Bạn có thể không biết điều này, nhưng Việt Nam, một trong những nước xuất khẩu cà phê lớn nhất thế giới cũng đồng thời là một trong những nước uống cà phê ít nhất.
Ông Phạm Đ́nh Nguyên, người nổi tiếng v́ chi ra 900.000 USD để mua Buford, thị trấn nhỏ nhất nước Mỹ, mới đây tuyên bố sẽ đổi tên thị trấn thành PhinDeli. Deli th́ hẳn nhiều người đă biết là chữ viết tắt của “Delicious” – “ngon”, thường đi kèm với cái thương hiệu ẩm thực như Paris Deli, Saigon Deli,… C̣n “Phin” là cái ǵ?
Phin chính là cà phê phin, một trong những đặc trưng văn hóa của Việt Nam. Ông Nguyên muốn xuất khẩu văn hóa cà phê ấy sang nước Mỹ, với cái thị trấn đặc biệt của ông là “tiền đồn”.
Việt Nam có văn hóa cà phê riêng, cái phin là một minh chứng. Bạn có thể t́m thấy ở bất cứ đâu một “ông Tây” giơ ngón cái lên và luôn mồm “so good” khi được hỏi có thích cà phê pha theo kiểu Việt Nam không. Bạn có thể t́m thấy ở những khu chợ người Việt trên đất châu Âu những quán bán cà phê đặc sánh kiểu quê nhà phục vụ cho bà con đi chợ, v́ họ không uống được cái thứ “cà phê Tây” nhàn nhạt mà dân bản địa uống như giải khát trong các quán Starbucks.
Nhưng thực chất thứ văn hóa đặc sắc ấy đang được đối xử không tử tế ngay tại nước ta.
Việt Nam là một trong những nước tiêu thụ cà phê thuộc hàng thấp trên thế giới. Điều này trái ngược hoàn toàn với thực tế rằng chúng ta đang là một trong những nước xuất khẩu cà phê nhiều nhất thế giới, chính xác là á quân sau Brazil. Ở Brazil và Colombia (nước xếp sau chúng ta về xuất khẩu cà phê), đều uống nhiều cà phê. Việt Nam chỉ tiêu thụ chưa đến 5% lượng cà phê mà chúng ta sản xuất ra.
Chuyện này nghe có ǵ không ổn v́ ở nước ta quán cà phê nhiều kinh khủng, nam thanh nữ tú thẹn thùng nắm tay nhau trong quán cà phê, viên chức ngồi quán cà phê nhiều hơn văn pḥng, các mẹ các chị lôi nhau ra quán cà phê tám chuyện chồng con, giao dịch xă hội đen hay đ̣i nợ cũng ở quán cà phê.
Các tay buôn cà phê (chân chính) đặt giả thiết: cà phê giả đang lên ngôi. Dân ta vẫn uống cà phê như hũ ch́m, nhưng thật ra là uống bột ngô trộn hương liệu. Tất nhiên là giả thiết thôi, v́ biết đâu dân ta ít uống cà phê thật, vào quán hay uống trà hay sinh tố th́ sao, phải chờ điều tra xă hội học. Nhưng đây là giả thiết hợp lư.
Mà kể cả giả thiết ấy có sai th́ rốt cục hạt cà phê cũng chẳng được coi ra ǵ tại Việt Nam. Và như thế, người nông dân sẽ măi phụ thuộc vào thị trường xuất khẩu và long đong bao nhiêu bận. Chúng ta không uống đă đành, cũng chẳng yêu thương ǵ nó, đến thật giả cũng không buồn phân biệt, th́ làm sao mà tạo ra được những sản phẩm và thương hiệu tốt từ cà phê và chinh phục thế giới. Măi vẫn xuất nguyên liệu thô.
Rồi nam thanh nữ tú lại đổ xô nhau đi uống Starbucks và Coffee Beans trong khi một đại diện văn hóa nước ta, thứ trị giá nhiều tỷ USD, th́ chẳng ai buồn giữ ǵn. Có vài vị doanh nhân gồng ḿnh lên tuyên truyền về văn hóa cà phê Việt, nhưng rốt cục các vị ấy có sản xuất ra cà phê tử tế hay không th́… tùy tâm.
Mà độc giả của tôi, chính bạn có biết cà phê phin là một đặc trưng văn hóa của nước ta không nhỉ? Nếu bạn không biết, th́ h́nh như cà phê Việt Nam không chỉ là một vị khách lạ trên đất Mỹ, mà c̣n là vị khách lạ trên chính đất nước Việt Nam.
Nguồn: Đức Hoàng/ Docbao