Ở Mỹ, đóng cửa chính phủ thường không làm tổn hại kinh tế, nhưng lần này có thể khác.
Ảnh minh họa: AFP/TTXVN
Theo kênh CNN, đóng cửa chính phủ có thể là cơn “địa chấn chính trị” làm tê liệt Washington, D.C. Nhưng với nền kinh tế, các lần đóng cửa thường không gây ảnh hưởng.
Thiệt hại kinh tế nếu xảy ra trong thời gian chính phủ đóng cửa thường ở mức hạn chế và nhanh chóng được khắc phục. Ngay cả lần đóng cửa chính phủ kéo dài kỷ lục 35 ngày vào giai đoạn 2018 - 2019 cũng ít tác động lâu dài đến kinh tế và thị trường tài chính Mỹ.
Lần này nhiều khả năng cũng không ngoại lệ, đặc biệt nếu lần đóng cửa sắp tới diễn ra trong thời gian ngắn. Tuy nhiên, có những lý do khiến tình hình năm nay có thể khác và không theo hướng tích cực.
Nền kinh tế Mỹ năm 2025 đang ở trạng thái dễ tổn thương hơn so với các lần xảy ra tranh cãi ngân sách trước đây. Thị trường việc làm đang chững lại, trong khi chính quyền Tổng thống Donald Trump cảnh báo sa thải thêm nhiều nhân viên liên bang. Một đợt đóng cửa chính phủ chỉ làm tăng thêm hỗn loạn và bất định.
Không chỉ mức độ rủi ro cao hơn, tình trạng đóng cửa chính phủ còn rất có thể trì hoãn công tác thu thập và công bố một số dữ liệu kinh tế quan trọng, trong đó có báo cáo việc làm được công bố vào ngày 3/10 tới và các số liệu lạm phát hàng tháng. Điều này có thể buộc các giám đốc điều hành, nhà đầu tư và cả các quan chức Cục Dự trữ Liên bang (Fed) đưa ra quyết định trong tình trạng “mù thông tin”.
Ông David Kelly, chiến lược gia toàn cầu tại JPMorgan Asset Management, nhận xét: “Thời điểm này thật xấu. Lần này nguy hiểm hơn một chút”.
Cảnh báo sa thải hàng loạt
Tình hình thêm xấu hơn khi chính quyền Tổng thống cảnh báo sa thải hàng loạt nhân viên liên bang trong thời gian đóng cửa.
Thông thường, các nhà đầu tư và kinh tế gia không mấy bận tâm khi nhân viên liên bang không thiết yếu bị cho nghỉ không lương vì họ sẽ được trả lương đầy đủ và trở lại làm việc khi chính phủ mở cửa trở lại.
Tuy nhiên, chính quyền Mỹ đang cho thấy rằng lần này có thể khác. Một số người nhận định cảnh báo sa thải hàng loạt chỉ là cách gây áp lực lên các nghị sĩ Dân chủ vốn đã lo ngại về việc lực lượng lao động liên bang đang giảm.
Bà Stephanie Roth, kinh tế trưởng tại công ty Wolfe Research, nhận định: “Tôi không nghĩ họ sẽ làm thật. Nhưng Tổng thống Trump từng sẵn sàng chấp nhận những rủi ro lớn”.
Bà Roth lưu ý rằng ít ai nghĩ ông Trump thực sự sẽ áp mức thuế 145% lên hàng nhập khẩu từ Trung Quốc cho đến khi ông làm thật.
Tăng thêm tỷ lệ thất nghiệp
Trước nguy cơ đóng cửa năm nay, các quan chức chính quyền Mỹ đã cảnh báo cắt giảm mạnh lực lượng lao động liên bang.
Theo bà Roth, sa thải hàng trăm nghìn nhân viên liên bang trong thời gian đóng cửa sẽ là một vấn đề kinh tế rất lớn và không bền vững trong trung hạn.
