O Thu – người đàn bà gầy gò sống bên dòng Thạch Hãn – cả đời chưa từng màng đến tiếng tăm. Nhưng những ai đã đi qua chiến tranh ở Quảng Trị, mỗi khi nhắc tới bến sông xưa, đều rưng rưng gọi tên: “Thu – con đò năm ấy.”
Thu từng là một thiếu nữ đẹp. Vẻ đẹp của con gái miền Trung – không son phấn, không lụa là, chỉ có nước da rám nắng, mái tóc dài buộc vội, đôi mắt đen sâu thẳm như đáy sông mùa cạn. Ở cô toát ra vẻ mặn mòi, duyên khéo, nồng nàn mà không phô trương – như chính mảnh đất khô cằn, sỏi đá này.
Mười tám tuổi, khi nhiều cô gái còn mơ áo dài, phấn trắng, thì Thu đã làm lễ hỏi với Minh – chàng trai hiền lành trong làng. Nhưng chưa kịp động phòng, Minh đã khoác ba lô ra trận.
“Anh đi, em nhớ giữ mình.” – Minh nắm tay cô lần cuối.
“Em còn phải giữ cả con đò này.” – Thu mỉm cười, ánh mắt ánh lên một tia sáng xa xăm, như đã thấy trước những tháng ngày dài không chồng mà vẫn có con.
Từ hôm ấy, Thu một mình chèo đò, chở bộ đội vượt sông Thạch Hãn…
---
Con sông ấy – ngày trước trong veo, cá bơi tung tăng – giờ hóa thành vết rạch máu chia đôi đất nước. Một bên là quân giải phóng, một bên là lính VNCH. Cả hai bên ngày đêm rình rập, ngắm bắn nhau. Những đêm trăng máu, pháo sáng xé toạc bầu trời, Thu vẫn chèo. Con đò mảnh mai chao lắc giữa bom rơi đạn nổ, giữa xác người trôi lềnh bềnh, khói thuốc súng cay nồng và mùi tử khí nặng như chì bám lên mái chèo, dính vào tóc, vào da, ám tận vào tim gan.
Không ai nghĩ một cô gái trẻ có thể tồn tại lâu giữa chiến trường khốc liệt như thế. Nhưng Thu vẫn sống. Không chỉ sống, mà còn đẹp đến nghẹn ngào. Mỗi lần mái tóc cô bay trong gió, cả hai chiến tuyến đều lặng đi, như thể ngọn gió ấy mang theo một chút hồn người, mềm mại, thật thà – trong một thời đại chỉ quen với súng đạn và máu xương.
---
Một chiều, nắng xiên xuống dòng sông đỏ đục, Phi Hùng – đồn trưởng phía bên kia – đứng trên vọng gác, đưa ống nhòm nhìn sang. Anh thấy cô: dáng ngồi thẳng, mái tóc dài, gương mặt nghiêng trong gió chiều.
“Không được bắn!” – Hùng bất chợt hạ lệnh.
“Sao vậy, đại úy?” – lính ngạc nhiên.
“Cô ấy không phải mục tiêu. Cô ấy là… một bức tranh giữa chiến trường.”
Từ hôm ấy, Hùng dõi theo con đò nhiều hơn. Anh không biết tên người con gái, chỉ biết rằng mỗi lần cô xuất hiện là vọng gác bỗng im lặng.
Họ gặp nhau lần đầu trong một buổi chiều mưa rào. Phi Hùng cho bắn pháo hiệu giả sang bờ bắc, rồi một mình chèo thuyền ra giữa sông. Thu định tránh, nhưng ánh mắt người sĩ quan kia khiến cô khựng lại.
“Cô không sợ tôi sao?” – Hùng hỏi.
“Chiến tranh mới đáng sợ, không phải anh.” – Thu đáp.
Câu trả lời ấy khiến Hùng lặng người. Rồi họ còn gặp lại đôi lần nữa – ban đầu, Thu chủ động để dò tin. Nhưng càng về sau, chính cô cũng không còn biết mình đang diễn một vai, hay đang sống thật với lòng mình.
Một đêm mùa khô, mưa bụi rơi lất phất, Thu lén vượt sông tìm gặp Hùng. Lần đầu tiên, họ đến với nhau không vì nhiệm vụ gì, không vì dò xét hay trao đổi tin tức – chỉ là hai con người cô độc, lạc lõng giữa gió cát, tìm nhau như loài cỏ dại khát chút ẩm ướt nơi hoang mạc.
