Bí ẩn về nghĩa trang trên Quảng trường Đỏ gần bức tường Kremlin. “Nghĩa trang đỏ” bí ẩn đă trở thành một phần không thể thiếu của Quảng trường Đỏ, là địa danh mang tính biểu tượng, nơi chôn cất những danh nhân xứng đáng nhất trong số những người xứng đáng thời Xô Viết.
Tổng cộng, tro cốt của 400 người khác nhau - các nhà cách mạng Nga và nước ngoài, các nhà lănh đạo đảng, nhà lănh đạo quân sự và những công dân nổi tiếng nhất của Nga và Liên Xô, đang nằm gần bức tường Kremlin. Tuy nhiên, rất ít người biết về lịch sử của nghĩa trang bí ẩn này.
Ngôi mộ tập thể
Ở Moscow, Quảng trường Đỏ trước đây không chỉ là khu thương mại-dịch vụ sầm uất, mà c̣n là một nghĩa trang b́nh thường của giáo xứ, nơi người dân được chôn cất tự do.
Theo truyền thống Chính thống giáo, một người đă t́m thấy nơi ẩn náu cuối cùng của ḿnh bên cạnh nhà thờ giáo xứ. Nhưng dần dần truyền thống này bắt đầu trở thành dĩ văng, đến đầu thế kỷ 20, các đám tang gần Điện Kremlin thực tế không được tổ chức.
Nhưng trong Cách mạng tháng 10, cuộc tấn công vào Điện Kremlin ở Moscow đă chứng kiến số nạn nhân thiệt mạng lớn hơn nhiều so với việc chiếm Cung điện Mùa đông ở Saint Peterburg. Do đó, khi cuộc cách mạng qua đi, một lễ tang tập thể lần đầu tiên được tổ chức trên Quảng trường Đỏ.
Tang lễ gần bức tường Kremlin ngày 10/11/1917
Vào ngày 8/11/1917, hai ngôi mộ tập thể đă được đào giữa bức tường Kremlin và đường ray xe điện, trải dài từ Nikolsky đến Cổng Spassky.
Hai ngày sau, 238 chiếc quan tài của những “chiến sĩ cách mạng” đă ngă xuống trong trận chiến tại Điện Kremlin đă được hạ xuống. Trong số này, các nhà sử học biết chính xác tên của 57 người và phần c̣n lại vẫn vô danh.
Vào tháng 3/1918, chính phủ Bolshevik chuyển đến Moscow, đă chọn Điện Kremlin làm nơi làm việc. Đồng thời, Quảng trường Đỏ c̣n được sử dụng như một nghĩa trang cách mạng và việc chôn cất tập thể vẫn tiếp tục diễn ra.
Cho đến năm 1927, 15 ngôi mộ khác đă được đào ở đây, trong đó họ chôn cất không chỉ những người chết trong Nội chiến mà cả những người chết do các thảm họa khác.
Sau đó, việc chôn cất riêng cho những đảng viên Bolshevik nổi bật thường xuên được tổ chức tại đây, mà người đầu tiên nhận được vinh dự như vậy là Yakov Sverdlov, người đă chết v́ bệnh cúm Tây Ban Nha.
Sau Sverdlov, Mikhail Frunze, Felix Dzerzhinsky, Kalinin, Zhdanov, Stalin, Voroshilov, Budyonny và các nhà lănh đạo nổi tiếng khác của Liên Xô đă được chôn cất gần bức tường Điện Kremlin.
Nh́n chung, trên Quảng trường Đỏ có 12 ngôi mộ cá nhân, trong đó ngôi mộ cuối cùng thuộc về Konstantin Chernenko, “đảng viên lăo thành nhất của Kremlin” và là Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Liên Xô.
Những nhà cách mạng kém nổi tiếng hơn được hỏa táng và tro cốt được chôn trong bức tường Kremlin. Giờ đây, khu vực này được gọi là “Bức tường của những người cộng sản”.
Các hốc của nhà thờ được bố trí những tấm bia tưởng niệm, lúc đầu c̣n có văn bia ngắn gọn, nhưng về sau chỉ ghi ngày tháng và tên của người được chôn cất.
Tổng cộng, có 114 hốc như vậy trong bức tường Kremlin... Sau này, vào năm 1984, tro cốt của Bộ trưởng Quốc pḥng Nguyên soái Dmitry Ustinov cũng được cất giữ tại đây.
Bức tường Kremlin
Trên bức tường Kremlin cũng có cất giữ tro cốt của một số người nước ngoài. Tên của họ có thể nói lên rất ít điều đối với một người hiện đại, nhưng trong thời Liên Xô, mọi công dân của đều biết họ.
Jeno Landler người Hungary, Fritz Heckert người Đức, Charles Rutenberg người Mỹ, Sen Katayama người Nhật - tất cả họ đều là những nhà lănh đạo cộng sản nổi danh ở đất nước ḿnh.
