Bản, Ấn Độ, Úc mà Trung Quốc gọi là một đòn đe dọa tâm lý, kể từ khi Tổng thống Mỹ Joe Biden bước vào Nhà Trắng với mục đích đoàn kết các đồng minh trong nỗ lực kiềm chế ảnh hưởng của Trung Quốc trong khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.
Tổng thống Mỹ Joe Biden, Thủ tướng Ấn Độ Narenda Modi, Thủ tướng Nhật Bản Suga Yoshihide và Thủ tướng Úc Scott Morrison.
Vào hôm 12/3, Tổng thống Biden thực hiện bước đi lớn nhất của mình đối với mục tiêu đó cho đến nay, đó là tiến hành một cuộc họp trực tuyến cho các nhà lãnh đạo Bộ tứ Quad - liên minh Mỹ, Nhật Bản, Ấn Độ, Úc mà Trung Quốc gọi là một đòn đe dọa tâm lý.
Washington cho biết, những hợp tác trong đại dịch Covid-19, hợp tác trong kinh tế và cuộc khủng hoảng khí hậu sẽ là chủ đề thảo luận trong cuộc họp, trong khi đó, Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi sẽ thảo luận về một "Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do rộng mở" với các lãnh đạo khác trong bộ tứ.
CNN chỉ ra, không có bất cứ tuyên bố nào đề cập đến Trung Quốc. Tuy nhiên, chính sự trỗi dậy của siêu cường kinh tế và quân sự châu Á này đã dẫn tới sự hồi sinh của bộ tứ Quad vào năm 2017 - và chính những thể hiện về quyền lực của Bắc Kinh đã khiến bốn nhà lãnh đạo của khối tiến hành cuộc họp thượng đỉnh.
Tổng thống Mỹ Joe Biden. Ảnh: CNN
Đối thoại An ninh Tứ giác, là một diễn đàn chiến lược không chính thức, bao gồm các hội nghị thượng đỉnh bán thường kì, trao đổi thông tin và diễn tập quân sự. Mặc dù không phải là liên minh quân sự chính thức như Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), nhưng sự xuất hiện của Quad được coi là để gia tăng đối trọng đối với ảnh hưởng của Trung Quốc cũng như những hành động của Bắc Kinh ở châu Á - Thái Bình Dương.
Trong khi các thành viên nhấn mạnh các khía cạnh tốt đẹp hơn của mối quan hệ, chẳng hạn như hợp tác gần đây trong đại dịch Covid-19, Bắc Kinh đã chú ý tới những tiềm năng bị các quốc gia trên bao vây quân sự.
Đô đốc Hải quân Mỹ đứng đầu Bộ Chỉ huy Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương của Mỹ Philip Davidson đầu tuần đã gọi nhóm Quad là "viên kim cương của các nền dân chủ" ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.
Ông Davidson cho biết, ông hy vọng tổ chức có thể "xây dựng thành một điều gì lớn hơn". "Không chỉ về mặt an ninh mà về cách chúng ta có thể tiếp cận ...nền kinh tế toàn cầu, các công nghệ quan trọng như viễn thông và 5G, sự hợp tác trên trật tự quốc tế. Chỉ cần thực hiện nhiều hơn về mặt ngoại giao và kinh tế," ông nói.
Đô đốc Hải quân Mỹ đứng đầu Bộ Chỉ huy Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương của Mỹ Philip Davidson
Viết trên tờ Foreign Policy tuần này, bốn nhà nghiên cứu tại Viện Hoover thuộc Đại học Stanford, trong đó có cựu Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ James Mattis, cho biết, Bộ tứ có thể đóng vai trò quan trọng trong 4 lĩnh vực chính trong tương lại: an ninh hàng hải, an ninh chuỗi cung ứng, công nghệ và ngoại giao.
Về an ninh hàng hải, các thành viên Quad có thể mang lại những tài sản hải quân đáng kể có thể giúp Hải quân Mỹ chống lại sự gia tăng trong hoạt động đóng tàu của Trung Quốc - quốc gia có hạm đội lớn nhất thế giới.
