%5 ngày kịch chiến ở Thung lũng Panjshir dã đi đến kết quả Taliban vừa tạo ra "Taliban" của chính mình? Hiện tại tình thế đang tồi tệ hơn nhiều cho Taliban sau gần 2 tháng tuyên bố "kiểm soát hoàn toàn" thành trì nổi dậy Panjshir.
THUNG LŨNG PANJSHIR SAU 55 NGÀY KỊCH CHIẾN
Tính từ khi người lính Mỹ cuối cùng rời khỏi Sân bay Quốc tế Kabul và Taliban ra quyết định nổ súng bắt đầu chiến dịch quân sự nhằm vào Tỉnh Panjshir - "thành trì" của Mặt trận Kháng chiến Quốc gia Afghanistan (NRF) hôm 31/8, giao tranh đã bước sang ngày thứ 55.
Hôm 6/9, Taliban tuyên bố "kiểm soát hoàn toàn" Panjshir - tuy nhiên gần như ngay sau tuyên bố nói trên, Thạc sĩ nghiên cứu Trung Đông và cũng là nhà báo tự do Natiq Malikzada đã nhấn mạnh:
"Panjshir là một thung lũng và chỉ có một con đường đi đến cuối Panjshir - và nó được gọi là con đường của thung lũng chính. Văn phòng Tỉnh Panjshir nằm trên con đường ở thung lũng chính (tại Thị trấn Bazarak) và hiện Taliban ở đó.
Tuyên bố chiến thắng sau khi chiếm được một con đường và một văn phòng trống có vẻ là một hành động khá ngu ngốc.
Giao tranh giữa NRF và Taliban trong Thung lũng Panjshir.
Thung lũng với con đường chính nằm ở trung tâm (Tỉnh Panjshir), tuy nhiên có hàng chục thung lũng khác gắn liền với nó. Chúng trông giống như rễ cây. Taliban vẫn chưa thể tiếp cận các con đường khác và lực lượng kháng chiến vẫn đang tiến hành các cuộc tấn công từ đó".
Theo nguồn tin của NRF, lực lượng của họ đang kiểm soát tới 90% Tỉnh Panjshir.
Dù thông tin này đúng hay sai thì sau các cuộc phục kích của NRF ở các huyện Rokha, Bazarak và Anaba - có vẻ như Taliban chỉ kiểm soát được một đoạn đường chính phía nam thung lũng và huyện Shutul.
Có thể thấy thực tế chiến cuộc ở Panjshir đã không chỉ đúng như những gì ông Natiq Malikzada nhận định mà các nhóm du kích thề trung thành với NRF còn đang tích cực "chuyển lửa" ra các tỉnh xung quanh như Baghlan, Parwan, Badakhshan, Takhar, Wardak và Kapisa.
Một bản đồ miêu tả các khu vực của Afghanistan do Taliban (đỏ), NRF (xanh), IS-K (vàng) kiểm soát vào đầu tháng 10. Màu trắng là các tỉnh Herat và Farah nơi được cho là đang diễn ra giao tranh trong nội bộ Taliban.
TALIBAN VỪA TẠO RA "TALIBAN" CỦA CHÍNH MÌNH?
Nói về các sai lầm của Taliban trong cuộc chiến vẫn đang tiếp diễn ở đông bắc Afghanistan, cần lưu ý tới 2 mặt trận
Đầu tiên là mặt trận truyền thông. Các nguồn tin thân NRF hiện đang là bên nắm giữ những tin tức nóng hổi nhất - mặc dù khó được kiểm chứng - về cuộc chiến tranh du kích vẫn đang diễn ra ở miền bắc Afghanistan.
Taliban - bên đã tuyên bố "thắng cuộc" - thì ngược lại rất hạn chế đưa tin về những gì đang diễn ra.
Có vẻ như những nhà cầm quyền mới ở Kabul thấy rằng họ đã đạt mục đích khi chứng minh với thế giới rằng mình đã chiếm được Panjshir (hoặc một phần quan trọng của nó) và các nỗ lực truyền thông sau đó không còn cần thiết nữa.
Nhưng hóa ra những gì diễn ra sau khi Taliban cắm lá cờ trắng của họ ở Bazarak vẫn được thế giới - và một bộ phận không nhỏ người Afghanistan quan tâm.
