Ở bản Hoàng Liên Sơn 1 (Lai Châu), những cô gái ngoài 20 được coi là 'hết hạn sử dụng'. Thậm chí, có cô mới 14 tuổi đă có 3 đời chồng.
Từ trung tâm xă Nậm Xe (Phong Thổ, Lai Châu), hỏi đường đi bản Hoàng Liên Sơn 1, khách được người dân cảnh báo hôm nay trời không mưa các anh đi xe máy được, nhưng vào trong bản nếu mưa xuống th́ ở lại với bà con luôn nhé. Con đường đất lên dốc xuống đèo đi bộ c̣n khó, chứ đừng nói đi xe máy.
Bản Hoàng Liên Sơn 1 nằm ở độ cao 1.500 m trên dăy núi Hoàng Liên Sơn. Cả bản có 64 hộ với 305 nhân khẩu dân tộc Mông sinh sống. Người Mông ở đây xem chuyện hôn nhân là ư riêng của mỗi người. Khi đến tuổi thích th́ đến với nhau, luật pháp chẳng can hệ ǵ. Các nam thanh, nữ tú đến tuổi dậy th́ cũng là lúc nghĩ đến cuộc sống vợ chồng.
Ông Ĺu A Phong, trưởng bản than thở người dân c̣n nghèo lắm, tŕnh độ nhận thức thấp nên các hủ tục vẫn chưa thay đổi. Năm nay có đến 8 cặp tảo hôn. Bản biết, xă biết nhưng không có cách nào ngăn chặn được. Chuyện cưới hỏi là do họ quyết định, thích về ở nhau, không thích th́ bỏ. Cũng v́ thế ở bản có những cô gái 14 tuổi đă 2-3 đời chồng.
|
Những cô gái ở bản Hoàng Liên Sơn 1 chưa đủ 18 tuổi nhưng tay bồng tay bế con. |
Trong 8 cặp tảo hôn, đến nay có 3 cặp đă bỏ nhau, có người đă đi lấy chồng khác. “Ở đây có quan niệm, con gái trong vùng từ 13 đến 16 tuổi là đă bắt chồng. Sơn nữ nào cao số đến 16 tuổi mà vẫn chưa bắt được chồng th́ bị xếp vào hàng gái già, sẽ không được chàng trai nào ngó ngàng tới nữa. C̣n quá 20 tuổi th́ hạn sử dụng đă hết", trưởng bản Phong tâm sự.
Mặc dù mới 14 tuổi nhưng Vàng Thị Dờ (sinh năm 1998) đă có 3 đời chồng. Đến nhà Dờ, bà Vàng Thị Mỹ (mẹ Dờ) kể, đợt tết vừa rồi, Dờ xuống chợ chơi gặp bạn. Hai đứa về ở với nhau một tháng nhưng không hợp nên chia tay. Tiếp đến, Dờ lại quen được người khác và kéo về làm vợ. Cũng giống như người chồng trước, họ không ở được với nhau. Bà Mỹ không nhớ nổi tên hai con rể trước, chỉ nhớ chàng rể thứ ba.
Trường hợp mới bỏ chồng gần đây nhất là em Vàng Thị Mẩy (sinh năm 1997). Trưởng bản Phong cho hay, cách đây 3 tháng, cả bản “đánh chén” đám cưới Mẩy, ấy vậy mà sau gần một tháng đă bỏ chồng rồi. Mẩy kể, gia đ́nh đông người nên em học đến lớp 4 đă nghỉ học. Nhà nghèo không có tiền cho đi học tiếp.
Tết năm vừa rồi, em theo mấy đứa bạn xuống chợ Mường So (huyện Phong Thổ) chơi xuân. Tại đây em giao lưu với nhiều chàng trai khác và thích anh Giàng A Tua, ở xă Dào San (Phong Thổ). Sau phiên chợ hai người đă biết nhau và đi chơi. Sau mấy lần Tua về nhà chơi và hai đứa tổ chức đám cưới.
