Hôm 23/11/2012 tại thành phố Jacksonville, bang Florida (Mỹ) một thanh niên da đen 17 tuổi tên Jordan Davis, bị trúng ít nhất 2 phát đạn của Michael Dunn, một doanh nhân 45 tuổi, chỉ v́ tiếng nhạc phát ra từ chiếc xe hơi của Davis quá lớn. Davis và Dunn đă lời qua tiếng lại, sau đó Dunn rút súng ra và bắn 8 hay 9 phát, trong đó có hai phát trúng Davis. Cảnh sát không t́m thấy vũ khí nào trong chiếc xe của Davis.
Luật sư Robin Lemonidis bảo vệ cho Dunn ngay lập tức đă tuyên bố rằng thân chủ của ông nổ súng là để tự bảo vệ chiếu theo luật của bang Florida, giống như trường hợp Trayvon Martin vài tháng trước.
 |
| George Zimmerman |
Trước đó, ngày 26/2/2012, Trayvon Martin, 17 tuổi, cũng sống tại bang Florida đă bị George Zimmerman, một dân pḥng da trắng 28 tuổi đang lái xe đi tuần, bắn chết. Ban đầu Zimmerman gọi điện thoại khẩn cấp 911 để báo cáo về một gă đáng nghi, sau đó 911 nhận được thông báo về cuộc ẩu đả giữa Zimmerman với Trayvon, có tiếng kêu cứu của Trayvon và sau đó là tiếng súng nổ. Mimmerman không bị bắt v́ anh đă khai nổ súng để tự vệ.
Luật tự vệ (Stand Your Ground), hay "bắn trước hỏi sau" bắt đầu được áp dụng tại bang Florida từ năm 2005 - đến nay đă có 25 bang của Mỹ ủng hộ luật này - đang gây băn khoăn cho toàn bộ giới tư pháp Mỹ, từ cảnh sát cho tới công tố viện, luật sư và quan ṭa.
Tất cả các bang áp dụng luật này đều cho thấy sự gia tăng bạo lực rất nhiều. Nó khiến cảnh sát khó nhận định thế nào mới được bắt giữ thủ phạm, khiến công tố viên khó buộc tội kẻ gây án nếu xảy ra chết người, làm gia tăng những vụ giết người "hợp pháp", các luật sư lại càng có đất “dụng vơ”.
Hôm 25/1/2011 Greyston Garcia, một thanh niên Mỹ 26 tuổi sống ở bang Florida, nh́n từ của sổ bắt gặp Pedro Roteta, 37 tuổi, người gốc Tây Ban Nha, đang t́m cách đánh cắp chiếc máy thu thanh gắn trong trong xe hơi của ḿnh đậu trên phố. Greyston cầm dao chạy xuống thang và đuổi theo Roteta một dăy nhà trước khi đâm chết tên trộm. Sau đó, Greyston về nhà, đem dấu con dao giết người và đi ngủ mà không hề báo cho cảnh sát vụ việc xảy ra. Tệ hơn, ngày hôm sau anh ta c̣n đem bán mấy chiếc máy thu thanh mà Pedro Roteta ăn cắp được trước đó. Sẽ chẳng ai biết chuyện nếu máy quay an ninh của một cửa hàng gần đấy không ghi lại được.
Ra ṭa tháng 3/2012, Greyston bị công tố viên truy tố tội giết người cấp độ 2. Lời khai của Greyston khá mâu thuẫn. Ban đầu, anh ta nói Roteta chống cự bằng một con dao gấp đă mở sẵn, tuy nhiên biên bản khám nghiệm hiện trường của cảnh sát cho thấy trong túi của Roteta quả có một một con dao gấp nhưng nó không được mở ra như lời khai của Greyston.Tiếp theo, Greyston cho rằng trong tay Roteta có cây tuốcnơvít nhọn, nhưng sau khi bị công tố viên bác bỏ, anh ta thú nhận rằng Roteta không có vũ khí nào trong tay cả nhưng anh ta vẫn đâm v́ thấy Roteta vung cái một cái bao lên, dường như sắp đánh lên đầu ḿnh. Luật sư biện hộ cho Greyston đă mời giám định và được xác nhận rằng với sức nặng khoảng gần 4 kg, chiếc bao đựng những chiếc máy thu thanh mà Roteta ăn cắp được có thể gây nguy hiểm đến tính mạng của người bị nó giáng xuống đầu. Luật sư của Greyston đề nghị ṭa xét chiếu cố thân chủ đă hành động theo Luật tự bảo vệ trước nguy cơ tính mạng bị xâm hại. Nữ thẩm phán Beth Bloom đă đồng ư với đề nghị của luật sư, và tuyên tha bổng cho Greyston. Trong phán quyết của ḿnh, mặc dù thừa nhận những hành vi không đúng của Greyston như không báo cảnh sát về vụ giết người, dấu con dao gây án và bán đồ gian nhưng thẩm phán Bloom cho rằng Greyston đă hành động trong khuôn khổ Luật tự bảo vệ của bang Miami.
