|
Ranh giới giữa hoạt động chính trị và lợi ích cá nhân đang bị xóa mờ khá nghiêm trọng. Những chuẩn mực căn bản nhất, chẳng hạn như là người chính trị gia chuyên nghiệp cần phải từ bỏ tất cả vị trí quản trị cơ sở kinh doanh, nhưng hiện giờ gần như không hề có tồn tại, hay chính xác hơn là sắp biến mất rồi. "Chủ nghĩa bè phái" đang có xu hướng lên ngôi.
Mới đây, ông Donald Trump, vị Tổng thống đắc cử, đă cho bổ nhiệm hai "ông sui gia" lên nắm những vị trí khác nhau trong bộ máy chính phủ tương lai.
Những mô h́nh làm ăn thời thượng
Vài tuần trước khi được bổ nhiệm làm người đứng đầu Bộ Y Tế và Dịch Vụ Nhân Sinh, ông Robert F. Kennedy Jr. đă cho quảng cáo cho Boxbollen, môn tập đấm bốc tại nhà. Trong video đăng trên danh khoản TikTok của ḿnh, ông Kennedy Jr. mồ hôi nhễ nhại, đấm liên tục vào quả bóng nhỏ, hét to "Boxbollen!", ư muốn nói rằng đây là "món quà lư tưởng để tặng trong bít tất Giáng Sinh)". Sản phẩm Boxbollen này được rao bán với giá là 29.99 USD.
Hành vi quảng cáo sản phẩm như thế là chuyện không b́nh thường đối với một người từng là ứng cử viên Tổng thống, huống hồ với một nhân vật sắp ngồi ghế Bộ trưởng. Ông Kennedy Jr. không phải là người duy nhất đang phá vỡ ranh giới giữa chính trị và tư lợi cá nhân, hay chính xác hơn là lợi dụng chính trị để kiếm chác.
Ngay cả những người không c̣n nằm trong danh sách thành viên nội các của Trump 2.0 cũng tham gia kỹ thuật lợi dụng sức ảnh hưởng về chính trị để kiếm thêm tiền. Một trong những mô h́nh kinh doanh mới nhất là cho "bán các tin nhắn qua video". Sau khi rút lui khỏi vị trí đề cử Bộ trưởng Bộ Tư Pháp, cựu Dân biểu Matt Gaetz (CH-Florida) bắt đầu cho rao bán "tin nhắn được cá nhân hóa" (personalized messages) với giá là 500 trên thị trường video Cameo (vào mùa giảm giá Black Friday vừa qua, giá đă được giảm đến 60%!), theo The Washington Post.
Theo truyền thống, các viên chức liên bang bị cấm sử dụng chức vụ công để kiếm chác bỏ túi riêng, hầu tránh t́nh trạng xung đột về lợi ích. Tuy nhiên, điều này đă từng xảy ra ngay trong nhiệm kỳ đầu của ông Donald Trump, khi chính bà Kellyanne Conway, cố vấn Ṭa Bạch Ốc, ra sức quảng cáo cho sản phẩm thời trang của bà Ivanka (con gái ông Trump). Trong một chương tŕnh được phát sóng trên Fox News, bà Conway kêu gọi khán giả "Hăy mua đồ của Ivanka". Cá nhân ông Trump cũng biến tên tuổi ḿnh thành sản phẩm kinh doanh, từ sách Kinh Thánh, giày thể thao, đồng hồ mạ vàng in mặt Trump, đàn guitar có chữ kư Trump (có giá đến 10,000 USD)…
Hạ tuần tháng Mười Một vừa qua, Dân biểu Lauren Boebert (CH-Colorado) đă trở thành thành viên Quốc Hội đầu tiên cho sản xuất và rao bán tin nhắn video, thông qua trang mạng Cameo. Bà Boebert có "rao" như sau: "Cho dù bạn hoặc người quen của bạn cần một bài nói chuyện động viên về nước Mỹ, nếu bạn muốn gây ra bất ngờ cho bạn bè hoặc gia đ́nh bằng một tin nhắn cho một ngày đặc biệt, hoặc nếu bạn chỉ muốn biết suy nghĩ của tôi về bất cứ điều ǵ, Cameo là nơi để kết nối với tôi…" Giá khởi điểm để mua một tin nhắn video của bà Boebert là 250 USD.
Website về đạo đức của Hạ Viện Hoa Kỳ (ethics.house.gov) có ghi rơ: "Theo luật liên bang và các quy định của Hạ Viện, thu nhập kiếm được bên ngoài của các thành viên Hạ Viện và nhân viên cao cấp cần phải tuân theo một giới hạn chung tính hàng năm… Trong năm 2023, giới hạn đó là 31,815 USD". Nói một cách khác, ngoài mức lương 174,000 USD/năm, thành viên Hạ Viện chỉ được phép kiếm thêm có 31,815 USD, nhưng phải báo cáo bất cứ khoản thu nhập phụ trội nào và đặc biệt không được sử dụng chức vụ công để kiếm tiền.
