Quốc gia đạt kỷ lục tiêm vaccine Covid-19 nhờ 'nhìn xa'

[june04]

Chỉ một tháng sau khi WHO tuyên bố Covid-19 là đại dịch, Chile đã bắt đầu đàm phán với các công ty sản xuất vaccine.

Trong những tháng đầu tiên của đại dịch, tình hình Chile vô cùng ảm đạm. Đây là một trong những vùng dịch nghiêm trọng nhất thế giới, với các phòng chăm sóc tích cực trên toàn quốc gần như chật kín.

Chính phủ cũng không thể kiểm soát được sự lây lan của virus, dù đã áp đặt các biện pháp hạn chế như lệnh phong tỏa bắt buộc. Họ hứng chỉ trích vì năng lực truy vết và cách ly yếu kém.

Tuy nhiên, ngay lúc đó, một nỗ lực khác của giới chức Chile đang được tiến hành song song mà ít người biết đến. Đó là quá trình chuẩn bị cho chiến dịch tiêm chủng vaccine Covid-19.

Bộ trưởng Khoa học Chile Andres Couve cho biết sau khi bắt đầu tiến hành đàm phán với các công ty vaccine từ tháng 4/2020, đến tháng 5, một nhóm chuyên gia và quan chức đã đệ trình kế hoạch lên Tổng thống Sebastian Pinera.

Kế hoạch bao gồm lộ trình về cách sử dụng mạng lưới thỏa thuận thương mại của đất nước, cùng những mối liên hệ trước đây với các hãng dược phẩm, để có vaccine ngay sau khi chúng được phát triển. Một khuyến nghị khác là đưa Chile trở thành một phần của quá trình thử nghiệm lâm sàng vaccine.

Mối liên hệ với Trung Quốc được tạo dựng từ rất lâu trước đó đã giúp thúc đẩy nỗ lực này. Tháng 10/2019, nhà sinh hóa học người Chile Alexis Kalergis tới Bắc Kinh cùng hai đồng nghiệp để dự một hội nghị quốc tế về miễn dịch học. Tại đây, Kalergis đã gặp gỡ các chuyên gia thuộc hãng công nghệ sinh học Trung Quốc Sinovac.

Nhà sinh hóa học Chile đã trao đổi với phía Sinovac về công việc nghiên cứu vaccine. Vì vậy, khi Trung Quốc tuyên bố hồi tháng 1/2020 rằng họ xác định được một chủng virus mới, mà sau đó lây lan khắp toàn cầu trong vòng vài tuần, Kalergis biết rằng ông cần liên hệ với các đồng nghiệp tại Sinovac.

"Dựa trên kinh nghiệm, mối liên hệ và sự quan tâm mà chúng tôi đã bày tỏ, chúng tôi bắt đầu các cuộc thảo luận với Sinovac", Kalergis, giám đốc Viện Miễn dịch học và Liệu pháp miễn dịch Milenio tại Đại học Công giáo Chile, cho biết.

Sau khi trao đổi với các đồng nghiệp tại Sinovac vào tháng 1 và tháng 2/2020, Kalergis trình bày lại những thông tin chi tiết cho Hiệu trưởng Đại học Công giáo Chile Ignacio Sanchez, nói thêm rằng chúng cần được chuyển đến chính phủ.

Sanchez sau đó gặp gỡ Bộ trưởng Y tế và Ngoại trưởng Chile, kêu gọi đàm phán sớm với Sinovac cũng như các hãng dược phẩm khác, đồng thời để Chile là nơi tiến hành thử nghiệm lâm sàng. Các bộ trưởng nhất trí và chính phủ bắt đầu liên lạc ngoại giao.

Đến tháng 6/2020, sớm hơn rất nhiều so với bất kỳ quốc gia Mỹ Latinh nào khác, Chile đã ký hợp đồng với Sinovac. Công ty Trung Quốc đã đồng ý cung cấp một lô hàng sớm ngay khi vaccine được cấp phép, Kalergis cho hay.

Rodrigo Yanez, quan chức phụ trách quan hệ kinh tế quốc tế của Chile, trưởng đoàn đàm phán về vaccine với các công ty, cho biết ngay từ đầu họ đã nhận thức được rằng cần làm việc cùng lúc với những hãng dược phẩm khác nhau. "Chúng tôi đã xem xét nhiều phương án và không bỏ tất cả trứng vào một giỏ", ông nói.

Chile là một phần trong quá trình thử nghiệm lâm sàng vaccine Covid-19 của Sinovac, bắt đầu từ tháng 12/2020 với sự tham gia của 2.300 nhân viên y tế. Chính phủ chỉ cho biết thử nghiệm đạt kết quả tốt, không công bố chi tiết. Ngoài ra, quốc gia Nam Mỹ này còn là nơi thử nghiệm các loại vaccine của hãng dược phẩm Anh - Thụy Điển AstraZeneca, tập đoàn Mỹ Johnson & Johnson và công ty dược phẩm sinh học Trung Quốc CanSino. Các kết quả này cũng không được tiết lộ.