“Anh biết không,” – Thu khẽ nói – “tôi từng nghĩ mình sẽ chết giữa dòng sông này.”
“Tôi cũng từng mong được chết sớm… để khỏi phải nhìn thêm điều gì mục ruỗng nữa.” – Hùng nhìn lên bầu trời đêm, nơi pháo sáng chốc chốc lại xé ngang.
“Anh đã từng yêu chưa?”
“Có. Nhưng tất cả đều ở lại Sài Gòn, ở lại quá khứ, từ ngày tôi khoác quân phục.”
“Tôi cũng từng có người thương. Giờ không rõ sống chết thế nào.”
Họ lặng đi. Rồi – trong cái im lặng kéo dài ấy – một cái chạm khẽ, một cái ôm run rẩy. Gió thổi qua đồi cát, cuốn họ ngã xuống. Hơi thở nóng hổi tìm nhau trong mưa bụi se lạnh. Da thịt khao khát nhau, như hai kẻ khát nước bỗng tìm thấy mạch nước ngầm giữa sa mạc.
“Em không còn là của riêng ai nữa…” – Thu thì thầm – “Em chỉ là một con người. Và đêm nay, em cần được sống.”
---
Những ngày sau, mái chèo trở nên nặng hơn. Không phải vì dòng nước xiết, mà vì lòng Thu chênh vênh. Đêm đêm, dưới ngọn đèn dầu leo lét, nghe tiếng đại bác vọng từ Thành Cổ, Thu tự hỏi: “Mình có tội không? Có phản bội ai không?” Rồi lại lắc đầu. Trong chiến tranh, chữ “tội” mỏng manh quá.
Rồi một sáng, Phi Hùng biến mất. Người ta nói anh đã rút về Sài Gòn. Lâu sau, một người lính cũ kể lại: “Gia đình anh ấy chạy chọt, gửi gắm, một cuộc gọi, một phong bì, vài chữ ký. Thế là đi.”
Thu ngồi bên bến sông, ôm mái chèo cũ. Không khóc. Không phải vì không đau, mà vì nỗi đau quá lớn để hóa thành nước mắt. Người đàn ông từng là kẻ địch, rồi thành tình yêu, để lại trong cô một sinh linh bé bỏng – giờ biến mất như chưa từng hiện hữu.
Tin Thu mang thai lan nhanh. Ban chỉ huy cho triệu tập kiểm điểm. Có người đập bàn, có kẻ quát mắng, có người lắc đầu thương hại.
“Chồng đi chiến dịch chưa rõ sống chết, còn cô ở nhà… ăn nằm với giặc! Cô còn xứng đáng là người Cộng sản không?”
“Cô có biết mình đang mang thai với ai không? Một tên đồn trưởng ngụy quân!”
Thu đứng dậy, giọng nhỏ nhưng dứt khoát:
“Tôi biết. Nhưng tôi không chối bỏ.”
“Cô vẫn muốn giữ đứa trẻ đó?”
“Phải.”
“Vì sao?”
“Vì nó vô tội. Vì trong khoảnh khắc tận cùng, tôi đã yêu. Dẫu chỉ một đêm, nhưng tôi đã sống như một người đàn bà thật sự – chứ không phải cái bóng gầy chèo đò giữa xác người.”
“Cô phản bội chồng!”
“Không. Tôi không phản bội anh ấy. Tôi chỉ không phản bội sự sống.”
Từ hôm ấy, Thu không còn được đưa đò nữa. Người làng xì xào, lũ trẻ trêu chọc. Đêm đến, ôm bụng bầu ngồi trước hiên, nghe gió rít qua mái tranh rách, nước mắt cô đã khô cạn.
Rồi ngày sinh nở đến. Một mình. Chỉ có bà mụ làng đến đỡ.
Đứa bé trai đỏ hỏn, khỏe mạnh, cất tiếng khóc giữa tiếng mưa gõ mái.
“Đặt tên nó là gì?” – bà mụ hỏi.
“Hòa Bình.” – Thu đáp – “Vì nó ra đời giữa chiến tranh, nhưng tôi không muốn nó lớn lên cùng hận thù.”
---
Tháng Ba năm bảy lăm. Sau ba năm kể từ ngày Thành Cổ đẫm máu, Quảng Trị giải phóng. Đất nước liền một dải.
