Loại tre đặc biệt ấy có xuất xứ từ câu chuyện dân gian như thế, đến nay nó đă có lịch sử gần 1.000 năm. Tuy nhiên, cùng với thời gian và những biến đổi của khí hậu, cả nước hiện chỉ c̣n lưu giữ khoảng 5 bụi và chỉ xuất hiện tại miền núi phía Tây Nghệ An. Loại tre kỳ lạ này đang đứng trước nguy cơ biến mất.
Trong một lần dẫn quân đi đánh giặc trở về, Lư Nhật Quang dừng lại gặp gỡ, tṛ chuyện với bà con ở miền Tây Nghệ An. Trước sự chúc tụng cũng như tấm chân t́nh của bà con địa phương, Lư Nhật Quang đă cầm điếu cày, hút một hơi dài rồi đặt xuống đất. Cái điếu cày ấy là một đoạn tre lộn ngược nên từ chiếc điếu mọc lên một cây tre vít đầu xuống đất rồi mới trổ thẳng ngọn lên trời.
Tre mọc ngược từ... chiếc điếu cày
PGS.Ninh Viết Giao, tổng thư kư Hội Văn nghệ dân gian Nghệ An trong một lần tṛ chuyện với sinh viên các ĐH tại Nghệ An đă nhắc đến một loại tre đặc biệt và hiện chỉ c̣n xuất hiện tại Nghệ An. Theo đó, loài tre này mọc ngược, gắn với một câu chuyện lịch sử khá đặc biệt và đă tồn tại gần 1.000 năm.
Mô tả về loài tre này, PGS.Ninh Viết Giao cho biết, loại tre với kiểu mọc “khác người” ấy có h́nh thù rất đặc biệt: Tất cả từ cành, gai đến thân cây đều mọc ngược, ai nh́n vào cũng phải để ư.
Cành tre khi mọc đều đâm chúc xuống đất rồi mới đâm thắng lên trời.
Theo một số tài liệu ở xứ Nghệ cũng như các chuyên gia nghiên cứu lịch sử tại địa phương, nguồn gốc xuất xứ của loại tre này cũng là một câu chuyện lịch sử được khá nhiều người dân lúc bấy giờ biết tới.
Theo đó, vào khoảng năm 1060, quân Ai Lao làm phản, sang đánh phá miền Tây Nghệ An, Lư Nhật Quang dẫn đầu một đoàn quân lớn đi dẹp loạn. Sau khi đánh thắng quân Ai Lao, lấy lại sự b́nh yên, Lư Nhật Quang kéo quân trở về. Khi đi đến địa phận Khe Chè, mé dưới Thành Nam (huyện Tương Dương cũ, hiện nay là huyện Con Cuông), bà con địa phương ra đón rước, chúc mừng chiến thắng.
Cảm động trước tấm chân t́nh, sự tiếp đón chu đáo của bà con, Lư Nhật Quang cùng quân lính dừng lại tṛ chuyện, vui chiến thắng với người dân địa phương. Trong cuộc vui năm đó, ông cầm điếu cày, hút một hơi dài rồi đặt điếu xuống đất. Nào ngờ, cái điếu là một đoạn tre lộn ngược. Nên sau đó, từ chiếc điếu mọc lên một cây tre cũng vít đầu xuống rồi mới trổ thẳng ngọn lên trời. Người dân tin rằng, đó là loài tre đặc biệt, có dấu tích lịch sử và cần phải nhân rộng. Và thời đó, loài tre này mọc khắp nơi tại miền Tây Nghệ An như là sự ghi nhận t́nh cảm của Lư Nhật Quang với vùng đất này.