Taliban phân loại và xử tử ngay lập tức người bị nghi là cựu thành viên NRF ở Panjshir vào trung tuần tháng 9.
Một Panjshir hoang vắng với việc thúc ép người địa phương rời khỏi thung lũng, đập phá lăng mộ của chỉ huy nổi tiếng Ahmad "Shah" Massoud, giết hại tù binh và cuối cùng là các hố chôn tập thể bị NRF phát giác hoàn toàn khác với những tuyên bố về hòa giải của Taliban.
Tất cả kết hợp với nỗ lực "du thuyết" của Thủ lĩnh NRF Ahmad Massoud đã phát huy tác dụng khi ngày càng nhiều các nhóm du kích địa phương bên ngoài Panjshir thề trung thành với nhóm - một căn cứ để chứng minh rằng Taliban đã thua trong cuộc chiến truyền thông.
Thứ hai là các sai lầm chiến thuật. Theo một nguồn tin chưa được kiểm chứng của NRF, trung bình mỗi tuần Taliban mất tới hơn 1.000 tay súng trong cuộc chiến du kích ở miền bắc Afghanistan.
Mặc dù số liệu nói trên có phần phóng đại nhưng tin tức về các vụ phục kích trong và ngoài Panjshir được đăng tải gần như hằng ngày cho thấy rằng Taliban còn xa mới có thể "kiểm soát hoàn toàn" tỉnh nổi dậy nói riêng và miền bắc Afghanistan nói chung.
Và một sự trùng hợp khó tin rằng các tin tức này gần như tương tự với thời kỳ trước khi Taliban nắm quyền ở Afghanistan - nhưng "nạn nhân" đã từ quân chính phủ trước đây thay bằng các tay súng Taliban.
Xe đa dụng Humvee bị Taliban bỏ lại sau cuộc phục kích của NRF trong Thung lũng Panjshir hôm 1/10.
Lý do cho giải thích cho thực tế này trớ trêu thay đến từ những thành công của chính Taliban.
Chiến dịch quân sự của Taliban vào mùa hè năm nay nhằm kiểm soát gần như hoàn toàn lãnh thổ Afghanistan hóa ra lại là "con dao hai lưỡi".
Ước tính tổng binh lực của Taliban chỉ có từ 75 đến 80.000 tay súng và số quân này đang phải phân tán ra khắp đất nước để làm những công việc mà 300.000 quân chính phủ Afghanistan trước đây (số liệu được Tổng thống Mỹ Joe Biden công bố) chưa thể làm được.
Để duy trì khoảng 8.000 quân ở Panjshir (số liệu của The New York Times vào giữa tháng 9) hoặc thậm chí là nhiều hơn (NRF cho rằng có tới 28.000 quân) trong thung lũng Panjshir, Taliban đã phải rút bớt lực lượng đóng tại các tỉnh lân cận.
Lẽ dĩ nhiên việc từ 10 đến 30% quân số chôn chân ở Panjshir đã khiến lực lượng Taliban ở miền bắc Afghanistan "đã thiếu nay còn yếu", biến khu vực thành mảnh đất màu mỡ để không chỉ NRF mà các nhóm khủng bố Al-Qaeda và IS phát triển.
Động thái "sửa sai" gần đây của Taliban như cơ động bớt lực lượng và xe cơ giới từ Panjshir ra các tỉnh khác cũng đem lại cơ hội phản công lớn cho NRF khi quân số hai phía được san bằng và thứ vũ khí mà họ e sợ - thiết giáp - đã biến mất.
Một cuộc tái chiếm hoàn toàn Panjshir với những trận đánh đẫm máu giữa Taliban và NRF có thể sẽ xảy ra - nhưng có rất ít dấu hiệu cho thấy lực lượng của ông Ahmad Massoud chọn phương án này.
Việc tiếp tục theo đuổi cuộc chiến cường độ thấp ở miền bắc Afghanistan hiện tại vừa giúp họ bảo toàn lực lượng, vừa khiến đối thủ của họ "chảy máu đến chết".
Và có vẻ như Taliban vừa tạo ra "Taliban" của chính mình.
VietBF@ sưu tập
