Tìm hiểu 'hùm xám' của Lục quân Mỹ

Tổ hợp tên lửa đa năng АDATS (*) , được sản xuất năm 1984, là sản phẩm hợp tác của Công ty Oerlikon Contraves (Thụy Sỹ) và Công ty Martin Marietta (Mỹ).

(*) Air Defense Anti Tank System

Tổ hợp tên lửa đa năng АDATS được sử dụng để tiêu diệt các máy bay, trực thăng, các phương tiện trinh sát không người lái cao tốc hoạt động ở tầm thấp và các mục tiêu thiết giáp mặt đất. Ngoài ra, nó còn được sử dụng để phòng thủ trong trạng thái hành tiến hoặc cố định.

Thành phần

Tổ hợp được thiết kế chế tạo theo kết cấu module, cho phép lắp đặt trên các loại xe bánh xích và bánh lốp, gồm 8 tên lửa, trạm radar phát hiện các mục tiêu trên không, module quang - điện tử theo dõi mục tiêu và điều khiển tên lửa, máy tính điện tử và các trang thiết bị cần thiết khác...

Kíp chiến đấu gồm 3 người (chỉ huy, trắc thủ, thợ cơ khí kiêm lái xe).

Tổ hợp tên lửa đa năng АDATS.

Tên lửa siêu tốc

Tên lửa của hệ thống ADATS được trang bị động cơ nhiên liệu rắn, có khả năng làm việc ở hai chế độ. Nhờ vận tốc bay tối đa cao (Mach 3), tên lửa có khả năng tiêu diệt các mục tiêu di động ở cự ly tương đối xa và trong khoảng thời gian ngắn.

Tên lửa sử dụng đầu đạn nổ mảnh, có khả năng xuyên qua vỏ thép dày đến 900mm. Đầu nổ quả đạn gồm hai loại (phi tiếp xúc và tiếp xúc). Trong đó, đầu nổ phi tiếp xúc được sử dụng khi tiêu diệt các mục tiêu trên không. Đầu nổ tiếp xúc sử dụng khi tiêu diệt các mục tiêu mặt đất.

Thời gian nạp lại tất cả các tên lửa, do 2 thành viên trong kíp tiến hành mà không cần sử dụng các thiết bị chuyên dụng, chưa đến 10 phút.

Radar cải tiến hiện đại

Trạm radar áp dụng trên tổ hợp ADATS là biến thể cải tiến của trạm radar LPD-20 do chi nhánh tại Italy của Công ty Oerlikon Contraves chế tạo.

Trạm này có thể làm việc trong trạng thái cố định và cơ động, có khả năng phát hiện máy bay và trực thăng ở cự ly đến 24km. Tuỳ thuộc vào điều kiện địa hình, đối với các mục tiêu thiết giáp mặt đất, radar có thể phát hiện ở độ cao đến 6km.

Thiết bị phát của radar làm việc ở dải sóng từ có tần số 5,2-10,9GHz, có khả năng tái lập tần nhanh. Bộ xử lý bảo đảm theo dõi đồng thời đến 6 mục tiêu.

Đặc biệt, trạm radar được tích hợp với hệ thống nhận biết “địch-ta”, có khả năng truyền các toạ độ mục tiêu (góc phương vị và cự ly), các dữ liệu có liên quan trên màn hình quan sát.

Tổ hợp ADATS khai hỏa.

Hệ thống theo dõi hiệu quả

Module theo dõi quang - điện tử được bố trí trên tháp nóc tổ hợp, gần điểm bố trí đạn tên lửa. Nó có bệ ổn định kiểu con quay, trên đó lắp đặt thiết bị quan sát nhiệt, camera truyền hình, hệ thống laser điều khiển tên lửa, thiết bị đo xa bằng laser... và máy xác định toạ độ tên lửa khi động cơ làm việc dựa vào hồng ngoại.

Module cho phép theo dõi mục tiêu theo góc tà từ -1° đến +90° với góc phương vị bất kỳ. Sở dĩ, thiết bị theo dõi hồng ngoại và truyền hình (thụ động) được lựa chọn là do chúng có trọng lượng và kích cỡ nhỏ, khả năng chống nhiễu cao trước các phương tiện tác chiến điện tử và phát huy tối đa tính hiệu quả khi theo dõi các mục tiêu trên không tầm thấp và mặt đất, bảo vệ tổ hợp trước các tên lửa chống radar tự dẫn.