Cuộc “cá cược” của PV với vị chủ tịch huyện
Sử sách Nghệ An vẫn c̣n lưu giữ rất nhiều chi tiết liên quan đến câu chuyện đậm màu sắc truyền thuyết này. Và thực tế, hiện nay, ở huyện Con Cuông (Nghệ An), loài tre này vẫn c̣n tồn tại như để chứng minh tính lịch sử của câu chuyện năm xưa. Với mong muốn t́m hiểu sâu hơn về loài tre đặc biệt này cũng như những câu chuyện liên quan, chúng tôi t́m về tận địa phương.
Truyền thuyết và thực thế sử sách có ghi nhận nhưng khi t́m về địa phương, chúng tôi phải rất vất vả mới t́m được loại tre này. Theo đó, tại huyện Con Cuông, nơi được xác định là tồn tại loại tre nói trên, cả ngày ngược rừng, t́m hiểu và hỏi cán bộ địa phương, chúng tôi chỉ nhận được ánh mắt ngạc nhiên và lắc đầu. Hầu hết, mọi người khi nhắc đến loại tre này đều khẳng định: “Chưa nghe, chưa thấy và chưa hề biết sự tồn tại loại tre kỳ lạ đó”.
Chủ tịch UBND huyện Con Cuông, ông Lư Đ́nh Tuấn, người từng có thời gian nghiên cứu lĩnh vực nông nghiệp cũng tỏ ra bất ngờ: “Làm ǵ có loại tre lạ đời vậy!. Đó chỉ là câu chuyện trong dân gian. Tôi dám cược với nhà báo, nếu loại tre ấy xuất hiện và tồn tại ở vùng đất Con Cuông, chắc chắn tôi sẽ biến nó thành điểm du lịch và có chính sách bảo tồn để con cháu sau này được tận rơ”.
Từ người dân cho đến lănh đạo cao nhất tại địa phương đều khẳng định như thế nên chúng tôi đă có lúc nghĩ rằng, chắc chỉ là câu chuyện trong truyền thuyết mà thôi. Thất vọng trở về, chúng tôi vô t́nh gặp một người bạn hiện đang công tác tại địa phương. Nói về hành tŕnh t́m tre mọc ngược của chúng tôi, cậu ta thốt lên: “Tre mọc ngược ư, ở xă em vẫn c̣n lưu giữ đó. Loại tre đúng như các anh mô tả nhưng người dân gọi với tên tre Vang. Loại tre này c̣n xuất hiện tại khu vực Khe Chè, xă Tam Sơn, huyện Anh Sơn”. Được lời như cởi tấm ḷng, chúng tôi hớn hở tiếp tục chuyến hành tŕnh t́m đến địa chỉ như người bạn cung cấp.
Sau một buổi leo đèo, lội suối, theo chỉ dẫn của hàng trăm người dân địa phương, chúng tôi ngược dốc đỉnh đồi Cây Giới để tiếp cận loại tre đă tồn tại gần 1.000 năm với nhiều kỳ bí. May mắn cho chúng tôi là gặp được cụ Ngô Thị Ước (87 tuổi), người thâm niên trong vùng và rất biết hiểu biết về loài tre này. Với sự chỉ dẫn tận t́nh của cụ, chúng tôi cũng t́m được tới địa chỉ cần t́m.
Sự ḱ lạ đến khó tin
Loại tre này nằm lẩn khuất trong các bụi cây dại rậm rạp đỉnh núi Cây Giới, rộng chừng 2ha thuộc khu vực xóm 2, xă Tam Sơn, huyện Anh Sơn (Nghệ An). Thấy người lạ xuất hiện và chăm chăm nh́n vào bụi tre, các “chủ nhân” đang sở hữu “báu vật” này liền xuất hiện để tiếp chuyện chúng tôi.
Được biết, bụi tre này thuộc quyền sở hữu của gia đ́nh bà Nguyễn Thị Thanh và ông Nguyễn Hữu Luân. Bà Thanh khi nhắc đến loại tre này, líu cả giọng: “Ngày xưa, khi lên đây lập nghiệp, có nghe cha ông nhắc đến nhưng chỉ nghĩ đó là câu chuyện vui bên cốc nước chè. Ai ngờ, đến khi đưa ḅ lên núi thả, vô t́nh thấy một bụi tre, kiểu mọc khác lạ, ṭ ṃ xem, mắt cứ dụi liên hồi v́ không tin đó là sự thật”.
