Theo như hơn một thập kỷ qua, các công ty dẫn đầu sản xuất xe tự lái như Google, GM, Ford, Tesla hay Zoox đưa ra nhiều hứa hẹn xe của họ có khả năng tự lái qua những địa hình phức tạp như đô thị, đường cao tốc, các điều kiện thời tiết cực đoan, mà không cần chỉ dẫn hay giám sát của con người.
Dù đã "đốt" hàng tỷ USD nghiên cứu phát triển, các công ty công nghệ hàng đầu vẫn chưa thể hoàn thiện xe tự lái để có thể vận hành an toàn trong điều kiện giao thông phức tạp.
2 giờ sáng, Jennifer King bị đánh thức bởi âm thanh chói tai phát ra từ chiếc xe tự lái hiệu Waymo, một công ty con của Google. Bên ngoài căn hộ của King tại San Francisco, chiếc xe đang tự quay đầu.
Người phụ nữ cho biết sẽ chẳng vấn đề gì nếu điều này chỉ xảy ra một lần. Nhưng sự cố đã xảy ra nhiều lần, gần như mỗi ngày, với hàng chục xe tự lái của Google, theo Bloomberg.
Sự cố liên tiếp
Khi những vụ quay đầu xe xảy ra trước cửa nhà, King liên hệ với Google. Nhưng tình trạng vẫn tiếp diễn suốt nhiều tuần sau đó. Đôi lúc, nhiều chiếc xe tự lái đồng loạt xuất hiện, xếp hàng chờ quay đầu không khác gì một đàn xác sống.
Waymo, công ty sản xuất xe tự lái của Google, bác bỏ cáo buộc đây là một loại lỗi trong công nghệ của hãng.
"Những chiếc xe tuân thủ đúng quy định giao thông mà mọi chiếc xe trên đường phải tuân theo", Waymo cho biết trong một tuyên bố.
Trong hơn một thập kỷ qua, các công ty dẫn đầu sản xuất xe tự lái như Google, GM, Ford, Tesla hay Zoox đưa ra nhiều hứa hẹn xe của họ có khả năng tự lái qua những địa hình phức tạp như đô thị, đường cao tốc, các điều kiện thời tiết cực đoan, mà không cần chỉ dẫn hay giám sát của con người.
Các công ty này thậm chí cho rằng họ đang trên đà xóa bỏ hoàn toàn một loạt vấn đề giao thông như tai nạn giao thông, tắc đường, thiếu chỗ đỗ xe.
Một vụ tai nạn có liên quan xe tự lái của Waymo. Ảnh: ABC.
Những hứa hẹn lạc quan này rất khác với trải nghiệm khi bắt gặp một chiếc xe tự lái trên đường, điều đến nay vẫn hiếm. Đến nay, 20 năm sau khi mẫu xe tự lái đầu tiên ra mắt và 6 năm sau khi những chiếc đầu tiên bán ra thị trường, số xe tự lái tham gia giao thông vẫn rất ít.
Xe tự lái hầu như chỉ hoạt động ở các bang miền Trung và Nam của Mỹ, nơi ít xảy ra điều kiện thời tiết xấu. Chúng thường gặp khó khăn khi đối mặt công trình xây dựng, động vật, nón phân cách, người qua đường. Thậm chí xe tự lái cũng không xử lý tốt các tình huống rẽ trái tại nơi chỉ có đèn tín hiệu mà không có biển báo cho phép rẽ trái.
Đầu năm nay, Cruise LLC - do tập đoàn GM sở hữu phần lớn cổ phần - đã phải thu hồi toàn bộ xe sau khi một chiếc của hãng gây tai nạn do lỗi rẽ trái khiến 2 người bị thương tại San Francisco, theo Reuters. Tuy vậy, Cruise tuyên bố vụ việc không làm thay đổi định hướng hoạt động của công ty.
Trong một sự cố khác, nhiều xe tự lái của Cheverolet Bolts đồng loạt di chuyển tới một ngã tư tại San Francisco và dừng lại, gây tắc nghẽn giao thông, BBC đưa tin.
Trong khi đó hồi tháng 4, một xe tự lái của Tesla đã đâm thẳng vào đuôi của chiếc máy bay tư nhân ở Spokane, Washington.
Hàng tỷ USD bốc hơi
"Có vẻ sau khi đã tiêu tốn 100 tỷ USD, đây là những gì tốt nhất mà các nhà đầu tư có thể làm được với xe tự lái. Có lẽ chúng ta sẽ phải chờ thêm vài thập kỷ nữa, hay thậm chí mãi mãi", báo cáo của tập đoàn tư vấn McKinsey nhận định.
George Hotz là chủ sở hữu công ty Comma.ai sản xuất phần mềm hỗ trợ lái xe tương tự Autopilot của Tesla. Hotz nói các công ty xe tự lái đã lãng phí hàng tỷ USD.
Năm 2018, các chuyên gia định giá thị trường của Waymo là 175 tỷ USD. Nhưng trong vòng gọi vốn mới nhất, giá trị của Waymo chỉ còn 30 tỷ USD.