Thiết bị quan sát truyền hình được sử dụng trong tổ hợp ADATS, có độ phân giải cao và thường được sử dụng như là một thiết bị chính để theo dõi các mục tiêu mặt đất. Các kênh quang học của nó được tích hợp với thiết bị đo xa bằng laser.

Khả năng tích hợp cao

Tổ hợp ADATS được lắp đặt trên khung xe bọc thép chở quân М113М2, có thể vận chuyển bằng đường không (máy bay C-130 Hercules). Qua quá trình thử nghiệm nhiều lần trong các điều kiện khí hậu khác nhau (từ -40°С đến +70°С), tổ hợp ADATS đã chứng tỏ được khả năng hoạt động bền bỉ của mình.

Ngoài ra, tổ hợp ADATS có thể tích hợp với các khung xe thiết giáp khác hoặc các hệ thống phòng không cố định. Một trong những thành công trong việc tích hợp ADATS là vào năm 1995. Khi đó, tổ hợp được tích hợp vào khung gầm xe loại MO WAG Piranha (biến thể bánh hơi 10x10) sử dụng cho nhiệm vụ bảo vệ các sân bay, các trạm điện và các mục tiêu quan trọng khác.

Dự kiến, tổ hợp ADATS sẽ được cải tiến để sử dụng trong thành phần đội hình hải quân như là một hệ thống phòng không độc lập và tích hợp với các loại vũ khí phòng không khác.

Tổ hợp ADATS, với sự hỗ trợ của hệ thống С3 (Command, Control and Communication: Chỉ huy, điều khiển và truyền tin) có thể tích hợp với kết cấu mạng gồm 6 tổ hợp. Đây được coi là một trung tâm chiến thuật, cho phép tổ hợp ADATS có khả năng liên lạc với các trạm radar khác và các hệ thống vũ khí cũng như các trung tâm chiến thuật tương tự.

Trong hệ thống đó, một trong 6 tổ hợp ADATS được coi là “trung tâm chỉ huy” để truyền các thông tin về toạ độ vị trí của mỗi tổ hợp và tình hình chiến thuật hiện tại cho người chỉ huy.

Ngoài ra, trong thành phần trung tâm chiến thuật có một hoặc một vài trạm radar quan sát, bảo đảm thông tin radar cho tất cả các tổ hợp.

Người chỉ huy trung tâm chiến thuật có trách nhiệm chỉ huy các hoạt động tác chiến của các tổ hợp, truyền mệnh lệnh tác chiến điều khiển vũ khí đến các tổ hợp, tiến hành phân bố mỗi tổ hợp theo các kệnh liên lạc thích hợp.

Qúa khứ và tương lai

Tháng 4/1986, nhà sản xuất đã ký hợp đồng chế tạo và cung cấp 36 tổ hợp tên lửa đa năng АDATS và 800 quả tên lửa đi kèm cho các lực lượng vũ trang Canada với thời hạn chuyển giao trong giai đoạn 1988-1989.

Vào năm 1987, tổ hợp АDATS đã trở thành một trong 4 hệ thống phòng không được tham gia và công nhận thắng thầu trong cuộc mở thầu do Bộ Tư lệnh phòng không Mỹ tổ chức.

Trong cuộc thi này, các sản phẩm phải trải qua các giai đoạn như đánh giá độ chính xác phát hiện và theo dõi mục tiêu, thực hiện các vụ tấn công mục tiêu theo kịch bản cho trước.

Do không đủ về ngân sách nên trong cuộc mở thầu này Mỹ chỉ lựa chọn 8 tổ hợp ADATS. Hiện nay, Hà Lan, Bỉ, Thổ Nhĩ Kỳ và hàng loạt các quốc gia khác được xem như là những khách hàng tiềm năng muốn sở hữu tổ hợp ADATS.

Các đặc tính kỹ - chiến thuật cơ bản

Cự ly tiêu diệt tối đa: 10km (các mục tiêu bay với vận tốc cao - 8km)
Độ cao tác chiến tối đa: 7km
Vận tốc tên lửa: hơn Mach 3
Chiều dài tên lửa: 2,05m
Đường kính tên lửa: 0,15m
Sải cánh tên lửa: 0,27m
Trọng lượng tên lửa: 51 kg
Trọng lượng tên lửa trong container vận chuyển – phóng: 67 kg
Trọng lượng đầu đạn: 12,5kg.

Anh Dũng_DV
(tổng hợp)