Sau khi biết loài tre mọc ngược này, hàng ngàn người dân đă kéo đến xem. Sự lạ kỳ ấy có lúc gây xôn xao cả vùng quê nghèo nằm bên tả ngạn sông Lam. Bà Thanh nhớ lại, thời ấy, có nhiều người nghe tin hiếu kỳ đến xem và cố bẻ vài cành về làm kỷ niệm. Thậm chí, nhiều người c̣n lợi dụng, đào gốc đem về vườn trồng “lấy lộc” nhưng không thành. Những người trong làng, từ bậc cao niên đến đám trẻ, đều khẳng định: “Loại tre này lạ lắm. Thân tre to chỉ bằng cổ tay, các đốt xe đều ngắn, “thịt” săn chắc, gai ngoắc ngược, tất cả cành tre đều đâm chúc đầu xuống đất rồi mới đâm thẳng lên trời. Khi đến tuổi “trưởng thành”, toàn bộ các thân cây, đầu tre đều cúi gập h́nh khuỷu tay, nh́n từ xa trông tựa h́nh rồng, “mặt” hướng về phía Đông”.
Tre có đặc điểm là cứng và do biến đổi khí hậu nên sinh tồn và phát triển rất khó khăn. Thời gian để một bụi măng sinh sôi đến chu kỳ phát triển cũng phải kéo dài gấp 2- 3 lần so với giống tre thông thường khác. Cô giáo Hà Thị Danh (Trường Tiểu học Tam Sơn) cho biết: “Mỗi năm, nhà trường đều cho các em học sinh lên đây tham quan, t́m hiểu dấu tích lịch sử. Có lần, nhà trường c̣n đưa về trưng bày trong pḥng truyền thống. Thế nhưng, loại tre này giờ “hao hụt” nhanh quá. Nếu không có hướng bảo tồn nhanh chóng th́ chắc cũng sẽ chỉ c̣n là câu chuyện lưu lại trong truyền thuyết, sử sách…”.
Bà Lê Thị Giang, một người dân địa phương cho biết, cách đây hàng chục năm, tại khu vực thuộc hai gia đ́nh nói trên, loại tre mọc ngược này có rất nhiều bụi. Tuy nhiên, theo thời gian, với sự tàn phá của con người và thời tiết, loại tre mọc ngược này đang có nguy cơ biến mất. Đến thời điểm này, cả tỉnh Nghệ An chỉ c̣n lưu giữ được 5 bụi và nằm toàn bộ ở khu vực nói trên.
Ông Trịnh Thanh Quyết, một cao niên trong làng cho biết, hiện ông đang sưu tập nhiều tài liệu về loại tre này. Theo nhận định chủ quan của ông, đây là giống tre hiếm, là chứng tích của lịch sử nên rất cần có chế tài bảo tồn. Được biết, sau khi truyền thông thông tin về loài tre đặc biệt nói trên, UBND huyện Anh Sơn đă cử cán bộ chuyên môn xuống thị sát để xây dựng đề án bảo tồn giống tre có một không hai này.
Từ quan sát của phóng viên cho đến những câu chuyện trong sách sử, có rất nhiều điểm tương đồng. Nên chăng việc chính quyền địa phương tổ chức thuê chuyên gia, các nhà nghiên cứu về khảo sát để khẳng định giá trị loài tre này là việc cấp thiết. Bởi nếu chậm trễ, loại tre gắn với câu chuyện lịch sử năm xưa có thể sẽ tuyệt chủng.
Theo Người đưa tin
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
Kỳ lạ 5 bụi tre mọc ngược 1.000 năm tuổi ở Nghệ An
