Mặc dù công trình nước sạch có giá trị tới 18 tỷ đồng nhưng người dân ở Hương Khê, Hà Tĩnh lại vẫn phải dùng nước bẩn. Nguyên do là bởi, nhà máy nước sạch bỏ không, không hoạt động gì. Thành ra, người dân nghèo vẫn đang từng ngày “khóc ròng” vì thiếu nước sạch.
Bàn giao rồi… đắp chiếu
Thực hiện chương trình xây dựng nông thôn mới, cuối năm 2011, xã Gia Phố được UBND tỉnh Hà Tĩnh cho phép đầu tư xây dựng nhà máy nước sạch, công suất 1.500 m3/ngày đêm, với tổng mức đầu tư hơn 18 tỷ đồng. Công trình do Trung tâm Nước sạch & Vệ sinh môi trường nông thôn tỉnh Hà Tĩnh (NS&VSMTNT) làm chủ đầu tư, đơn vị thi công là Công ty cổ phần Xây dựng và Thương mại Duy Thiệu ở thị trấn Hương khê, huyện Hương Khê.
Qua gần 4 năm thi công, đến tháng 3/2014, công trình đã hoàn thành, được nghiệm thu và bàn giao cho địa phương (HTX nước sạch – môi trường Gia Phố) quản lý, khai thác. Tuy nhiên, hơn hai tháng sau khi bàn giao đưa vào vận hành và cũng mới chỉ chạy thử phục vụ 363 hộ dân, trạm bơm đầu mối bị hư hỏng nặng, không thể hoạt động được. Sau 5 tháng “đắp chiếu”, đến tháng 10/2014, công trình mới được sửa chữa, đưa vào vận hành.
Những tưởng công trình sẽ khá hơn, phục vụ tốt nhu cầu của người dân, thế nhưng chỉ được một thời gian ngắn, đến tháng 1/2015, trạm bơm nước thô tiếp tục mất điện và hỏng máy bơm nước. Một lần nữa chính quyền xã Gia Phố đã làm công văn đề nghị Trung tâm NS&VSMTNT khắc phục, sửa chữa. Tuy nhiên việc khắc phục gặp quá nhiều khó khăn.
Trong suốt 2 năm 2015 - 2016, công trình cùng lúc hỏng cả hệ thống, từ giếng bơm, máy bơm, đường ống buộc phải nằm chờ sửa chữa và hầu như không hoạt động.
Khó khăn càng thêm chồng chất khi đợt lũ lụt tháng 10/2016 đã bồi lấp, làm hư hỏng hoàn toàn trạm bơm đầu mối, hệ thống đường dây điện, cột điện và 200m đường ống cấp 1. Để khắc phục, sửa chữa những hạng mục trên, khôi phục hoạt động cần khoảng 1,5 tỷ đồng. Nguồn kinh phí này quá lớn, HTX không thể có.
Bao năm sống cảnh thiếu nước sinh hoạt, càng trông chờ, hi vọng bao nhiêu, thì người dân xã Gia Phố lại thất vọng, bức xúc bấy nhiêu với công trình nhà máy nước có số vốn đầu tư đến 18 tỷ đồng này.
“Thật sự khi nhà máy nước được khởi công rồi đưa vào vận hành, người dân trong xã ai cũng vui mừng, kỳ vọng lắm. Nhưng khi nhà máy đi vào vận hành, cấp nước người dân bắt đầu bức xúc vì nước cấp không đảm bảo, cứ ì ạch, hỏng lên hỏng xuống. Cứ nghĩ trục trặc chi thời gian, ai ngờ nhà máy đắp chiếu luôn không hoạt động được nữa” – anh Lê Hùng, người dân ở xóm 1, xã Gia Phố cho biết.
Khó khăn thêm khó khăn cho người dân nơi đây khi không ít hộ vì có công trình nước sạch này đã phá bỏ giếng hoặc các công trình đựng nước mưa mà họ đã sử dụng lâu ngày. Nhiều hộ không còn cách nào khác đành phải sắm lại bể, tích trữ nước mưa để có nước sử dụng lâu dài.
Quyết trả cho chủ đầu tư
Chất lượng công trình quá kém, ngân sách xã không đủ chi thường xuyên, nguồn thu từ các hộ dùng nước không đủ để khắc phục sửa chữa công trình và trả lương cho bộ máy quản lý (7 xã viên HTX), trước năm 2016, UBND xã Gia Phố đã 3 lần làm văn bản “xin trả” cho Trung tâm NS&VSMTNT quản lý. Và mới đây, vào ngày 6/3 vừa qua, UBND Xã Gia Phố tiếp tục có công văn lần thứ 4 đề nghị huyện, tỉnh cho trả nhà máy nước về Trung tâm NS&VSMTN tỉnh.
Lý do, theo tìm hiểu của PV Dân trí, không hẳn xuất phát từ khó khăn về nguồn kinh phí vận hành mà chính quyền xã Gia Phố không muốn “ôm” một công trình mà quá trình phê duyệt, thi công dự án có quá nhiều sai sót.
Đầu tiên phải kể đến công trình trạm bơm đầu mối đặt ở mép sông Ngàn Sâu. Do khảo sát, thiết kế sai vị trí, nên về mùa khô giếng không có đủ nước, lại thường xuyên rơi vào cảnh bị bùn bồi lắng. Sau khi đưa vào sử dụng, bất cập càng lộ rõ nên không còn cách nào khác là chủ đầu tư, nhà thầu đã phải cho đào đất hạ cốt giếng xuống. Nhưng dù đã cố gắng càng sửa, công trình vẫn không đạt với yêu cầu đặt ra. Trong khi đó trạm bơm nước thô thường xuyên rơi và cảnh mất điện và hỏng máy bơm nước.
Tiếp đến, như phản ánh của ông Lê Ngọc Bích, Chủ tịch UBND xã Gia Phố là đường ống dẫn nước về các hộ dân quá cạn, chất lượng không đảm bảo, mỗi lần bơm nước cho dân sử dụng là đường ống bị bục nhiều nơi.
Ông Lê Đình Nam – Giám đốc HTX Nước sạch – môi trường Gia Phố buồn bã cho biết, HTX đã rất nỗ lực, thậm chí đã huy động gần 100 triệu đồng tiền của xã viên để cố duy trì nhà máy, nhưng đó là nỗ lực bất khả thi.
“Bây giờ muốn hoạt động được nhà máy cần phải có 1,5 tỷ đồng để khắc phục, sửa chữa. Số tiền ấy vượt quá khả năng của HTX, nếu không có ngân sách hỗ trợ thì nhà máy không còn cách nào khác phải đóng cửa, và xã chắc chắn sẽ trả công trình cho chủ đầu tư” – ông Nam nói.
18 tỷ đồng, một con số đầu tư không hề nhỏ cho một xã miền núi. Thế nhưng, những tắc trách trong khâu khảo sát, thiết kế, thi công đã biến công trình 18 tỷ đồng thành "cục nợ" cho người dân hưởng lợi. Người dân mong chờ cơ quan có thẩm quyền vào cuộc xử lý các sai phạm tại công trình và sớm có hướng khắc phục để người dân Gia Phố chấm dứt cảnh thiếu nước sạch sinh hoạt.
