- Theo ư tưởng thiết kế, F-35 được coi là máy bay chiến đấu thế hệ thứ 5 có tính năng tàng h́nh rất tốt, là một trong những máy bay chiến đấu hàng đầu thế giới hiện nay, tuy nhiên, quá tŕnh nghiên cứu và thử nghiệm của nó trải qua quá nhiều chông gai, thậm chí nhiều lúc tưởng như sắp bị khai tử.
F-35 II (Lightning II) là loại máy bay chiến đấu đa dụng 1 động cơ, 1 chỗ ngồi do hăng Lockheed Martin thiết kế và sản xuất, chủ yếu sử dụng để cận chiến, tấn công mặt đất, đánh phá các trận địa pḥng không… F-35 hiện đă phát triển 3 phiên bản: Máy bay cất hạ cánh trên đường băng thông thường F-35A dùng cho lực lượng không quân mặt đất, máy bay cất cánh trên đường băng ngắn và hạ cánh thẳng đứng (STOVL) F-35B dùng cho không quân của lực lượng hải quân đánh bộ và máy bay sử dụng trên tàu sân bay F-35C dùng cho lực lượng không quân của hải quân.
Phiên bản F-35B của lực lượng hải quân đánh bộ.
Theo ư tưởng thiết kế, F-35 được coi là máy bay chiến đấu thế hệ thứ 5 có tính năng tàng h́nh rất tốt, là một trong những máy bay hàng đầu thế giới hiện nay. Tuy nhiên, công việc triển khai nghiên cứu và quá tŕnh phục vụ của nó trải qua quá nhiều chông gai, thậm chí nhiều lúc tưởng như sắp bị khai tử.
Chương tŕnh nghiên cứu, phát triển F-35 đă tiêu phí rất nhiều tiền của đă khiến nó được mệnh danh là “chiến đấu cơ đắt nhất trong lịch sử”. Thế nhưng, do kiên tŕ với ư tưởng về một loại chiến đấu cơ siêu hiện đại nên nó đă gặp phải hàng loạt sự cố trên toàn bộ kết cấu của máy bay.
Tháng 10/2010: F-35 dừng bay v́ sự cố phần mềm.
Ngày 1/10/2010, nguyên mẫu thử nghiệm của F-35 xuất hiện một sự cố phần mềm khiến cho cả trung đội máy bay thử nghiệm bị dừng bay trong vài ngày. Sự cố này có thể dẫn đến t́nh trạng tắt đột ngột bơm nhiên liệu khi nó bay trên độ cao lớn. Đồng thời với nó, người ta c̣n phát hiện cửa hút khí phụ trợ cánh quạt nâng ở phiên bản F-35B STOVL thiếu hụt số lượng bản lề khớp nối. Để giải quyết triệt để cả 2 vấn đề này, toàn bộ hoạt động thử nghiệm cất, hạ cánh bị đ́nh chỉ trong ṿng hơn 2 tháng.
Tháng 1/2011: Trong quá tŕnh thử nghiệm bay F-35 phát hiện sự cố cánh máy bay bị vặn ngược khi vượt hàng rào âm thanh.
Theo thông tin của Defence News, ngày 18/01/2011, cả 2 loại F-35A của không quân và F-35B của hải quân đánh bộ, trong quá tŕnh bay thực nghiệm tấn công tầm trung đă phát sinh sự cố. Khi máy bay tăng tốc vượt tốc độ âm thanh th́ xuất hiện hiện tượng cánh máy bay vị vặn ngược, thực nghiệm lập tức bị đ́nh chỉ v́ không bảo đảm an toàn.
Ngoài ra, động cơ F-135 của hăng Pratt & Whitney cũng phát sinh hiện tượng “sốc nhiên liệu”, tức là các ḍng khí sau khi bị đốt trong buồng đốt không tập trung thành luồng mà bắn tóe khắp nơi dẫn đến hiện tượng rung chấn động cơ làm nó không đạt đến lực đẩy danh định.
