Sau khi Bộ trưởng Quốc pḥng Mỹ vừa ra sức trấn an Trung Quốc bằng tuyên bố không đứng về bên nào trong các cuộc tranh chấp lănh thổ ở Châu Á hiện nay th́ một quan chức cấp cao Mỹ mới đây lại tuyên bố, nước này sẽ bảo vệ Nhật Bản trong cuộc tranh chấp ở Senkaku/Điếu Ngư. “Cú đấm” bất ngờ này của Mỹ chắc chắn sẽ khiến Bắc Kinh nổi giận.
Quần đảo Senkaku/Điếu Ngư - trung tâm của cuộc tranh giành quyết liệt hiện nay giữa Trung Quốc và Nhật Bản Xoa dịu...
Bộ trưởng Quốc pḥng Mỹ Leon Panetta tuần này đă thực hiện một chuyến công du Châu Á kéo dài một tuần với các chặng dừng chân gồm Nhật Bản, Trung Quốc và New Zealand.
Tại thủ đô Bắc Kinh, trong bài phát biểu trực tiếp với các sĩ quan trẻ Trung Quốc hôm 19/9, Bộ trưởng Panetta đă t́m cách trấn an Bắc Kinh về nỗi quan ngại của nước này trước sự can thiệp của Mỹ vào cuộc tranh chấp ở Senkaku/Điếu Ngư cũng như kế hoạch quân sự của Mỹ trong khu vực.
Trung Quốc gần đây luôn cảm thấy bất an và không thoải mái khi Mỹ thường xuyên can thiệp vào một loạt các cuộc tranh chấp lănh thổ ở Biển Đông và Hoa Đông của họ với các nước láng giềng. Nói về vấn đề này, ông chủ Lầu Năm Góc hôm 19/9 đă tái khẳng định, Washington sẽ giữ lập trường trung lập, không đứng về bên nào trong các cuộc tranh chấp lănh thổ hiện nay ở khu vực Châu Á. Ông Panetta đă kêu gọi cả Nhật Bản và Trung Quốc đều cần phải b́nh tĩnh, kiềm chế để tránh một cuộc xung đột có thể gây hậu quả nghiêm trọng.
Ngoài nói đến sự lo lắng của Trung Quốc về việc Mỹ can thiệp vào các cuộc tranh chấp lănh thổ, Bộ trưởng Quốc pḥng Panetta cũng không quên đề cập đến nỗi quan ngại lớn của Bắc Kinh trước kế hoạch đưa thêm lực lượng, tàu chiến và triển khai hệ thống lá chắn tên lửa mới của Mỹ ở Châu Á.
Kể từ khi Lầu Năm Góc thông báo về kế hoạch tăng cường sự hiện diện quân sự của Mỹ ở Châu Á - Thái B́nh Dương hồi đầu năm nay, giới lănh đạo ở Bắc Kinh dường như “mất ăn mất ngủ”.
Tuy nhiên, tại một trường học của quân đội Trung Quốc giữa thủ đô Bắc Kinh, Bộ trưởng Panetta đă khẳng định: "Kế hoạch sắp xếp lại lực lượng ở Châu Á - Thái B́nh Dương của chúng tôi không phải là một nỗ lực nhằm kiềm chế Trung Quốc. Đó là một nỗ lực nhằm tăng cường hợp tác với Trung Quốc và mở rộng vai tṛ của mối quan hệ hợp tác này trong khu vực Thái B́nh Dương. Kế hoạch của chúng tôi là tạo ra một mô h́nh mới trong quan hệ giữa hai cường quốc Thái B́nh Dương".
... và sau đó là thêm một “cú đấm” bất ngờ
Khi Trung Quốc c̣n chưa kịp thở phào nhẹ nhơm trước những lời trấn an, xoa chịu chắc nịch của Mỹ th́ ngay ngày hôm qua (20/9), một quan chức cấp cao của Mỹ đă lên tiếng tuyên bố, nước này có trách nhiệm phải bảo vệ Nhật Bản trong cuộc tranh chấp lănh thổ với Trung Quốc.
Ông Kurt Campbell, Thứ trưởng Ngoại giao phụ trách các vấn đề Đông Á và Thái B́nh Dương, mới đây đă phát biểu trước Tiểu ban Đối ngoại của Thượng viện Mỹ rằng, quần đảo Senakaku/Điếu Ngư - nhóm đảo nhỏ chưa có người sinh sống ở biển Hoa Đông, “rơ ràng” nằm trong hiệp ước pḥng thủ chung mà Mỹ và Nhật Bản đă kư kết năm 1960. Cụ thể, theo hiệp ước này, Mỹ có trách nhiệm phải bảo vệ Nhật Bản nếu cường quốc Châu Á này bị tấn công. Phạm vi bảo vệ của Mỹ đối với Nhật Bản bao gồm cả quần đảo Senkaku/Điếu Ngư.
"Chúng tôi không đứng về bên nào trong vấn đề chủ quyền đối với những ḥn đảo nhỏ đó. Tuy nhiên, chúng tôi phải thừa nhận rơ ràng rằng, Nhật Bản đang nắm quyền kiểm soát quần đảo Senkaku và v́ vậy, quần đảo này chắc chắn vẫn nằm trong phạm vi Điều khoản 5 của Hiệp ước An ninh", ông Campbell đă phát biểu như vậy tại một phiên điều trần trước Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Mỹ về các cuộc tranh chấp lănh thổ hiện nay ở Châu Á.
Điều khoản 5 tuyên bố, “mỗi bên phải thừa nhận rằng, một cuộc tấn công vũ trang vào bất kỳ bên nào trong vùng lănh thổ dưới sự kiểm soát của Nhật Bản đều là hành động nguy hiểm đối với ḥa b́nh và an ninh chung của hai bên. V́ thế, hai bên sẽ phải hành động để đối phó với mối nguy hiểm chung. Hành động đó phải phù hợp với các tiến tŕnh và quy định của hiến pháp".
Nhật Bản đă kiểm soát những ḥn đảo nhỏ chưa có người sinh sống ở biển Hoa Đông từ năm 1895 đến nay và đặt tên cho nhóm đảo nhỏ này là quần đảo Senkaku. Trước đó, từ 1945-1972, Mỹ quản lư quần đảo Senkaku.
Rơ ràng, Mỹ đang bị đặt vào t́nh thế tiến thoái lưỡng nan trong cuộc tranh chấp giữa Trung Quốc với Nhật Bản. Nếu một cuộc xung đột Trung-Nhật nổ ra, Mỹ chắc chắn sẽ phải can thiệp vào bởi nước này có ràng buộc với Nhật Bản bởi một Hiệp ước pḥng thủ chung. Tuy nhiên, Mỹ hoàn toàn không muốn gây căng thẳng quá mức với Trung Quốc bởi điều đó sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến lợi ích của họ. Đây là lư do giải thích tại sao, trong thời gian qua Mỹ đă tăng cường các nỗ lực ngoại giao nhằm làm dịu căng thẳng giữa Trung Quốc và Nhật Bản.
Kiệt Linh
Theo vnmedia.vn