Đấu trí cùng một Trung Quốc trỗi dậy không ngừng, giải đáp ẩn số Triều Tiên hay nỗ lực hòa giải Trung Đông là những "chướng ngại vật" trên con đường lãnh đạo của Tổng thống Mỹ Obama trong năm nay.
‘Vũng lầy’ Afghanistan
Dù chính quyền của ông Obama không ngừng triển khai kế hoạch tăng quân nhưng tình hình chiến sự tại Afghanistan vẫn không có bất cứ dấu hiệu tích cực nào. Tuyên bố của Tổng thống Mỹ về việc bắt đầu rút quân khỏi quốc gia Trung Đông này từ tháng 7/2011 càng khiến dư luận thêm “ái ngại”.
Afghanistan đang được dẫn dắt bởi một Chính phủ yếu kém, thiếu quyền lực chính trị để có thể đáp ứng một số mục tiêu của phía Mỹ - trong đó có mục tiêu xây dựng một lực lượng an ninh đủ mạnh để tiếp quản việc bảo vệ đất nước khi Mỹ rút quân.
Một yếu tố quan trọng để giúp Mỹ có thể sớm rời khỏi vũng lầy này là năng lực của lực lượng cảnh sát và quân đội Afghanistan. Tuy nhiên, bản thân các quan chức Afghanistan còn không chắc chắn có thể đào tạo, xây dựng các lực lượng an ninh đủ mạnh, đủ năng lực để có thể tự mình đảm bảo an ninh, trật tự cho đất nước mà không cần đến sự giúp đỡ của liên quân NATO do Mỹ dẫn đầu.
Tổng thống Obama vẫn chưa thể đem lại hồi kết cho cuộc chiến Afghanistan.
Hiện tại, ngay trong giới lãnh đạo Mỹ và Afghanistan còn mâu thuẫn với nhau về quy mô thực sự của lực lượng quân đội và cảnh sát mà Afghanistan cần. Theo các kế hoạch hiện tại, từ giờ đến tháng 10 tới, Afghanistan sẽ xây dựng một lực lượng gồm 134.000 binh lính và 96.800 cảnh sát. Lực lượng hiện tại của Afghanistan gồm 95.000 binh lính và 93.000 cảnh sát.
Tuy nhiên, các quan chức Afghanistan khẳng định, một quân đội chỉ gồm có 134.000 binh lính là quá nhỏ, khó lòng có thể sẵn sàng bảo vệ đất nước.
Ngoài thách thức về số lượng nhân sự cho các lực lượng vũ trang Afghanistan thì việc đào tạo, biến họ thành một lực lượng chiến đấu thống nhất, hiệu quả cũng là vấn đề gây đau đầu đối với giới chức Mỹ. Rất nhiều tân binh không thể đọc hoặc viết khi gia nhập quân đội. Điều này khiến các lực lượng của Afghanistan khó có thể tiến hành các chiến dịch quân sự phức tạp có những mệnh lệnh, chỉ thị và báo cáo viết bằng tay.
Chiến lược tăng cường hợp tác với Pakistan của Mỹ cũng gặp trở ngại bởi không khí chống Mỹ đang gia tăng ở người dân Pakistan và cũng bởi sự nghi ngờ ngày càng lớn về sự ổn định của Chính phủ dân sự yếu kém hiện nay ở nước này.
Bài toán Iran
Vòng đàm phán 6 bên về chương trình hạt nhân của Iran dự kiến diễn ra tại Istabul trong tháng này, song cơ hội chấm dứt hoàn toàn được tham vọng hạt nhân của Tehran là dường như không thể.
Ngay trước khi đàm phám diễn ra, Tehran khiến tình hình thêm phức tạp khi Giám đốc chương trình hạt nhân của Iran Ali Akbar Salehi tuyên bố, nước này có thể tự sản xuất các thanh nhiên liệu sử dụng trong lò phản ứng, một khả năng nằm ngoài dự đoán của phương Tây.
Hãng thông tấn
FARS của Iran dẫn lời ông Salehi cho biết: “Chúng tôi xây dựng một cơ sở sản xuất tiên tiến ở Isfahan và trở thành một trong số ít những nước trên thế giới có thể tự sản xuất được các thanh nhiên liệu hạt nhân”.
Quan chức này khẳng định, chính các chính sách của phương Tây đối với Iran khiến nước này đạt được mức độ phát triển về công nghệ hạt nhân như hiện nay.
Giới quan sát cho rằng, tuyên bố này của quan chức Iran thực sự đẩy ông Obama vào thế tiến thoái lưỡng nan. Nếu nhún nhường, giới chức đảng Cộng hòa sẽ tiếp tục gây sức ép đối với Tổng thống, còn nếu quyết đẩy Tehran vào bước đường cùng, hậu quả sẽ khôn lường.
‘Đấu trí’ cùng Trung Quốc
Mối quan hệ “đối tác chiến lược” mà giới chức Mỹ mong muốn đạt được với Trung Quốc giờ bị biến dạng thành “đối thủ chiến lược”.
