“Nhiều tổ chức quốc tế thực hiện tại Việt Nam các cuộc khảo sát, điều tra xã hội học và công bố kết quả công khai, như việc công bố chỉ số cảm nhận tham nhũng. Là chủ nhà, sao MTTQ không làm được việc tương tự để đánh giá được tâm tư người dân?".
Đại biểu tham dự hội nghị nêu ý kiến và kiến nghị của nhân dân về phát huy vai trò các hội đồng tư vấn của MTTQ VN trong nhiệm vụ giám sát và phản biện xã hội do UB TƯ MTTQ Việt Nam tổ chức ngày 7/12 nêu ý kiến.
Chỉ được ngành nhiều tham nhũng phải truy được người tham nhũng
Các thành viên UB TƯ MTTQ thảo luận về việc phát huy vai trò giám sát, phản biện.
Bàn về vai trò từ vấn giám sát và phản biện của các hội đồng tư vấn tại UB TƯ MTTQ VN, ông Nguyễn Túc (Chủ nhiệm HĐTV về văn hóa – xã hội) nhắc lại yêu cầu trước đây cố Tổng Bí thư Lê Duẩn từng đưa ra: “Mặt trận phải nói tiếng nói của dân tộc, của người dân”. Trong tình hình khó khăn hiện nay, theo ông Túc, mặt trận càng phải thể hiện được tiếng nói, vai trò giám sát với hiện tượng cán bộ thoái hóa biến chất, với biểu hiện tham nhũng, tiêu cực.
Tuy nhiên, cái khó của cơ quan mặt trận cũng như các hội đồng tư vấn hiện nay, ông Túc đi từ vụ Tiên Lãng – Hải Phòng, Văn Giang (Hưng Yên) vừa qua. Dù được ghi nhận là những việc làm được, phản ứng tốt, vào cuộc nhanh của UB TƯ MTTQ nhưng nếu các hội đồng tư vấn được quyền chủ động một phần về kinh phí sẽ có thể giải quyết kịp thời hơn.
“Trong khi các thành viên hội đồng của chúng tôi hiện nay đều “cơm nhà, áo vợ, nhà người ta cả. Đây là chuyện nhỏ nhưng rất nhạy cảm” – ông Túc phân trần.
Nguyễn Tiến Võ (Phó chủ nhiệm HĐTV về khoa học - giáo dục) tán thành nhận định của ông Túc về việc tình hình kinh tế xã hội, quốc phòng an ninh, ngoại giao có những diễn biến khó khăn khôn lường, mặt trận cùng chung tay hành động, hưởng ứng Nghị quyết TƯ 4 về vấn đề xây dựng Đảng, chấn chỉnh cán bộ.
Ông Võ kiến nghị lãnh đạo MTTQ chọn việc thực hiện luật Đất đai làm nội dung giám sát, phản biện việc xây dựng luật Đất đai sửa đổi thời gian tới. Việc cần làm trước tiên, theo ông Võ, là phối hợp với Chính phủ, nhà nước và chính quyền cơ sở giải quyết ngay điểm bức xúc là thu hồi, hủy bỏ những quyết định hành chính sai của cơ quan chức năng dẫn đến việc người dân khiếu kiện kéo dài. Theo báo cáo giám sát gửi tới QH kỳ họp vừa qua, đã phát hiện sai phạm của chính quyền các cấp trong gần 50% quyết định bị người dân khiếu kiện.
“Đề nghị lắng nghe ý kiến trong dân hoặc vi hành đến tận nơi với dân để nắm bắt được chính xác vấn đề mới an được dân. Cần thu hồi ngay các dự án treo làm sân golf, khu công nghiệp để trả lại đất cho người dân. Việc này không khó khăn gì, nếu cần, tôi sẵn sàng nhận làm” – ông Võ bày tỏ tâm huyết”.
Vị phó chủ nhiệm hội đồng tư vấn cũng đặt vấn đề can thiệp ngay những ngành nhiều tham nhũng vừa được “điểm danh” gần đây. Hơn nữa, đã truy được đến ngành, nhất định phải ra tên người cụ thể, xử lý ngay những cá nhân tham nhũng đó.
Nguyên Phó Chủ tịch UB TƯ MTTQ Lê Truyền cũng đồng ý với lập luận, không nói đến vai trò giám sát, phản biện thì hoạt động của MTTQ trở thành lu mờ và hình thức. Tuy nhiên, nhiều hoạt động hướng về dân chủ và đồng thuận xã hội của MTTQ dù thời gian qua đã phát huy tác dụng nhưng chưa vẫn tương xứng với sức lực bỏ ra, gặp rất nhiều lực cản.