Thật thú vị, cũng đă từng có những trường hợp tro cốt được lưu giữ trong bức tường Kremlin, nhưng sau đó lại bị trục xuất. Đó là trường hợp của nhà lănh đạo quân sự lỗi lạc Sergei Kamenev ở nước Nga Xô Viết. Từng là một sĩ quan Sa hoàng, Sergei Kamenev đă đứng về phía những người Bolshevik, tham gia Nội chiến.
Sergei Kamenev qua đời năm 1936 v́ một cơn đau tim, được hỏa táng và chiếc b́nh đựng tro cốt được đặt trong bức tường. Tuy nhiên, một năm sau, Sergei Kamenev đă bị liệt kê vào “nhóm Tukhachevsky chống Liên Xô”.
Tất cả các địa danh được đặt theo tên Sergei Kamenev đều lặng lẽ được đổi tên lại, và chiếc b́nh đựng tro cốt đă bị loại bỏ. Chỉ đến những năm 1960, tên tuổi của Sergei Kamenev mới được phục hồi và tấm biển có tên ông được phục hồi, nhưng số phận của hộp đựng tro cốt của Sergei Kamenev không ai biết rơ.
Trung tâm của toàn bộ “nghĩa trang đỏ” là Lăng Lenin. Ban đầu, lăng được làm bằng gỗ, chỉ đến năm 1930, một hầm mộ bằng đá granit mới được xây dựng, tồn tại ở trung tâm Quảng trường Đỏ đến nay.
Trong những năm chiến tranh, lăng đă được ngụy trang cẩn thận, được che phủ bằng một tấm ván lớn có cửa sổ sơn màu, mái nhà và thậm chí cả ống khói, từ trên cao trông giống như một ngôi nhà gỗ.
Lăng Lenin ngụy trang thành dinh thự năm 1941
Sau cái chết của Stalin, Đảng Cộng sản Liên Xô đă ra một nghị quyết về việc xây dựng một đền thờ lớn ở Moscow, nơi an nghỉ của “tất cả những người con vĩ đại của đất nước Xô Viết”, gồm cả những người đă được chôn cất gần bức tường Kremlin.
Vị trí trung tâm của đền thờ sẽ đặt hai cỗ quan tài pha lê bảo quản thi thể của Lenin và Stalin. Diện tích 500 ngàn m2***** đă được chuẩn bị cho dự án và một cuộc thi để lựa chọn một dự án kiến trúc đă được tổ chức trên toàn quốc. Sự hoành tráng, đa dạng và quy mô của các tác phẩm dự thi đă làm các nhà tổ chức kinh ngạc.
Những đền thờ theo phong cách của các ṭa nhà La Mă, mô h́nh hiện đại của ngôi đền Artemis Hy Lạp (một trong bảy kỳ quan thế giới đă bị phá hủy), những quả cầu đồ sộ và thậm chí cả những bức tượng khổng lồ của Lenin và Stalin.
Nhưng đến năm 1956, sau sự thoái trào của xu hướng sùng bái cá nhân, ư tưởng bảo quản thi hài Stalin trong quan tài pha lê biến mất, thậm chí thi hài ông c̣n bị bí mật đưa ra khỏi lăng Lenin và được chôn cất trong sân một nhà thờ ở Điện Kremlin.
Một trong những dự án đền thờ của M. Posokhin
Vào năm 1974, “nghĩa trang đỏ” chính thức được công nhận là một di tích được nhà nước bảo vệ. Nghĩa trang đă được tôn tạo một cách nghiêm túc, những cây linh sam mới được trồng, những ngôi mộ tập thể được xây dựng lại, những biểu ngữ bằng đá granit và những chiếc b́nh bằng đá cẩm thạch được lắp đặt.
Trong lịch sử, “nghĩa trang đỏ” có một lần đối diện với nguy cơ bị phá bỏ hoàn toàn là vào năm 1990. Khi đó, báo chí đă nêu vấn đề chuyển tất cả các ngôi mộ gần Điện Kremlin sang một nghĩa trang b́nh thường.
Tuy nhiên, khi đó tại Nga vẫn có luật cấm xâm phạm các ngôi mộ mà không có sự đồng ư của người thân người quá cố. 12 góa phụ và con cháu của những người được chôn cất gần bức tường Kremlin đă viết một tuyên bố phản đối việc di chuyển và gọi “nghĩa trang đỏ” là “nơi an nghỉ danh dự vĩnh hằng của hơn 400 người - những người đă vinh danh và là niềm tự hào của nước Nga”.
Kể từ cuối những năm 90 đến nay, Lăng Lenin và những ngôi mộ gần bức tường Điện Kremlin là một phần không thể thiếu của quần thể Quảng trường Đỏ, trở thành di sản văn hóa thế giới được UNESCO bảo vệ. V́ vậy, hiện tại không có ǵ có thể đe dọa “nghĩa trang đỏ”
VietBF@ sưu tập