Áp lực khiến phong tỏa Tây An hỗn loạn. Cách áp dụng máy móc, áp lực từ mục tiêu "Không Covid" khiến giới chức Tây An thực thi lệnh phong tỏa cực đoan, dẫn đến nhiều bi kịch.
Thành phố Tây An tại tỉnh Thiểm Tây của Trung Quốc bị phong tỏa nghiêm ngặt từ ngày 23/12/2021, trong nỗ lực quyết liệt nhằm ngăn chặn một đợt bùng phát Covid-19 lây lan nhanh chóng. T́nh huống này khiến nhiều người liên tưởng đến những ngày đầu đại dịch đầy đau thương ở Vũ Hán, nơi 11 triệu dân bị phong tỏa suốt nhiều tháng hồi năm 2020.
Thời điểm đó, Vũ Hán chịu tổn hại nặng nề do t́nh trạng thiếu nguồn cung y tế vô cùng nghiêm trọng và giá thực phẩm tăng vọt. Tuy nhiên, cảnh hỗn loạn và nỗi tuyệt vọng của người dân cuối cùng cũng chấm dứt khi dịch bệnh được kiểm soát.
Trung Quốc kể từ đó áp dụng chiến lược "Không Covid" bằng cách kết hợp các biện pháp xét nghiệm đại trà, phong tỏa nhanh chóng khi phát hiện ca nhiễm và truy vết, cách ly diện rộng nhằm dập tắt các đợt bùng phát mới.
Chiến lược này đă giúp Trung Quốc tránh được những kịch bản thảm khốc của đại dịch, có khả năng đă cứu sống hàng triệu sinh mạng và được đông đảo công chúng ủng hộ. Tới nay, Trung Quốc mới báo cáo 4.636 ca tử vong v́ Covid-19, trong khi con số này ở Mỹ và Anh lần lượt là hơn 858.000 và gần 150.000.
Tuy nhiên, khi hàng loạt lời phàn nàn về t́nh trạng thiếu lương thực, cùng những sự cố đau ḷng như sản phụ mất con v́ quy định ngừa Covid-19 liên tục xuất hiện giữa lệnh phong tỏa ở Tây An, công chúng Trung Quốc dần tự hỏi tại sao những bi kịch như vậy vẫn diễn ra sau hai năm đại dịch.
Người dân nhận thực phẩm qua rào chắn tại một khu dân cư đang bị phong tỏa v́ Covid-19 ở Tây An, Trung Quốc, hôm 29/12/2021. Ảnh: Reuters.
Theo các b́nh luận viên Nectar Gan, Steve George và Jessie Yeung của CNN, để thực hiện chiến lược "Không Covid" và hướng tới kiểm soát dịch thành công, Trung Quốc yêu cầu toàn bộ bộ máy đề cao tính kỷ luật và đặt lợi ích tập thể lên cá nhân. Nhưng giờ đây, cách áp dụng máy móc của chính quyền địa phương lại trở thành nguồn cơn gây ra cảnh hỗn loạn tại Tây An, thành phố với 13 triệu dân.
Do chính phủ vẫn hướng đến mục tiêu "không Covid", giới chức địa phương thường cam kết "bằng mọi giá" đưa số ca nhiễm về bằng không, khiến cuộc sống hàng ngày của người dân bị gián đoạn nghiêm trọng, đôi khi gây tổn hại chính những người mà họ có trách nhiệm bảo vệ.
"Nếu bạn chết không phải v́ Covid-19, sẽ chẳng ai quan tâm lư do là ǵ", một người dùng mạng xă hội tại Trung Quốc tuần này b́nh luận.
Yanzhong Huang, chuyên gia cấp cao về y tế toàn cầu tại tổ chức Hội đồng Quan hệ Đối ngoại của Mỹ, cho biết một số lănh đạo địa phương tại Trung Quốc thường áp dụng một cách cứng nhắc chính sách từ trên xuống mà không quan tâm đến điều chỉnh về mặt hoạch định và thực thi cho phù hợp với thực tiễn cộng đồng ḿnh phụ trách.
T́nh trạng hiện nay tại Tây An được cho là một ví dụ. Nhiều lời phàn nàn về các biện pháp khắc nghiệt không thích đáng từng xuất hiện trong những đợt phong tỏa kéo dài trước đây ở các khu vực nhỏ hơn. Đến khi Tây An bị phong tỏa, vấn đề mới trở nên trầm trọng hơn, diễn ra trên quy mô lớn hơn và thu hút sự chú ư rộng răi hơn.
