8 người, gồm các đặc vụ từ ICE và FBI, vũ trang đầy đủ, thực hiện nhiệm vụ từ mờ sáng, bắt được hai người nhập cư trái phép trong hai tiếng.
Khoảng 5h ngày 5/6, hai chiếc ôtô đỗ cạnh nhau trong bãi xe tại cây xăng Sunoco trên đại lộ Nam Dakota, phía đông bắc thủ đô Washington. Đèn pha rọi sáng giữa màn mưa phùn lạnh giá.
Đó là những chiếc xe công vụ và không lâu sau, thêm nhiều xe khác cùng tới, tất cả đều chở các đặc vụ thực thi pháp luật. Nhiệm vụ của họ là hiện thực hóa một trong những mục tiêu khó khăn nhất mà Tổng thống Donald Trump đề ra: Trục xuất một triệu người nhập cư trái phép trước cuối năm nay.
Ước tính Mỹ có khoảng 11 triệu người nhập cư không giấy tờ. Vì số lượng người vượt biên đã giảm mạnh kể từ khi ông Trump nhậm chức, cách duy nhất để trục xuất một lượng lớn người cư trú trái phép là tìm kiếm họ ở các thành phố, thị trấn trên khắp đất nước.
Đặc vụ ICE bắt người nhập cư bất hợp pháp trong nhiệm vụ ở Washington. Ảnh: Free Press
Tại cây xăng Sunoco, ba đặc vụ Cục Điều tra Liên bang Mỹ (FBI), ba đặc vụ ICE cùng hai sĩ quan thuộc Cục Thực thi và Trục xuất, một nhánh của ICE, đã tập hợp lại với nhau. Họ sau đó cùng di chuyển đến điểm hẹn mới cách không xa, tại kho thực phẩm từ thiện Capital Area trên đại lộ Puerto Rico.
Tại bãi đỗ, đặc vụ ICE phụ trách nhóm phổ biến chỉ thị cho buổi sáng: Tìm và bắt 5 người nhập cư trái phép có tiền án đã bị nhận diện trong cơ sở dữ liệu đặc biệt của ICE.
Mục tiêu đầu tiên là một người đàn ông Venezuela 28 tuổi, bị cáo buộc là thành viên Tren de Aragua, băng đảng Venezuela mà Tổng thống Trump đã xếp vào danh sách tổ chức khủng bố nước ngoài. Người này nhập cảnh trái phép vào Mỹ năm 2022, bị bắt vào tháng 7/2024 tại Maryland vì tàng trữ số lượng lớn ma túy với ý định phân phối.
Nếu bị ICE bắt, anh ta có thể bị trục xuất mà không cần qua xét xử tại tòa, theo Đạo luật Kẻ thù Nước ngoài được chính quyền Tổng thống Trump viện dẫn hồi tháng ba nhằm vào băng đảng Tren de Aragua. Tuy nhiên, Tòa án Tối cao Mỹ đã chặn ông Trump thực hiện việc trục xuất như vậy thông qua một phán quyết hồi tháng 4.
Người đàn ông Venezuela có lịch trình hàng ngày quen thuộc. Bắt đầu buổi sáng, anh ta thường thả chó ra từ ngôi nhà số 5133 trên đại lộ South Dakota để cho nó đi vệ sinh. Khoảng 6h05, người đàn ông lái chiếc xe bán tải Toyota Tundra màu đỏ đi làm. Lịch trình này được ghi nhận bởi một đặc vụ từ Cơ quan Kiểm soát Rượu, Thuốc lá, Súng và Chất nổ (ATF).
Kế hoạch của các đặc vụ Mỹ là chặn xe và bắt người đàn ông này ngay sau khi anh ta rời nhà. Tại bãi đỗ xe, họ giải tán cuộc họp, khoác áo chống đạn, lấy vũ khí, che mặt và bắt đầu di chuyển về phía căn nhà mục tiêu.