Trường hợp điển h́nh của ông bác sĩ Mehmet Oz
Mới đây, ông Mehmet Oz, người được ông Trump bổ nhiệm đứng đầu cơ quan quản lư các chương tŕnh của Medicare và Medicaid, đă nói với hàng triệu người theo dơi TikTok và X (Twitter) của ông rằng họ có thể làm giảm căng thẳng trong lễ Tạ Ơn bằng các chất như "ashwagandha" khi mua từ một nguồn đáng tin cậy như "iHerb". Hóa ra ông Oz này đang là người "cố vấn toàn cầu của iHerb", một nơi chuyên bán thực phẩm bổ sung trên mạng.
Trên trang web của iHerb, ông Oz c̣n phát biểu: "Tôi đă dành cả đời để mang lại sức mạnh cho những ai có trách nhiệm về sức khỏe. Hiện có nhiều phương pháp pḥng ngừa, trong đó có thực phẩm và chất bổ sung, v́ vậy người tiêu dùng cần tin tưởng vào nguồn gốc những sản phẩm này. Tôi đă làm việc với iHerb trong nhiều năm và ủy thác niềm tin ḿnh cho sự đam mê để chăm lo đến sức khỏe của họ".
Mệnh danh “Dr. Oz,” trong nhiều năm, ông Mehmet Oz nổi tiếng với vai tṛ “bác sĩ truyền h́nh,” chuyên giới thiệu dược phẩm và “tư vấn sức khỏe.” Ông móc nối với các hăng dược và quảng bá sản phẩm cho họ để ăn hoa hồng. Một trong những sản phẩm được ông Oz quảng cáo mạnh là Ozempic của hăng Novo Nordisk.
Ngay thời điểm hiện tại, trên website riêng của ông (doctoroz.com), ông Oz vẫn tiếp tục quảng cáo cho các loại thuốc giảm cân, đặc biệt là Ozempic và Wegovy của hăng dược phẩm Novo Nordisk. Vấn đề đáng chú ư ở đây là hai chương tŕnh y tế lớn nhất Hoa Kỳ mà ông Oz sẽ quản lư trong tương lai (Centers for Medicare and Medicaid Services) sẽ đem lại lợi ích tài chính rất lớn cho những công ty dược chuyên sản xuất loại thuốc giảm cân. Lâu nay, các hăng dược này đă vận động chính phủ bỏ tiền chi trả chi phí thuốc giảm cân.
Chưa hết, những tiết lộ về mặt tài chính từ cuộc chạy đua vào Thượng Viện năm 2022 của ông Mehmet Oz cho thấy ông c̣n nắm sở hữu nhiều cổ phiếu của UnitedHealth Group có giá trị từ 280,000 đến 600,000 USD.
Ông Walter Shaub Jr., người đứng đầu Văn Pḥng Đạo Đức Chính Phủ (Office of Government Ethics – OGE) trong hơn bốn năm (từ thời ông Obama đến những tháng đầu của Trump 1.0), có nói rằng, "Việc có mối giao dịch tài chính liên tục với một công ty chăm sóc sức khỏe sẽ tạo ra… một vũng lầy đạo đức, trừ khi ông ấy (Mehmet Oz) thực sự sẵn sàng thay đổi các giao dịch về kinh doanh của ḿnh".
The Washington Post cho biết, thông qua nhiều kênh truyền thông khác nhau, ông Oz không chỉ thúc đẩy các phương pháp điều trị "thần kỳ" để làm giảm mỡ (dù hoàn toàn thiếu các bằng chứng khoa học) mà c̣n quảng cáo cho các công ty mà đương sự có lợi ích tài chính, trong đó có một công ty dinh dưỡng và một công ty kỹ nghệ sinh học tạo ra chất bổ sung sữa non.
Tờ POLITICO c̣n cho biết thêm, trong suốt 12 năm phát sóng trên truyền h́nh, "The Dr. Oz Show" có một thỏa thuận tài trợ béo bở để quảng cáo các sản phẩm cho Usana Health Sciences, nơi có thị trường lớn nhất là TQ chứ không phải là Hoa Kỳ. Ông Oz thậm chí cũng cho xuất cảng chương tŕnh nổi tiếng của ông sang TQ và đă từng nhiều lần đến nước này. Năm 2007, tại Đại Học Bắc Kinh, ông Oz nói rằng: "Khi TQ thành công, Hoa Kỳ cũng sẽ thành công".
