"Nắm đấm thép" của ông Trump liệu có bình ổn được tình hình biên giới Mỹ - Mexico?

[pizza]

Kể từ khi ông Trump trở lại nhiệm sở, các vụ vượt biên trái phép tại biên giới Mỹ - Mexico đã giảm xuống mức thấp nhất trong nhiều thập kỷ. Thay vì tiếp tục hành trình về phía xứ sở cờ hoa, ngày càng nhiều người bị mắc kẹt ở Mexico quyết định quay trở về quê hương.
Khung cảnh biên giới Mỹ-Mexico giờ đây đã khác hẳn so với vài năm trước, khi hàng trăm nghìn người từ khắp nơi trên thế giới tràn vào Mỹ mỗi tháng, tạo ra cảnh tượng hỗn loạn và bất ổn chưa từng có.

Trong tháng cuối cùng khi ông Biden tại nhiệm, lực lượng Biên phòng Mỹ đã bắt giữ 47.330 người tại biên giới giáp với Mexico. Tuy nhiên, con số này vẫn cao gấp năm lần so với mức 8.347 vụ bắt giữ vào tháng 2/2025, tháng đầu tiên khi Trump tiếp quản Nhà Trắng. Số người vượt biên qua Darien Gap - khu vực rừng rậm nguy hiểm nối Nam Mỹ và Trung Mỹ cũng giảm mạnh xuống còn 408 người vào tháng 2/2025, so với hơn 37.000 người cùng kỳ năm trước, theo Viện Di trú Panama.

Theo ông Adam Isacson, chuyên gia di cư tại Văn phòng Washington về Mỹ Latinh, nếu xu hướng này tiếp tục, tình trạng lo ngại về người di cư ở Mỹ có thể giảm xuống mức chưa từng thấy kể từ năm 1967.

Nhiều người di cư bị mắc kẹt ở Mexico và buộc phải cân nhắc lại kế hoạch tương lai của mình. Một số chọn định cư tại Mỹ, trong khi số khác tìm cách hồi hương. Theo Tổ chức Di cư Quốc tế, số người di cư tại Mexico xin hỗ trợ trở về nước đã tăng lên 2.862 trong hai tháng đầu năm 2025.

"Toàn bộ mô hình di cư đang thay đổi", bà Eunice Rendon, điều phối viên của Migrant Agenda nhận định.

Đó là kết quả khả quan sau gần hai tháng ông Trump áp dụng các biện pháp cứng rắn nhằm xử lý vấn đề nhập cư tại Mỹ. Ngay sau khi trở lại Nhà Trắng vào cuối tháng 1/2025, Tổng thống Trump đã nhanh chóng ra sắc lệnh đình chỉ vô thời hạn quyền xin tị nạn đối với những người vượt biên từ phía nam, tổ chức các chuyến bay trục xuất người nhập cư trái phép và gây áp lực lên các chính phủ Mỹ Latin, đặc biệt là Mexico, nhằm thắt chặt kiểm soát dòng người di cư.

Lập trường cứng rắn của ông Trump về nhập cư, ở một khía cạnh nào đó, là sự tiếp nối từ các chính sách của người tiền nhiệm Biden vào cuối nhiệm kỳ. Khi đối diện với làn sóng phản đối ngày càng mạnh mẽ, ông Biden đã siết chặt quy trình tị nạn và gây áp lực buộc Mexico cùng Panama hành động quyết liệt hơn để giảm dòng người di cư. Những động thái này đã mang lại cho ông Trump một biên giới tương đối ổn định khi nhậm chức.

Những người ủng hộ ông Trump coi đây là một thành tựu lớn. Kenneth Cuccinelli, cựu quyền thứ trưởng An ninh Nội địa dưới thời ông Trump, cho rằng chính quyền Biden đã "đầu hàng" trong vấn đề kiểm soát biên giới. Ông nhấn mạnh: "Bảo vệ biên giới không phải là việc khó, nếu bạn thực sự có quyết tâm".

Những dấu hiệu khả quan tại biên giới phía Nam nước Mỹ cũng khiến bức tranh chính trị ở Washington thay đổi. Các quan chức Mỹ trước đây từng ủng hộ chính sách "thành phố trú ẩn" cho người di cư nay cũng trở nên im lặng hơn trong việc phản đối các biện pháp của Tổng thống Trump. Một số thống đốc xuất thân từ đảng Dân chủ cũng thể hiện thiện chí hợp tác thực thi các chính sách nhập cư từ Nhà Trắng.

Dù vậy, với các biện pháp cứng rắn hơn sắp tới, bao gồm kế hoạch trục xuất hàng loạt của ông Trump, tình hình có thể thay đổi nhanh chóng. Chính quyền Mỹ đương nhiệm thậm chí đang xem xét sử dụng Đạo luật Hạn chế Người Nước ngoài và Chống Nổi loạn năm 1798 (tiếng Anh là Alien and Sedition Acts of 1798) để đẩy nhanh quá trình trục xuất mà không cần tuân thủ các quy trình pháp lý thông thường.

Một số chuyên gia thậm chí cảnh báo những biện pháp mạnh này có thể chỉ mang lại hiệu quả ngắn hạn. Các lệnh trừng phạt kinh tế đối với Venezuela và Cuba - hai đất nước có số lượng dân di cư lớn - có thể làm trầm trọng thêm khủng hoảng biên giới và kích hoạt làn sóng vượt biên mới. Đồng thời, việc áp thuế quan cao lên các nước Mỹ Latin có thể đẩy nền kinh tế Mexico lâm vào suy thoái, gián tiếp làm gia tăng dòng người di cư vào xứ sở cờ hoa.

VietBF@sưu tập