Giám đốc văn phòng ICE tại Baltimore Nikita Baker ngồi chờ trong xe bên ngoài căn nhà. 20 phút sau, tiếng nói trên bộ đàm vang lên, thông báo rằng các sĩ quan đang thẩm vấn một người đàn ông chuẩn bị lên chiếc bán tải Toyota màu đỏ.
Người này mặc bộ đồ giống đồng phục nhân viên vệ sinh, có thêu bảng tên, đội mũ lưỡi trai và đi ủng cao bồi. Nhưng anh ta không phải người bị cáo buộc thuộc băng đảng Tren de Aragua. Đó là Cesar Hernan De La O-Hernandez, 44 tuổi, công dân El Salvador, cũng là người nhập cư trái phép.
O-Hernandez nói với một sĩ quan rằng đã đuổi người mà họ tìm khỏi căn hộ tầng hầm anh cho thuê lại cách đây vài ngày vì không chịu trả tiền nhà. Anh đồng ý để các sĩ quan lục soát căn hộ và họ tìm thấy một người đàn ông khác ở đây. Người này là Jose Gregorio Colmenarez-Flores, 38 tuổi, công dân Venezuela từng có tiền án hành hung.
Colmenarez-Flores tới Mỹ theo diện "nhập cảnh chui", tức đã trốn được Lực lượng Tuần tra Biên giới để vào đất nước mà không bị kiểm tra. Theo Ủy ban An ninh Nội địa Hạ viện, ước tính có khoảng hai triệu người đã "nhập cảnh chui" vào Mỹ dưới thời chính quyền Biden.
Phát ngôn viên ICE James Covington cho biết Colmenarez-Flores đã nằm trong danh sách cần bắt của họ một thời gian nhưng họ không thể định vị được anh ta. "Tôi đã làm việc cho ICE 4 năm và đây là lần đầu tiên chúng tôi bắt được một người đang lẩn trốn trong lúc truy tìm mục tiêu khác", ông nói.
Về phần O-Hernandez, người này cũng bị bắt theo diện "tình cờ", tức anh ta không phải mục tiêu chính vì không có tiền án nhưng bị ICE bắt trong lúc truy tìm người khác. O-Hernandez nói mình đã sống ở Mỹ từ năm 2005 và vừa đưa con gái đi dự dạ hội cuối cấp.
"Chúng tôi tập trung vào những mục tiêu có tiền án, nên phần lớn các trường hợp chúng tôi xử lý đều liên quan đến tội phạm", Baker nói. "Dưới thời chính quyền trước, chúng tôi thực sự không thể bắt bất kỳ người nào thuộc diện 'tình cờ', nhưng bây giờ thì có thể".
O-Hernandez cười nhẹ với các sĩ quan khi anh ta bị còng tay và đưa vào phía sau xe SUV của họ. Ngược lại, Colmenarez-Flores trầm lặng hơn. Các đặc vụ lái xe chở O-Hernandez và Colmenarez-Flores tới Baltimore để làm thủ tục. Hiện tại, cả hai bị giam tại Trung tâm cải huấn Winn ở Louisiana.
"Anh ta đã có 20 năm để tìm cách hợp pháp hóa tình trạng của mình", phát ngôn viên ICE Covington nói về O-Hernandez.
Theo tổ chức phi lợi nhuận Viện Chính sách Di cư, gần 2/3 số người nhập cư trái phép tính đến năm 2019 đã sống tại Mỹ ít nhất một thập kỷ.
Nhưng Kathleen Bush-Joseph, luật sư kiêm nhà phân tích tại Viện Chính sách Di cư, lưu ý rằng người nhập cư trái phép rất khó thay đổi tình trạng pháp lý của mình từ bên trong nước Mỹ.
"Mọi người thường lầm tưởng rằng nếu một ai đó ở Mỹ lâu, họ sẽ có con đường để hợp pháp hóa tình trạng cư trú. Nhưng với rất nhiều người, điều đó hoàn toàn không đúng", bà cho hay.