Chile nhận được những liều vaccine Covid-19 đầu tiên vào tháng 12/2020 từ hãng dược phẩm Mỹ Pfizer, gồm khoảng 21.000 liều. Tuy nhiên, số lượng này ít hơn so với cam kết trước đó.

Công tác tiêm chủng cho nhân viên y tế ngay lập tức được tiến hành. Đến cuối tháng 1, Chile nhận được 4 triệu liều vaccine đầu tiên từ Sinovac, tạo điều kiện tăng tốc tiêm chủng.

Chiến dịch tiêm chủng đại trà bắt đầu được triển khai từ tháng 2, và gần như ngày nào Chile cũng tiêm được hơn 100.000 liều mỗi ngày. Con số đó đã tăng hơn gấp ba vào tuần trước.

Hôm 10/3, Chile đạt kỷ lục toàn cầu với 1,3 mũi tiêm/100 dân mỗi ngày, tiếp đó là Israel với 1,04 liều, theo dữ liệu của Our World in Data, dự án kết hợp giữa các nhà nghiên cứu tại Đại học Oxford và tổ chức phi lợi nhuận Phòng Thí nghiệm Thay đổi Dữ liệu Toàn cầu.

Với hơn 25% dân số đã được tiêm ít nhất một liều vaccine Covid-19, quốc gia 19 triệu dân đang dẫn đầu công tác tiêm chủng tại Mỹ Latinh, chỉ đứng sau Israel, Các Tiểu Vương quốc Arab Thống nhất (UAE) và Anh nếu xét trên toàn cầu. Các nước cùng khu vực là Brazil và Argentina mới tiêm được lần lượt 4% và 3% dân số.

Bộ trưởng Y tế Chile Enrique Paris cho biết nước này đã đảm bảo được 35 triệu liều vaccine để tiêm chủng cho 15 triệu người, đồng thời giúp đỡ các quốc gia khác. Hồi đầu tháng, giới chức Chile quyên góp 20.000 liều vaccine Sinovac cho Paraguay và số lượng tương tự cho Ecuador.

"Chile đã lập kế hoạch tốt và sử dụng một cách sáng suốt các nguồn lực để ký thỏa thuận song phương với một số nhà sản xuất", Jarbas Barbosa, phó giám đốc Tổ chức Y tế Liên Mỹ, nhận xét hồi tuần trước.

Đây không phải lần đầu tiên Chile tiến hành một chương trình tiêm chủng thành công. Từ tháng 3 đến tháng 4 năm ngoái, chính quyền nước này đã tiêm phòng cúm cho 8 triệu người.

Mario Patino, 75 tuổi, là một trong những người đầu tiên được tiêm vaccine Covid-19 của Sinovac hồi tháng 2 tại điểm tiêm chủng ở Lo Prado, khu dân cư nghèo ở thù đô Santiago.

"Mọi thứ đều hoàn hảo, nhanh chóng, dịch vụ xuất sắc, tổ chức bài bản. Vaccine giúp tôi thấy yên tâm hơn", Patino cho hay.

Chiến dịch tiêm chủng hiệu quả của Chile được cho là giúp xoa dịu người dân sau "đợt càn quét" của Covid-19 hồi mùa thu và mùa đông năm ngoái, buộc chính quyền phải áp đặt lệnh phong tỏa nghiêm ngặt trước nguy cơ hệ thống y tế sụp đổ.

Tuy nhiên, giữa lúc công tác tiêm chủng đạt thành tựu, Chile lại chứng kiến một trong những đợt bùng phát nCoV lớn nhất trong nhiều tháng. Hôm 6/3 là ngày thứ hai liên tiếp Chile ghi nhận hơn 5.000 ca nhiễm mới, tỷ lệ lây nhiễm cao nhất trong vòng 9 tháng, nâng tổng số ca nhiễm từ đầu dịch lên gần 900.000, trong đó hơn 21.000 người thiệt mạng. 2/3 thủ đô Santiago cùng một số khu vực khác đang bị phong tỏa nghiêm ngặt.

Paula Daza, quan chức y tế hàng đầu Chile, cảnh báo mặc dù hơn 25% dân số đã được tiêm một liều vaccine, người dân không nên lơi lỏng cảnh giác. "Bạn phải đạt được sự cân bằng để mọi người hy vọng, bởi năm qua thật khó khăn với tất cả. Nhưng chúng tôi vẫn phải tiếp tục cảnh báo về những rủi ro".

Daza cho hay tâm lý mệt mỏi vì các lệnh hạn chế kéo dài và quy định nghiêm ngặt, cùng việc kỳ nghỉ hè ở Nam Bán cầu vừa kết thúc đồng nghĩa với nguy cơ các ca nhiễm tăng đột biến. Theo các cuộc khảo sát của Bộ Y tế Chile tại các trung tâm tiêm chủng và khu mua sắm, người dân coi tiêm vaccine là "kết thúc của thử thách".