Ngoài ra, sự cố thứ 3 trong đợt thử nghiệm này là vấn đề của thiết bị hiển thị trên mũ đội đầu của phi công (HMD). Không giống với các loại máy bay trước đó, F-35 không sử dụng màn h́nh hiển thị trên đỉnh khoang lái mà được thiết kế trên mũ đội đầu của phi công, hiển thị trực tiếp các số liệu quan trọng.
Phiên bản F-35C trên hàng không mẫu hạm.
Tháng 3/2011: Ṛ rỉ nhiên liệu và máy phát điện trên máy bay trục trặc.
Theo thông tin từ trang mạng “Flight International” ngày 11/03/2011, phi đội máy bay thử nghiệm F-35 của hăng Lockheed Martin lại bị đ́nh chỉ bay bởi chiếc máy bay thử nghiệm mang số hiệu AF-4 phát sinh sự cố ṛ rỉ dầu và máy phát điện bị trục trặc trong chuyến bay ngày 09/03.
Theo đại diện của công ty Lockheed Martin, sự cố này đă khiến chiếc máy bay phải quay về và hạ cánh khẩn cấp xuống sân bay của căn cứ không quân Edwards, may mà không phát sinh sự cố ǵ trong lúc hạ cánh. Chiếc máy bay này chuyên dùng để thử nghiệm các hệ thống tác chiến dẫn đến toàn bộ phi đội phải dừng bay, sau khi tu sửa và khắc phục các khiếm khuyết hoạt động bay mới được tiếp tục được tiến hành.
Tháng 6/2011: Trục trặc phần mềm trên máy bay điều khiển.
Váo tháng 6/2011, một chiếc F-35C đă bị đ́nh chỉ bay trong ṿng 6 ngày v́ gặp sự cố về phần mềm dẫn đến hệ thống cánh gập bị trục trặc làm phi công không thể điều khiển được nó. Đến ngày 23/06 toàn bộ các máy bay F-35C mới bay trở lại sau khi sự cố được khắc phục.
Chiếc F-35A này đă gặp trục trặc hệ thống điện lực tích hợp.
Tháng 8/2011: Hệ thống điện lực tích hợp phát sinh sự cố
Theo thông tin của Defence News, vào lúc 08h30 ngày 02/08/2011, chiếc F-35A thứ 4 trong loạt nguyên mẫu thử nghiệm mang số hiệu AF-4 chuyên dụng thử nghiệm tính năng cất, hạ cánh của F-35A đă xuất hiện trục trặc hệ thống điện lực tích hợp (IPP) trong quá tŕnh bay bảo dưỡng mặt đất tại căn cứ không quân Edwards. Văn pḥng phụ trách “Chương tŕnh máy bay tiến công liên hợp” ngay lập tức ra quyết định đ́nh chỉ bay đối với 20 chiếc máy bay thử nghiệm để kiểm tra, khắc phục sự cố.
Tháng 9/2011: Xuất hiện vấn đề về kết cấu cánh máy bay
Ngày 01/09/2011, nhân viên kỹ thuật của “Chương tŕnh máy bay tiến công liên hợp” (JSF) phát hiện một vấn đề về kết cấu cánh máy bay. Theo người phát ngôn của JSF - Joe Dellavedova, phần khung xương chịu lực của cánh ở cả 2 phiên bản F-35A và F-35B đều không đạt yêu cầu chịu lực.
Đây là một khung hợp kim nhôm, được chế tạo đạt tuổi thọ 8000h, tuy nhiên thử nghiệm mới triển khai được 2800h, cánh máy bay đă xuất hiện những vết nứt khiến sự án lại bị đ́nh chỉ một lần nữa để giải quyết dứt điểm vấn đề hết sức nghiêm trọng này.
F-35B STOVL đă từng trục trặc v́ thiếu hụt số lượng bản lề khớp nối của cửa hút khí phụ trợ cánh quạt nâng.
