Bằng cách lần theo đường đi của chiếc máy ảnh, các nhà khoa học có thể t́m hiểu sông băng đă thay đổi như thế nào trong 8 thập kỷ qua.
Năm 1937, nhà thám hiểm kiêm nhiếp ảnh gia và nhà vẽ bản đồ huyền thoại Bradford Washburn đă buộc phải từ bỏ hàng chục kg máy ảnh, thiết bị khảo sát và vật tư khi gặp phải thời tiết xấu trong hành tŕnh leo lên núi Lucania ở dăy Saint Eliaskhám, thuộc vùng Yukon băng giá ở Canada.
85 năm sau, một nhóm các nhà khoa học và nhà thám hiểm núi chuyên nghiệp đă phát hiện ra phần "bánh răng lịch sử" bị mất tích từ lâu này đang bị chôn vùi trong băng trên một ḍng sông băng xa xôi.
Ảnh chụp từ trên không của Sông băng Walsh, vào ngày 24 tháng 4 năm 2022
Mọi chuyện bắt đầu vào cuối tháng 4, khi vận động viên trượt tuyết chuyên nghiệp Griffin Post bắt đầu chuyến thám hiểm ba tuần lên sông băng cùng với các nhà thám hiểm và nhà khoa học khác, để t́m kiếm vị trí của các camera từng bị bỏ lại. Khu vực này hiện nay đă thuộc bên trong Khu bảo tồn và Vườn quốc gia Kluane của Canada.
"Tôi đă hy vọng, nhưng tôi biết rằng nó giống như ṃ kim đáy bể", Post nói trong một thông cáo báo chí. "Rất nhiều điều có thể xảy ra trong suốt 85 năm trên một sông băng."
Nhóm nghiên cứu đă cố gắng t́m kiếm thiết bị bỏ lại của Bradford Washburn từ một chuyến thám hiểm năm 1937 ở Dăy núi Sant Elias ở Canada
Dora Medrzycka, một nhà nghiên cứu về băng hà của Đại học Ottawa, đă được gọi tới hỗ trợ, đi đến địa điểm này và vạch ra giới hạn trên sông băng, nhằm xác định nơi thiết bị có thể đă di chuyển theo thời gian.
“Về cơ bản, họ cần trợ giúp để t́m ra cách sông băng đang di chuyển và cách tốt nhất để t́m kiếm các thiết bị đă bị chôn vùi”, Medrzycka chia sẻ. Một nhóm các nhà băng học tại Đại học Ottawa cũng đă tham gia hỗ trợ cuộc thám hiểm từ xa.
Khi đến khu vực này, nhóm đă t́m kiếm bằng cách đi bộ, trượt tuyết và trượt ván ngang trên tuyết. “Chúng tôi đă có ư tưởng về nơi bắt đầu t́m kiếm, nhưng không có ǵ chính xác lắm” Medrzycka nói thêm. “Chúng tôi đă đi bộ lên xuống khu vực sông băng rất nhiều km. Chúng tôi gặp khó khăn khi t́m kiếm nó, chúng tôi không thể nh́n thấy nó ở đâu cả"
Để thử và t́m hiểu vị trí ban đầu nơi mà các thiết bị đă bị bỏ lại, nhóm nghiên cứu đă xem xét các bức ảnh đă tồn tại sau chuyến thám hiểm của Washburn. Nhưng kết quả không mấy khả quan.
“Chúng tôi đă suưt bỏ cuộc bởi v́ tất cả những nỗ lực của chúng tôi chẳng mang lại ǵ”, Medrzycka nói.
Nhóm nghiên cứu đă xem xét các bức ảnh c̣n lại sau chuyến thám hiểm của Bradford Washburn để t́m ra vị trí của các máy ảnh bị mất
Vào ngày áp chót của một chuyến đi ngắn vào tháng 8, Medrzycka đă đưa ra một giả thuyết mới về nơi có thể tồn tại các hiện vật. Các sông băng thường di chuyển với tốc độ không đổi từ năm này sang năm khác, nhưng sông băng Walsh là một ḍng sông băng hiếm thuộc nhóm "biến động dâng", có nghĩa là nó di chuyển nhanh hơn trong một hoặc hai năm sau mỗi vài thập kỷ.
Cô đă nhận thấy hàng đống mảnh vỡ xuất hiện suốt chiều dài của sông băng, thứ mà nhà khoa học này tin rằng đó là do nước dâng lên gây ra. Điều đó khiến cô suy nghĩ lại về cách thức và thời gian di chuyển của ḍng sông băng trong quá khứ. Việc quan sát cho phép cô tính toán để đưa ra một ước tính mới về vị trí có thể có của các món đồ, nơi xa hơn 5 hoặc 7 km hướng xuống thung lũng và cách nơi Washburn đă để chúng lại khoảng 22 km.
Linh cảm của cô ấy cuối cùng đă dẫn cả đội đến chỗ phát hiện nhóm thiết bị bị chôn vùi.
“Đó là một cảm giác tuyệt vời và tôi cảm thấy nhẹ nhơm v́ ḿnh đă không thất bại trong việc t́m kiếm”, Medrzycka nói. “Đó là một khoảnh khắc tuyệt vời đối với tất cả mọi người”.
Phần c̣n lại của chiếc máy ảnh Fairchild F-8 của Bradford Washburn trong số những vật dụng được t́m thấy
Nhiều tuần sau, các nhà khảo cổ học từ Cục Công viên Quốc gia Canada đă quay trở lại sông băng cùng với nhóm thám hiểm để thu hồi các thiết bị bên dưới lớp băng. Nhóm nghiên cứu đă t́m thấy “một phần c̣n lại đáng kể” của chiếc máy ảnh Fairchild F-8 của Washburn, với hai máy ảnh di động khác với cuộn phim vẫn được giữ ở bên trong, các công cụ hỗ trợ đi bộ đường dài, lều và các thiết bị sinh tồn khác.
Theo Medrzycka, nhóm nghiên cứu biết Washburn đă ghi h́nh phong cảnh trước khi ông từ bỏ thiết bị của ḿnh. Do đó giờ đây, họ đang lên kế hoạch khôi phục lại cuốn phim có tuổi đời hàng thập kỷ, hy vọng sẽ cứu văn được những h́nh ảnh hiếm hoi.
Nhóm nghiên cứu cũng thu được hai máy ảnh khác, trong đó có một chiếc "Lunchbox" của hăng DeVry, với phim vẫn được giữ bên trong
"Điều thực sự quan trọng ở đây là chúng là các dữ liệu mới mà chúng tôi không có cách nào có được nếu không t́m thấy các thiết bị bị chôn vùi đó", Medrzycka nói. "Chúng tôi đă có thể theo dơi lại hành tŕnh kể từ năm 1937".
Bà cho biết phát hiện này có thể giúp các nhà khoa học hiểu rơ hơn về cách các sông băng di chuyển, đồng thời nói thêm rằng: "Nếu chúng ta kết hợp thông tin này với dữ liệu vệ tinh, chúng ta có thể thử t́m hiểu xem ḍng chảy của sông băng Walsh Glacier đă thay đổi như thế nào trong thời gian tám thập kỷ vừa qua".