Trong khi đó, công ty xe công nghệ Aurora Innovation đã mất hơn 85% giá trị chỉ trong năm qua và hiện giá trị chỉ còn chưa đầy 3 tỷ USD. Tháng 9 vừa qua, báo cáo của Aurora cho thấy công ty đã vật lộn xoay vòng vốn, có thể phải bán cho một công ty lớn hơn.
Một chiếc xe tự lái của Waymo. Ảnh: Waymo.
Nhiều hãng công nghệ xe tự lái như Drive.ai, Voyage, Zoox cũng đang đối mặt tình trạng tương tự.
"Về dài hạn, tôi nghĩ xe tự lái sẽ rất phổ biến. Nhưng khi đó chúng ta đều đã già", Mike Ramsey, chuyên gia phân tích thị trường của công ty tư vấn và nghiên cứu công nghệ Gartner, nhận định.
Tương lai của xe tự lái đã dần xa vời đến mức khiến một số tín đồ trung thành từ bỏ niềm tin. Trong số này có Anthony Levandowski, kỹ sư tham gia thiết kế mẫu xe tự lái đầu tiên và là ngôi sao của ngành này trong hơn một thập kỷ.
"Rất ít ngành công nghiệp đã đầu tư nhiều tiền vào nghiên cứu phát triển như ngành này mà lại thu được quá ít. Hãy quên lợi nhuận đi, tổng doanh thu từ tất cả các công ty mang lại có lẽ khoảng vài triệu USD", ông Levandowski nói.
Máy tính chưa thể thay thế con người
Gần như mọi mẫu xe tự lái đều giống nhau. Người sử dụng ngồi ở hàng ghế sau, quan sát vô lăng tự vận hành, những gì họ thấy chỉ là một màn hình hiển thị những gì máy tính quan sát được.
Trên màn hình, những chấm xanh đỏ hiển thị ôtô, xe đạp, người đi bộ và mọi thứ khác mà chiếc xe tự lái đi qua. Nếu so với việc tự lái xe, người ngồi trên xe tự lái quan sát màn hình sẽ mang lại cảm giác đơn giản và an toàn hơn, và các công ty sản xuất xe tự động biết điều này.
Một trong những châm ngôn yêu thích của ngành xe tự lái là "con người là những tài xế tệ hại". Nhưng điều này không chính xác. Khi cho một phần mềm lái xe vào một điều kiện giao thông phức tạp, chỉ có phép màu mới giúp chiếc xe vượt qua một cách an toàn.
"Con người thực sự là tài xế rất giỏi, giỏi một cách không tưởng", ông Hotz nói.
Theo thống kê tại Mỹ, chỉ có 1 người chết vì tai nạn giao thông sau mỗi 250 triệu km đường lái xe. Tai nạn giao thông xảy ra chủ yếu bởi những hành vi bất cẩn như vượt tốc độ, say xỉn, sử dụng điện thoại khi lái xe, hay ngủ gật.
Hình ảnh bên trong một chiếc xe tự lái đang di chuyển ở Bắc Kinh. Ảnh: AP.
Trong khi đó, thống kê cho thấy các vụ tai nạn liên quan xe tự lái xảy ra thường xuyên hơn xe do con người điều khiển, dù các tai nạn này để lại hậu quả ít nghiêm trọng.
Các loại máy tính hiện nay có thể tính toán nhanh hơn con người rất nhiều lần, nhưng điểm yếu của chúng là chưa thể xử lý những biến số xảy ra trên đường.
Ví dụ khi có chim bồ câu đậu trên đường, cả người lái xe và người đi phía sau chiếc xe ấy đều biết đám bồ câu sẽ bay đi khi chiếc xe đến gần. Tài xế sẽ không nhấn phanh, giữ nguyên tốc độ, bởi con người hiểu việc nhấn phanh là không cần thiết, thậm chí có thể nguy hiểm.
Trong khi đó, chiếc xe tự lái thông minh nhất đơn giản nhận diện có chướng ngại vật trước mắt, nó không biết chướng ngại vật là gì và có di chuyển đi chỗ khác không, vì thế sẽ tự động phanh lại. Nếu phanh đột ngột, chiếc xe có thể gây tai nạn liên hoàn.
Máy tính có thể học thông qua lặp lại, có nghĩa nếu con người cho chúng biết về tình huống chim bồ câu, chúng có thể tìm ra cách phù hợp để xử lý tình huống. Nhưng sự cố sẽ xảy ra nếu có những loài chim với kích thước khác, bay theo tốc độ hay hướng khác.
Theo các chuyên gia trí tuệ nhân tạo, những biến số có thể xảy ra trên đường là vô hạn, như những chiếc xe đi vào ngã ba mà không có tín hiệu, tương tự với người đi xe đạp, hay những con vật hoang dã đột ngột xuất hiện trên đường.
Một tình huống lái xe đơn giản với con người sẽ trở nên rất phức tạp với máy tính khi có hàng loạt biến số do thời tiết, điều kiện đường xá, hay chính hành vi của con người.
"Người ta hay nghĩ đường giao thông chỗ nào cũng giống nhau. Nhưng thế giới này rất phức tạp. Mọi ngã tư đều có sự khác biệt riêng", Gary Marcus, chuyên gia nghiên cứu trí tuệ nhân tạo Đại học New York, nhận định.