Ví dụ, để có thẻ xanh, hầu hết người nhập cư trái phép sẽ phải rời Mỹ để nộp đơn. Tuy nhiên, việc rời khỏi đất nước sẽ kích hoạt lệnh cấm tái nhập cảnh, ba năm đối với những người sống bất hợp pháp dưới một năm và 10 năm nếu họ sống trái phép ở Mỹ từ một năm trở lên.
Trưởng nhóm đặc vụ ICE tiếp tục công việc, kiểm tra dữ liệu mục tiêu tiếp theo rồi đi tới một khu chung cư ở Silver Spring, Maryland, cách đó khoảng 20 phút lái xe. Họ đang truy tìm một người đàn ông Jamaica đã bị thẩm phán di trú ra lệnh trục xuất. Các sĩ quan lên kế hoạch tiếp cận bằng cách "gõ cửa dò hỏi" để xem liệu anh ta có ở nhà không.
Cả nhóm đến nơi vào khoảng 7h30. Cư dân trong khu chung cư theo dõi họ từ cửa sổ và quay phim bằng điện thoại.
Một số đặc vụ và sĩ quan che mặt để bảo vệ danh tính, số khác thì không. "Ai cũng có máy ảnh và điện thoại. Chúng tôi biết mình có thể bị quay phim, nhưng tôi nghĩ nhiệm vụ của chúng tôi đôi khi quan trọng hơn an toàn cá nhân", Baker nói.
"Tôi nghĩ những gì mọi người thấy trên truyền thông chỉ là tiếng nói của một nhóm thiểu số rất lớn tiếng, những người phản đối ICE", Covington cho biết thêm. "Chúng tôi không thể khiến họ hài lòng, dù có làm gì đi nữa. Điều bạn không nhìn thấy là số người cảm ơn chúng tôi vì đã thực hiện nhiệm vụ này, một mức độ tôi chưa từng thấy trước đây. Điều đó thực sự khiến chúng tôi phấn chấn".
Người đàn ông Jamaica có vẻ đã đi làm, nên các sĩ quan đành quay về bãi đỗ xe. "Thời điểm tốt nhất để bắt giữ thường là trước khi họ đi làm, lần này chúng tôi đã đến muộn", Covington cho hay, thêm rằng trong nhiều trường hợp, có tới 10 đội đặc nhiệm di trú cùng hoạt động tại một khu vực.
Họ quyết định kết thúc nhiệm vụ. Tổng cộng, 8 đặc vụ mất hai giờ để bắt hai người. Trên đường quay về bãi đỗ xe của kho thực phẩm từ thiện, Covington nhận được tin đội khác đã bắt thành công một mục tiêu trong danh sách.
Bộ An ninh Nội địa Mỹ hồi cuối tháng 4 cho biết hơn 158.000 người nhập cư trái phép đã bị bắt trong năm nay, trong đó có hơn 600 thành viên băng đảng Tren de Aragua. Tuy nhiên, một số nhà nghiên cứu nói rằng tính toán của họ cho thấy con số thực tế thấp hơn nhiều.
Mặt khác, cũng có những câu hỏi về đạo đức và pháp lý liên quan tới các chiến dịch truy quét người nhập cư.
Thị trưởng Boston Michelle Wu tuần trước cáo buộc rằng người dân đang "bị cảnh sát mật bắt cóc ngay trên phố". Đáp trả, công tố viên liên bang ở Boston nói rằng họ "sẽ không xin lỗi vì đã làm công việc của mình".
Làn sóng phản kháng còn được thể hiện qua các trang web kêu gọi cộng đồng, như Mạng lưới Cảnh báo Đột kích ICE, các thành viên chia sẻ thông tin về nơi diễn ra những cuộc truy quét người nhập cư trái phép.
Khi được hỏi rằng liệu các đặc vụ ICE có bao giờ cảm thấy áy náy vì bắt những người nhập cư đã sống ở Mỹ nhiều năm và không phạm tội nào khác không, Baker trả lời: "Có chứ, chúng tôi cũng là con người. Chúng tôi hiểu, nhưng chúng tôi vẫn phải thực hiện nhiệm vụ".