Hỏi v́ sao lấy chồng sớm thế, Mẩy bộc bạch: “Đám bạn cùng lứa với em đă bắt chồng hết rồi. Nhiều đứa bằng tuổi nhưng lấy chồng sớm hơn em 1-2 năm. Nó đă có con bồng, con bế nên em cùng phải lấy. Ở đây như em là muộn rồi muộn rồi!”.
Từ chuyện lấy chồng sớm này, các cặp vợ chồng không chỉ sớm lên chức cha mẹ, mà hiển nhiên họ cũng nhanh chóng làm ông, bà khi c̣n rất trẻ, mới 30-40 tuổi. Một trong những trường hợp lên chức bố vợ ở tuổi 30 là Ĺu A Dia (sinh năm 1982) có con gái là Ĺu Thị Di (14 tuổi) đă có một đời chồng. Gia đ́nh anh Dia có đến 6 người con, Di là con thứ hai. Tháng 6 vừa rồi, anh Dia mở tiệc mời bà con dân bản tiễn con về nhà chồng, ai ngờ được 2 tháng th́ Di trở về nhà bố mẹ trong tiếng khóc nức nở.
|
Gương mặt c̣n non trẻ nhưng em Vàng Thị Mẩy đă có một đời chồng. |
Anh Dia kể: “Di nghỉ học từ lớp 5 để theo bố mẹ lên nương làm. Vừa rồi nó ra thị trấn chơi gặp người bên xă Dào San và hai đứa dắt nhau về xin bố mẹ cho cưới. Di về ở với chồng được một tháng th́ quay về. Thấy nó về mang có mấy bộ áo quần, nó bảo chồng nó thích đi uống rượu và về hay đánh vợ nên Di bỏ chồng. Từ ngày nó về nhưng không thấy thằng chồng qua đây nữa, thỉnh thoảng chỉ alô cho nó thôi. Nếu hai đứa ở với nhau th́ ḿnh sắp lên chức ông ngoại rồi đó!”.
Anh Dia thành thật, Di lấy chồng bản, xă đều biết, nhưng không phạt được. "Xă có phạt th́ ḿnh lấy tiền đâu ra mà nộp. Một năm 12 tháng th́ thiếu ăn mất 3 tháng, có tiền mua gạo, sắn về bỏ bụng chứ có tiền đầu mà nộp", anh Dia thủng thẳng cho biết.
Người lên chức ông ngoại sớm nhất bản là anh Thào A Tủa (sinh năm 1975). Anh Tủa có 6 người con th́ nay có 2 con gái đi lấy chồng và sinh được 3 người cháu. Anh Tủa chia sẻ: “Ḿnh đâu có biết v́ sao phải lấy vợ sớm. Ngày ấy, thích nhau th́ về bảo cha mẹ cho lấy chứ có biết ǵ đâu. Con ḿnh cũng vậy, nó bảo muốn lấy chồng là ḿnh đồng ư thôi, đó là ư của nó chứ đâu phải do ḿnh. Ḿnh cũng chẳng biết cháu ḿnh nó mấy tuổi nữa, chỉ nhớ nó lớn gần bằng đứa con út của ḿnh”.
Ông Ĺu A Phong, trưởng bản Hoàng Liên Sơn 1, cho rằng việc các đôi trai gái lập gia đ́nh sớm là do người dân ở đây ít tiếp xúc với cộng đồng nên không am hiểu về luật pháp. Do đó, họ cũng không biết nhắc nhở với con cái. Họ cho rằng, con cái lập gia đ́nh càng sớm th́ càng tốt v́ nhà sẽ có thêm người đi làm nương.
Việc kết hôn sớm, nhà lại nghèo, không có tŕnh độ nên cuộc sống của những cặp vợ chồng trẻ hay cả vợ chồng già đều luẩn quẩn bên núi đồi, cái nương, cái rẫy, quanh năm bán mặt cho đất, bán lưng cho trời mà nghèo vẫn hoàn nghèo. Các ông chồng trẻ thường hay rượu chè nên làm các cô vợ trẻ không chịu nổi. Cũng v́ thế vợ chồng trẻ thường bỏ nhau.
Theo Nông Nghiệp Việt Nam