Tuy nhiên, chỉ 3 tháng sau khi được trắng án, vào tháng 6/2012 Greyston đă bỏ mạng v́ trúng đạn lạc trong một vụ thánh toán lẫn nhau giữa các băng đảng đường phố
Raul Rodriguez, một cựu nhân viên cứu hỏa 46 tuổi, lại không được may mắn như Greyston khi bị kết án 40 năm tù v́ đă giết một người hàng xóm cũng với lư do tự bảo vệ. Hôm 13/6/2010, bực bội v́ sự ồn ào phát ra từ bữa tiệc sinh nhật của nhà bên cạnh, Rodrighuez đă bắn chết người hàng xóm Kelly Danaher, một giáo viên tiểu học 36 tuổi. Vụ nổ súng xảy ra sau một cuộc căi cọ giữa Rodriguez và Danaher làm hai người khách của chủ nhà bị thương. Rodriguez khai với cảnh sát rằng ông ta bị Danaher và hai người đàn ông kia đe dọa tính mạng nên phải nổ súng tự vệ. Luật sư William Bradley bảo vệ cho Rodriguez cả quyết rằng thân chủ của ḿnh bị tấn công bất ngờ và chỉ có chưa tới một giây để phản ứng. Tuy nhiên phía công tố chứng minh rằng Rodriguez vốn là người hay gây sự với hàng xóm, cho nên nếu ông ta biết kiềm chế không xông sang nhà nười khác căi cọ th́ đă không xảy ra vụ giết người.
Rodriguez đă tự ghi lại băng h́nh cuộc căi cọ với hàng xóm. Theo băng h́nh dài 22 phút này, Rodriguez cầm súng lục và đèn pin đi sang nhà Danaher sau khi thông báo với cảnh sát qua số điện thoại 911. 7 phút của cuộn băng này được dùng làm bằng chứng tại ṭa cho thấy Rodriguez đă to tiếng với hàng xóm, rồi ông ta tự nói rằng sợ bị người bên nhà Danaher làm hại. Tuy nhiên, màn h́nh tối đen không nh́n thấy ǵ chỉ nghe thấy tiếng căi cọ qua lại. Sau đó, có tiếng cười khúc khích, rồi tiếng súng nổ và cuộn băng bị ngưng do máy quay rơi xuống đất.
Theo Luật tự bảo vệ của bang Texas được bổ sung năm 2007, mọi người có quyền dùng những phương thức nguy hiểm để tự bảo vệ không chỉ ở trong nhà ḿnh mà c̣n ở nơi làm việc, trong xe hơi của ḿnh. Tuy nhiên, luật cũng quy định rằng người được coi là đang hành động để tự bảo vệ ḿnh không được phép khiêu khích để người khác tấn công ḿnh và không được tham gia vào các hoạt động tội phạm khác.
Một người hàng xóm của Rodriguez thuật lại với ṭa rằng ông ta đă khoe cho mọi người xem những khẩu súng lục (đă bị thu hồi giấy phép sử dụng) của ḿnh và tuyên bố bất kỳ ai cũng có thể thoát tội nếu khai với cảnh sát rằng họ nổ súng để tự bảo vệ. Các đồng nghiệp và vợ cũ của Rodriguez đều cho rằng ông ta là hàng xóm không thân thiện, hay chửi bới người khác,thậm chí từng bắn chết một con chó.
V́ vậy, luật sư của Rodriguez đă thất bại : Thay v́ báo và chờ cảnh sát tới can thiệp, Rodriguez đă cầm súng và đèn sang nhà Danaher quát tháo và căi cọ với chủ nhà (và v́ thế bị coi là hành động khiêu khích trên lănh thổ của người khác), hành động của ông ta không c̣n được coi là tự bảo vệ.
Theo báo giới Mỹ, điều khoản giết người không cần báo trước của luật rất nguy hiểm bởi có nhiều cách giảm đối đầu mà không cần vũ lực. Nhiều trường hợp các băng đảng lợi dụng luật để thanh toán nhau. Báo USA Today dẫn thống kê của Cơ quan điều tra liên bang Mỹ (FBI) cho thấy 5 năm sau khi Luật Stand Your Ground có hiệu lực ở bang Florida, số vụ giết người hợp pháp tăng 250% trong khi tỉ lệ tội phạm "giảm" 23%.
Quang Ḥa
Kẻ khóc, người cười với “Luật tự vệ”