Về an ninh nguồn cung, các nghiên cứu sinh của Hoover lập luận rằng các cơ sở công nghiệp và sản xuất của bốn nền kinh tế lớn thuộc nhóm Quad có thể được tận dụng để chấm dứt lợi thế do Trung Quốc nắm giữ trong các lĩnh vực như vật tư y tế và dược phẩm mà một số ý kiến cho rằng đại dịch Covid-19 đã làm lộ rõ những vấn đề.
Về công nghệ, các thành viên của Quad cần tập hợp các nguồn lực để cung cấp bảo mật thông tin và phát triển các hệ thống mới không yêu cầu phần cứng hoặc mềm bởi Trung Quốc có thể gây ra rủi ro về bảo mật, họ cho hay.
Và về ngoại giao, các nhà nghiên cứu của Hoover cho biết, Nhật Bản, Ấn Độ và Úc duy trì nhiều ảnh hưởng vào quan hệ sâu sắc với các quốc gia xung quanh Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương hơn so với Mỹ.
Nhà phân tích cấp cao của RAND Corp Timothy Health nhận định: "Nhiều quốc gia trong khu vực, đặc biệt là Đông Nam Á có thể sẽ hoan nghênh sự hợp tác chặt chẽ hơn giữa các thành viên Quad nhằm cân bằng sức mạnh của Trung Quốc." Tuy nhiên không có gì đảm bảo điều này sẽ xảy ra. CNN chỉ ra, cần nhớ rằng ban đầu Quad đã rạn nứt vào năm 2007 do áp lực từ Trung Quốc.
Các chuyên gia nhận định, nếu Bộ tứ cố gắng kiềm chế Trung Quốc ngay bây giờ, cần phải nghĩ tới tình huống Bắc Kinh sẽ trả đũa. Ông Health nói: "Việc cố gắng kiềm chế Trung Quốc có thể sẽ gây thêm căng thẳng với Trung Quốc, bao gồm khả năng trả đũa kinh tế đối với Ấn Độ, Úc và Nhật Bản. Điều cốc có thể gây khó khăn cho cả 3 quốc gia trên. Đối với từng quốc gia, Trung Quốc đều là đối tác thương mại lớn nhất.
Ảnh: Kyodo
Tuy nhiên, chuyên gia Health của RAND chỉ ra rằng, Quad chưa thể là một mặt trận thống nhất trong ngắn hạn. Những rạn nứt giữa các thành viên có thể là điều an ủi cho Trung Quốc. "Nó vẫn là một cuộc họp không chính thức, với rất ít thể chế. Theo cách này, Bộ tứ chắc chắn không phải là một 'NATO châu Á'. Các thành viên của nhóm Quad có thể chia sẻ mối quan tâm về Trung Quốc và về sự cần thiết phải duy trì một trật tự dựa trên luật lệ. Nhưng họ cũng chưa thống nhất về những việc cần làm với Trung Quốc. Các ưu tiên khác nhau giữa các thành viên, trong đó Ấn Độ chủ yếu tập trung vào Ấn Độ Dương trong khi Úc và Nhật Bản quan tâm hơn đến biển Đông," chuyên gia cho hay.
Và để sử dụng một phép so sánh trong thể thao, Bắc Kinh đang kiểm soát nhịp độ trận đấu. Chuyên gia Health nói: "Nếu Trung Quốc tăng cường áp lực quân sự đối với các nước khác, có thể Quad sẽ phát triển thành một liên minh quân sự mạnh mẽ hơn." Nhưng miễn là Trung Quốc tránh đối đầu, các chuyên gia tin rằng tiềm năng này sẽ vẫn ở mức thấp - một quan điểm được nhiều người trong giới chức Trung Quốc đồng tình.
Tờ Thời bán Hoàn cầu (Trung Quốc) đã nhận định nhóm 4 nước chỉ là "câu lạc bộ nói suông" trong một báo cáo hồi đầu tháng. Trích dẫn các chuyên gia, báo cáo cho rằng, khuôn khổ của nhóm này mỏng manh, mang tính biểu tượng, và cuối cùng sẽ chẳng đi đến đâu.