Tháng 3/2012: F-35 lại bị ṛ rỉ nhiên liệu
Hăng tin Anh Reuters ngày 06/03/2012 cho biết, tại căn cứ không quân Eglin ở Florida, một chiếc F-35 mới trong chuyến bay huấn luyện đầu tiên đă xuất hiện sự cố ṛ rỉ nhiên liệu khiến nó phải rút ngắn thời gian bay và hạ cánh khẩn cấp.
Người phát ngôn của không quân Mỹ cho biết, trong quá tŕnh bay phi công đă phát hiện ṛ rỉ nhiên liệu ở cánh trái máy bay bằng mắt thường và yêu cầu hạ cánh ngay khi máy bay mới thực hiện được 15 phút của bài bay huấn luyện dài 1 tiếng rưỡi.
2 lần phải dừng bay khẩn cấp là sự đả kích rất lớn đối với dự án đă tiêu tốn tới 382 tỷ USD khiến cho Bộ quốc pḥng Mỹ phải tiến hành lần điều chỉnh thứ 3, điều đó đă dẫn đến hệ lụy là Thủ tướng và Bộ trưởng Quốc pḥng Canada bị yêu cầu từ chức v́ tham gia vào dự án siêu tốn kém này, c̣n Italia giảm số lượng mua sắm từ 131 xuống c̣n 90 chiếc, Thổ Nhĩ Kỳ cũng quyết định cắt giảm 50% lượng mua, Australia th́ quyết định chỉ mua…2 chiếc.
Thế nhưng, dự án F-35 đă trở lại mạnh mẽ sau khi Bộ quốc pḥng Mỹ quyết định bổ sung thêm kinh phí và kéo dài thời gian cho công tác nghiên cứu, phát triển và thử nghiệm. Dự án F-35 được khôi phục cũng đồng nghĩa với tái khởi động… những sự cố mới.
Nếu dự án F-35 hoàn tất th́ người Mỹ cũng đă mất quá nhiều.
Tháng 2/2013: Máy bay thử nghiệm F-35 phát sinh sự cố tràn khói buồng lái
Ngày 14/02 vừa qua, 1 chiếc máy bay thử nghiệm đă phát sinh sự cố tràn khói buồng lái và đến ngày 25/02, các cấu kiện hỏng hóc do sự cố đă được gửi trả lại nhà sản xuất là công ty Honeywell để tiến hành kiểm tra chi tiết.
Quan chức phụ trách dự án cho biết, kết quả kiểm tra tại căn cứ không quân Maryland cho thấy đây chỉ là hiện tượng có tính cá biệt, không phát sinh trên diện rộng, Bộ quốc pḥng đă có sự điều chỉnh tạm thời, để ngăn chặn phát sinh những sự cố tương tự.
Tháng 2/2013: F-35 lại xuất hiện các vết nứt trên động cơ
Ngày 22/02/2013, Bộ quốc pḥng Mỹ lại ra một thông báo có tính…“cơm bữa” là: Do xuất hiện một số vết nứt trên động cơ một chiếc F-35 nên không quân Mỹ đă quyết định tạm dừng tất cả các hoạt động của loại máy bay này.
Trong một hoạt động kiểm tra định kỳ tại căn cứ không quân Edwards – California, nhân viên bảo dưỡng đă phát hiện các vết nứt trên bề mặt động cơ 1 chiếc F-35, để bảo đảm an toàn Bộ quốc pḥng Mỹ đă lệnh đ́nh chỉ bay đối với cả 3 loại F-35.
Hiện tại, Bộ quốc pḥng Mỹ đă quyết định nối lại các hoạt động bay thử nghiệm F-35 nhưng 9 lần đ́nh chỉ bay với 12 sự cố đă cho thấy chất lượng của dự án đắt giá nhất trong lịch sử không quân thế giới trị giá 382 tỷ USD (con số này sẽ c̣n tăng thêm trong thời gian tới). Chưa biết đến khi nào kế hoạch này sẽ hoàn tất những ngay từ bây giờ người ta đă thấy, nếu có hoàn thành dự án th́ người Mỹ cũng đă mất quá nhiều.
(Theo ANTĐ)