Ông Mehmet Oz luôn vận động mở rộng việc tư nhân hóa Medicare, hành động mà những người thuộc phe bảo thủ cho rằng sẽ giúp cải thiện các quyền lợi bảo hiểm, tuy nhiên, giới chuyên gia về chính sách y tế tin rằng, điều này sẽ dẫn đến việc các công ty bảo hiểm tư nhân sẽ tính chi phí cao cho chính phủ.
Với những ǵ có liên quan ông Oz, Thượng nghị sĩ Patty Murray (DC-Washington), cựu chủ tịch Ủy Ban Y Tế Thượng Viện, nói: "Tôi thực sự lo ngại về cách nh́n nhận vấn đề sức khỏe lẫn khả năng xảy ra xung đột về lợi ích. Hăy nhớ rằng, đây là một cá nhân đă nhiều lần cho quảng cáo các phương pháp điều trị 'lang băm' chỉ đơn giản v́ ông ta có thể hưởng lợi về mặt tài chính".
Tất cả rào cản đều bị sụp đổ
Vài ngày trước khi lên nhậm chức Tổng thống hồi năm 2017, ông Donald Trump có nói với các phóng viên rằng ông sẽ trao "quyền kiểm soát hoàn toàn và toàn diện công ty bất động sản của ông cho hai người con trai". Ông Trump cho biết thêm ông cũng hủy bỏ một thương vụ bất động sản trị giá đến 2 tỷ USD ở Dubai, United Arab Emirates và sau khi bán hết số cổ phiếu của ḿnh, ông thề sẽ tuân thủ loạt nguyên tắc về đạo đức.
Tám năm sau, khi chuẩn bị trở lại Ṭa Bạch Ốc, ông Trump vẫn không có dấu hiệu nào cho thấy ông không trục lợi trong cương vị là Tổng thống. Ông Trump không đưa ra lời hứa nào về việc sẽ cho thoái vốn khỏi bất cứ lợi ích tài chính nào, trong đó có một doanh nghiệp bằng tiền điện tử và số cổ phần trị giá 3.76 tỷ USD trong công ty truyền thông mạng Truth Social. Ông Trump chuẩn bị nhậm chức với khối tài sản khổng lồ khi khả năng giám sát về đạo đức của chính phủ nay đă yếu hơn nhiều so với nhiệm kỳ Tổng thống đầu tiên của ông này.
Theo Đạo Luật Chuyển Giao Tổng Thống (Presidential Transition Act), ông Trump phải kư một kế hoạch về đạo đức (an ethics plan) bao gồm cách thức mà ông "sẽ giải quyết xung đột lợi ích của chính ḿnh trong nhiệm kỳ tổng thống" ("address his or her own conflicts of interest during a Presidential term"). Cho đến nay, ông Trump vẫn chưa đưa ra bản kế hoạch đạo đức được đề cập ở trên.
Vấn đề đang được quan tâm là sau khi nhậm chức Tổng thống, ông Trump có thể gây sức ép Quốc Hội để thay đổi luật đạo đức này. Thêm nữa, với tư cách là Tổng thống, ông Trump c̣n có quyền thay giám đốc OGE, mà theo truyền thống, giám đốc OGE phải làm việc dựa trên tinh thần phi đảng phái.
Toàn cảnh, có thể thấy rằng vấn đề xung đột về lợi ích nay không c̣n là "nguy cơ" nữa. Nó đang hiển hiện và chẳng ai có thể ngăn cản nỗi. Những vụ việc có dính líu đến xung đột về lợi ích xảy ra nhiều đến mức không thể kể ra hết.
Newsweek ngày 2/12/2024 có cho biết, Thượng nghị sĩ Markwayne Mullin (CH-Oklahoma) đă mua cổ phiếu của Stride, Inc., một công ty chuyên về giáo dục trực tuyến. Từ tháng Hai, 2023 đến nay, ông Mullin đang có chân trong Ủy Ban Y Tế, Giáo Dục, Lao Động và Lương Hưu của Thượng Viện, nơi giám sát và đưa ra những khuyến nghị lập pháp về các vấn đề giáo dục quốc gia. Người ta tin rằng nhờ có "tay trong" Mullin trong Thượng Viện mà công ty Stride, Inc đă giành được khoản hợp đồng liên bang trị giá 405,000 USD…
Ông Jeff Hauser, giám đốc điều hành "Revolving Door Project", một nhóm chuyên nghiên cứu về lợi ích công, có nói về ông Trump và vấn đề xung đột lợi ích: "Chúng ta có rất ít khả năng để giám sát đầy đủ v́ không có bất cứ hệ thống trách nhiệm giải tŕnh chức năng nào được thiết lập ra. Quy mô mà những ǵ có thể xảy ra lớn hơn rất nhiều so với những lo ngại thực sự mà chúng ta đă chứng kiến trong nhiệm kỳ đầu của ông ấy".
|
|
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