"Một số người thường lấy Thượng Hải làm thước đo về hiệu quả quản lư, nhưng họ quên rằng thành phố này thực sự là h́nh mẫu hiếm hoi do năng lực hành chính tương đối mạnh", Huang nhận định. "Khi năng lực quản lư hành chính hạn chế, giới chức những tỉnh thành khác có xu hướng áp dụng các biện pháp nặng tay, bừa băi và quá mức, khiến cái giá phải trả của chiến lược không Covid lớn hơn".
Trong tuần qua, chính quyền Tây An đối mặt làn sóng phản đối kịch liệt từ công chúng v́ lệnh phong tỏa quá hà khắc, khiến những bệnh nhân nguy kịch không được điều trị khẩn cấp.
Sau vụ thai phụ mất con v́ không được nhập viện do giấy xét nghiệm âm tính với nCoV hết hạn vài giờ trước đó, dư luận Trung Quốc lại bất b́nh khi một phụ nữ khác hôm 5/1 cho biết cha cô qua đời v́ lên cơn đau tim, sau khi bị nhiều bệnh viện từ chối tiếp nhận bởi đến từ "khu vực nguy cơ trung b́nh" trong thành phố. 8 tiếng sau khi người cha bắt đầu bị đau ngực, ông cuối cùng cũng được đưa vào bệnh viện để phẫu thuật, nhưng đă quá muộn.
"Bảo vệ nói với tôi rằng anh ta chỉ đang làm công việc của ḿnh. Y tá bảo cô ấy đang làm đúng bổn phận. Bệnh viện cũng nói nhiệm vụ của họ là thế. Dựa trên những yêu cầu pḥng chống dịch bệnh th́ chẳng người nào có lỗi. Vậy vấn đề là do ai?", người phụ nữ đặt câu hỏi.
Để xoa dịu cơn thịnh nộ của công chúng, chính phủ Trung Quốc đă nhanh chóng thực hiện loạt biện pháp kỷ luật quan chức. Các quản lư bệnh viện bị đ́nh chỉ hoặc sa thải, trong khi nhiều quan chức y tế chủ chốt tại Tây An bị kỷ luật cảnh cáo. Tại cuộc họp báo hôm 6/1, lănh đạo Ủy ban Y tế Tây An Liu Shunzhi đă cúi đầu xin lỗi người phụ nữ sảy thai, cũng như những bệnh nhân khác khó tiếp cận dịch vụ y tế.
Cùng ngày, Phó thủ tướng Trung Quốc Tôn Xuân Lan, người phụ trách giám sát nỗ lực ứng phó Covid-19 của đất nước, cũng nhấn mạnh giới chức y tế không được từ chối quyền tiếp cận dịch vụ y tế của người dân "v́ bất kỳ lư do nào".
"Chúng tôi vô cùng đau buồn và lấy làm tiếc khi chứng kiến những vấn đề như vậy xảy ra. Điều này phơi bày sự cẩu thả trong công tác pḥng chống và kiểm soát dịch, để lại bài học sâu sắc. Mục tiêu đầu tiên của nỗ lực chống dịch là bảo vệ sức khỏe và tính mạng của người dân", Phó thủ tướng Trung Quốc cho hay.
Bà c̣n chỉ ra một nguyên nhân sâu xa hơn khiến giới chức Tây An thực thi lệnh phong tỏa cực đoan đến vậy, đó là áp lực chính trị to lớn nhằm đạt mục tiêu "Không Covid" của chính quyền trung ương.
Hàng trăm quan chức trên khắp Trung Quốc đă bị sa thải hoặc trừng phạt v́ không ngăn được Covid-19 bùng phát ở địa phương của họ. Giữa lúc Tết Nguyên đán và Olympic Mùa đông 2022 ở Bắc Kinh đang đến gần, áp lực này ngày càng gia tăng.
Trong các đợt bùng phát Covid-19 trước đây, những người chỉ trích biện pháp phong tỏa cứng nhắc thường bị trách cứ rằng phải "nghĩ đến đại cục", cụ thể là mục tiêu "sạch bóng virus" của đất nước. Nhưng kể từ khi Tây An bị phong tỏa, ngày càng nhiều người bắt đầu ngẫm nghĩ về nỗi mất mát, thiệt tḥi của các cá nhân, tự hỏi liệu chúng có đáng hay không.
"Virus chưa cướp đi sinh mạng nào tại thành phố này, nhưng thực sự có khả năng những vấn đề khác đă gây ra chuyện đó", Zhang Wenmin, một cựu nhà báo điều tra sống tại Tây An, nêu ư kiến.
VietBF@ sưu tập