Ông Jared Bernstein, cố vấn kinh tế cao cấp tại Nhà Trắng thời Tổng thống Joe Biden, tỏ ra sốc trước cảnh báo sa thải hàng loạt. Ông nói: “Điều này là ảnh hưởng đến những người vô tội. Điều này không chỉ làm nền kinh tế tệ hơn vì làm tăng tỷ lệ thất nghiệp, mà còn cực kỳ bất công. Không phải lỗi của họ”.
Thông thường, mỗi tuần đóng cửa chính phủ làm giảm khoảng 0,2 điểm phần trăm tăng trưởng GDP. Nhưng những thiệt hại này nhanh chóng được bù đắp khi chính phủ mở cửa trở lại.
Tuy nhiên, sa thải vĩnh viễn trong bộ máy liên bang sẽ làm tăng rủi ro tác động kéo dài, buộc các nhà đầu tư và kinh tế gia phải đánh giá lại thiệt hại đối với nền kinh tế Mỹ.
“Mù thông tin”
Nhiều người, đặc biệt là các nhà phân tích và nhà đầu tư, sẽ thiếu thông tin về tình trạng kinh tế Mỹ nếu đóng cửa ảnh hưởng đến hoạt động công bố các báo cáo kinh tế quan trọng.
Cục Thống kê Lao động Mỹ, vốn đang chịu áp lực từ chính quyền về chất lượng dữ liệu, sẽ không công bố báo cáo việc làm tháng 9 nếu xảy ra đóng cửa.
Bộ Lao động Mỹ đã công bố kế hoạch dự phòng, cho biết các dữ liệu kinh tế dự kiến công bố trong thời gian đóng cửa sẽ không được công bố. Báo cáo việc làm hàng tháng luôn quan trọng, nhưng gần đây càng trở nên thiết yếu do thị trường lao động có dấu hiệu rạn nứt và có các điều chỉnh lớn đối với số liệu các tháng trước.
Cục Thống kê Lao động Mỹ đã gặp khó khăn phần nào do biến động lớn của nền kinh tế, cắt giảm ngân sách nghiêm trọng và tỷ lệ phản hồi khảo sát thấp.
Nếu đóng cửa kéo dài ít nhất một chục ngày, tình trạng này có thể gián đoạn các khảo sát mà cục này phải thực hiện để chuẩn bị báo cáo việc làm tháng 10, dự kiến công bố đầu tháng 11.
Bản ghi nhớ về kế hoạch dự phòng của Bộ Lao động nêu rõ: "Tất cả hoạt động thu thập dữ liệu đang diễn ra để phục vụ cho các khảo sát của Cục Thống kê Lao động sẽ ngừng lại trong thời gian đóng cửa". Bản ghi nhớ cũng cảnh báo rằng đóng cửa kéo dài có thể ảnh hưởng đến chất lượng dữ liệu và các ước tính trong tương lai.
Ông Nathan Sheets, kinh tế trưởng toàn cầu tại Citigroup, bình luận: “Giải thích dữ liệu thị trường lao động vốn đã khó khăn. Nếu không có dữ liệu trong một thời gian, những thách thức này sẽ tăng lên đáng kể”.
Công tác thu thập dữ liệu lạm phát của Cục Thống kê Lao động cũng có thể bị gián đoạn. Đây là thông tin quan trọng khi nhà đầu tư và quan chức Fed theo dõi chặt chẽ để xem các mức thuế của chính quyền Tổng thống Trump có đẩy giá cả tăng hay không.
Kịch bản cũ vẫn áp dụng?
Phố Wall dường như không bận tâm trước nguy cơ đóng cửa chính phủ.
Chỉ số chứng khoán Mỹ tăng mạnh vào ngày 26/9, ngay cả khi khả năng chính phủ đóng cửa năm 2025 trên nền tảng dự đoán Polymarket tăng lên hơn 80%.
Những nhà đầu tư kỳ cựu biết rằng đóng cửa thường chỉ là sự kiện nhỏ với thị trường chứng khoán.
Theo Truist Wealth, kể từ năm 1976, chỉ số S&P 500 trung bình không thay đổi trong các lần đóng cửa chính phủ. Thậm chí, cổ phiếu Mỹ còn tăng 10% trong đợt đóng cửa chính phủ bắt đầu cuối năm 2018.
VietBF@sưu tập