Tổng thống Obama chọc giận giới chức Bắc Kinh bằng các hợp đồng vũ khí với Đài Loan cũng như động thái tiếp đón Dalai Lama tại Nhà Trắng. Trong khi đó, chiến lược duy trì một đồng nhân dân tệ yếu của Bắc Kinh bị Washington lên án là thao túng tiền tệ nhằm thúc đẩy xuất khẩu.
Đối phó với Trung Quốc là bài toán nan giải đối với ông Obama.
Tình hình căng thẳng này khó có thể đảo chiều trong năm nay, đặc biệt với sự nắm quyền của đảng Cộng hòa tại Hạ viện Mỹ. Khả năng phe Cộng hòa gia tăng sức ép buộc ông Obama triển khai những chiến lược cứng rắn hơn với Bắc Kinh sẽ rất cao.
‘Ẩn số’ Triều Tiên
Sau loạt động thái khiêu khích của Bình Nhưỡng, điển hình là vụ nã pháo về phía hòn đảo Yeonpyeong của Seoul, tình hình trên bán đảo Triều Tiên trở nên phức tạp, với những cuộc tập trận liên tiếp của Hàn Quốc và Mỹ cùng không ít tuyên bố đanh thép của Triều Tiên.
Dù chính quyền Bình Nhưỡng gần đây hạ giọng ngỏ ý muốn nối lại đàm phán 6 bên về chương trình hạt nhân của mình song Washington và Seoul tỏ ra rất thận trọng.
Theo giới phân tích, chính sự lưỡng lự của Mỹ và Hàn Quốc trước lời đề nghị của Triều Tiên cho thấy sự bế tắc trong chiến lược của chính quyền hai nước này đối với Bình Nhưỡng. Thực tế cho thấy, nếu chấp nhận đàm phán, Washington và Seoul có thể sẽ phải đánh đổi các gói viện trợ kinh tế lấy sự “án binh bất động” của Bình Nhưỡng trong nhất thời.
Tuy nhiên, không ai có thể đảm bảo, quốc gia đầy bí ẩn này không “khuấy đảo” tình hình khu vực thêm một lần nữa trong năm nay, đơn giản bởi nhu cầu của họ về các gói viện trợ chưa chấm dứt.
Đàm phán Israel – Palestine bế tắc
Sau hai năm thuyết phục Israel và Palestine, ông Obama vẫn chưa đạt được bước tiến quan trọng nào trong tiến trình hòa bình Trung Đông.
Uy tín của ông thậm chí còn suy giảm trầm trọng hơn khi Palestine đang có kế hoạch sử dụng sức ép ngoại giao để tiến hành những bước đi đơn phương.
Giới quan sát cho rằng, sự thù địch giữa hai bên rất có thể sẽ bùng nổ thành khủng hoảng nóng nếu Palestine đơn phương tuyên bố thành lập nhà nước vào mùa hè năm 2011.
Điều này có thể châm ngòi cho một cuộc nổi dậy lần thứ 3 mới giữa Hamas và Israel bởi các biện pháp trấn áp người Palestine mà Chính phủ của đảng cánh hữu Likud muốn áp dụng có thể tạo nên làn sóng phản ứng khắp khu vực, làm sống lại những nhóm chiến binh đã giải thể.
‘Mối tình’ mong manh với Nga
Suốt năm 2010, Tổng thống Obama đổ nhiều công sức hợp tác cùng người đồng nhiệm Medvedev nhằm khôi phục quan hệ với Nga và hy vọng sẽ gặt hái được thành quả vào năm nay.
Tuy nhiên, những tuyên bố về kế hoạch tranh cử Tổng thống năm 2012 của Thủ tướng Dmitry Medvedev được đánh giá là tín hiệu không khả quan đối với ông Obama.
Thêm vào đó, sự thống trị của đảng Cộng hòa tại Hạ viện cũng là thách thức không nhỏ đối với tiến trình thông qua Hiệp ước cắt giảm vũ khí hạt nhân chiến lược (START) mới, “mấu chốt” trong quan hệ Nga – Mỹ hiện nay.
WikiLeaks ‘bướng bỉnh’
Việc WikiLeaks tiết lộ 250.000 trang thông tin ngoại giao mật gây sóng gió không nhỏ đối với chính quyền của ông Obama trong năm 2010.
Dù ông chủ của Wikileaks bị bắt giữ song Mỹ sẽ gặp khó khăn không nhỏ trong cuộc đua pháp lý với Thụy Sỹ để đưa Julian Assange về Washington xét xử. Ngay cả khi đã đưa được ông chủ Wikileaks về nước, chính quyền Obama cũng sẽ đối mặt với sức ép không nhỏ từ phía dư luận Mỹ bởi rất nhiều người ủng hộ và cảm thông đối với hành động của Julian Assange.
Theo nhiều nhà phân tích, nếu xử lý không khéo vụ việc của Julian Assange, uy tín của ông Obama rất có thể bị đánh sụt.
Với những chông gai không nhỏ này, ông Obama chắc chắn sẽ phải “lao tâm khổ tứ” hơn nữa trên con đường lãnh đạo đất nước trong năm 2011.
Trà My (tổng hợp)
theo dv
‘Núi’ thách thức ngoại giao chờ đợi Tổng thống Mỹ trong năm 2011