Một chiều, giữa tiếng loa vang tìm người thất lạc, có người đàn ông chống nạng trở về xóm. Gầy gò, mất một cánh tay, ánh mắt dịu dàng nhưng khắc sâu vết nứt. Đó là Minh – chồng của Thu.
Khoảnh khắc Thu nhìn thấy Minh chống nạng bước vào sân, tim thắt lại. Người đàn ông ấy – mối tình đầu, người chồng trên giấy cưới chưa kịp động phòng – giờ trở về như bóng ma của quá khứ.
Cô muốn chạy đến, òa khóc. Nhưng đôi chân nặng như chì.
“Anh… đã về.” – Cô khẽ nói.
“Ừ. Anh còn sống.” – Minh đáp. Rồi nhìn xuống đứa bé đang chơi trong hiên. – “Nó… là con em?”
Thu gật đầu.
“Không phải con anh. Nhưng là giọt máu của một đêm có thật. Giữa chiến tranh và nước mắt.”
Minh im lặng. Rồi bàn tay run run, anh cúi xuống.
“Nó tên gì?”
“Hòa Bình.”
Anh ngẩng lên. Nhìn Thu. Nhìn đứa trẻ đang mỉm cười. Rồi anh bước tới, quỳ xuống, ôm cả hai vào lòng.
“Nếu em còn gọi anh là chồng… thì thằng bé là con anh.”
Thu bật khóc – lần đầu tiên sau nhiều năm khô lệ.
---
Hòa Bình lớn lên thông minh, chăm học, ngoan ngoãn. Nó hiểu thân phận mình từ rất sớm, nhưng không mặc cảm. Minh yêu nó như con ruột, dạy dỗ từng li từng tí.
Nó học giỏi, thi đỗ đại học, rồi trở thành kỹ sư cầu đường. Những cây cầu nó thiết kế nối liền miền Trung với miền Bắc, nối bờ này sang bờ kia – như một cách lặng lẽ trả món nợ mà mẹ nó từng mang bên dòng Thạch Hãn.
---
Gần ba mươi năm sau, một đêm mưa dầm, có tiếng gõ cửa. Thu mở ra, thấy một người đàn ông tóc bạc, tay run run cầm chiếc dù.
“Thu…” – giọng ông nghẹn lại – “Anh về rồi.”
Đó là Phi Hùng – ngày nào là đồn trưởng phía bên kia, nay trở thành một Việt kiều trở về, mang trong tim nhiều vết sẹo.
“Anh trở về làm gì?” – Thu hỏi.
“Để xin lỗi. Để nhìn thấy con… nếu có thể.”
“Anh không cần xin lỗi. Kẻ phải xin lỗi chính là chiến tranh.”
“Anh chưa bao giờ quên em. Ở xứ người, đêm đêm anh vẫn nhớ về Quảng Trị, nhớ đêm cuối cùng mình còn được làm người, chứ không phải lính.”
“Còn tôi…” – Thu nhìn ra màn mưa – “tôi đã tha thứ cho anh, từ cái đêm đặt tên con là Hòa Bình.”
Sáng hôm sau, Hòa Bình trở về thăm. Thấy người đàn ông lạ trong nhà, cậu lễ phép cúi chào.
“Cháu tên là… Hòa Bình ư?” – Phi Hùng nghẹn giọng.
“Dạ. Mẹ cháu bảo, cháu là nhịp cầu mẹ gầy dựng sau chiến tranh.”
Phi Hùng quay mặt đi, nước mắt rơi xuống mái hiên cũ.
---
Ngoài kia, sông Thạch Hãn vẫn cuộn dòng. Bến đò xưa rêu phong, mái chèo năm nào đã mục nát. Nhưng trong ký ức những người từng sống, từng yêu, từng đau đớn, con đò ấy vẫn lặng lẽ đưa người qua chiến tranh.
Thu đứng bên bến, dáng người nghiêng trong gió, như pho tượng đồng hóa đá. Không ai còn gọi tên bà. Người ta chỉ thì thầm:
“Người đàn bà ấy – đã yêu hai người ở hai chiến tuyến, đã sinh một đứa con tên Hòa Bình, và cả một đời lặng lẽ đưa đò cho quá khứ lẫn tương lai.”
VietBF@sưu tập