Ông Lê Truyền: "MTTQ hoàn toàn có thể thực hiện những điều tra về chỉ số cảm nhận tham nhũng, chỉ số cảm xúc...".
Ông Truyền đề xuất MTTQ tổ chức khảo sát, điều tra xã hội học để đánh giá cụ thể tâm tư người dân, dư luận xã hội. Đại biểu đặt câu hỏi, nhiều tổ chức quốc về vào Việt Nam thực hiện các cuộc khảo sát, điều tra và công bố kết quả công khai, ví như việc công bố chỉ số cảm nhận tham nhũng mới đây của Tổ chức Minh bạch thế giới, sao ở vai trò chủ nhà, MTTQ không làm những việc tương tự.
Dẫn lại ý kiến của một đại biểu QH trong kỳ họp vừa qua đề xuất xây dựng “chỉ số cảm xúc” để đo thái độ của cán bộ, công chức cũng như phản ứng của người dân về biểu hiện của cán bộ lãnh đạo, ông Truyền đánh giá rất cao.
Ông Tuyền phân tích: “Vì không có thước đo, quy chuẩn về chỉ số cảm xúc nên mới có tình trạng kinh tế khó khăn, nợ xấu nghiêm trọng… như vậy mà những người có chức trách, nhiệm vụ trả lời chất vấn trước QH vẫn cười tươi, xua tay lắc đầu, coi như không có vấn đề gì như vậy. Chỉ số cảm xúc đưa ra trong tình huống này rất có ý nghĩa”.
“Ghế” phản biện vẫn đặt trong phòng khóa trái cửa
Chủ nhiệm HĐTV về dân chủ và pháp luật - GS Lưu Văn Đạt nhắc lại một câu chuyện về việc phản biện chính sách thành công của UB TƯ MTTQ trong nhiệm kỳ của Chủ tịch Lê Quang Đạo. Đó là việc sửa đổi luật Quốc tịch năm 1998.
Khi đó, dự thảo luật gửi sang UB TƯ MTTQ có quy định mỗi công dân chỉ có 1 quốc tịch. Nếu muốn nhập quốc tịch khác, trong vòng 3 năm, công dân phải từ bỏ quốc tịch Việt Nam. HĐTV về dân chủ và pháp luật cho rằng, nếu thi hành quy định này, hệ quả là sẽ chỉ còn những người nước ngoài gốc Việt, không còn cộng đồng người Việt ở nước ngoài nữa.
Phát hiện vấn đề đó, Hội đồng đã báo cáo Chủ tịch lê Quang Đạo để vận động ban soạn thảo, thay đổi quan điểm này, cho phép Việt kiều được giữ lại quốc tịch Việt Nam. Đây được xem là một việc làm tích cực giúp hoàn thiện một văn bản quy phạm pháp luật tốt hơn cho người dân.
Ông Đạt khái quát vấn đề, chất lượng tư vấn, phản biện thuộc hội đồng nhưng kết quả lại phụ thuộc quan điểm, hành động của lãnh đạo mặt trận. Vụ việc của bà Ba Sương – GĐ Nông trường sông Hậu vừa qua, UB TƯ MTTQ can thiệp thành công, có hiệu quả cũng là do lãnh đạo mặt trận đã hành động quyết liệt.
Ông Lưu Văn Đạt: "Mong nhận được nhiều hơn đơn đặt hàng phản biện" (ảnh: HL).
Tuy nhiên, ông Đạt thừa nhận, những việc làm được như vậy chưa nhiều, là hạn chế của các hội đồng tư vấn cũng như thiếu xót của lãnh đạo mặt trận. “Rất mong thời gian tới, chúng tôi sẽ nhận được nhiều hơn nữa đơn đặt hàng của các lãnh đạo mặt trận về những việc cần giám sát, phản biện” – ông Truyền đề đạt.
Nhiệm kỳ hoạt động này chỉ còn 2 năm nhưng theo Chủ nhiệm HĐTV về dân chủ và pháp luật, năm 2013 rất quan trọng với việc sửa Hiến pháp. Ông Đạt cảnh báo, nếu không góp ý với tinh thần, trách nhiệm nghiêm túc, để bản Hiến pháp sửa đổi còn “lỗi” sẽ trở thành gánh nặng với nhiều nhiệm kỳ sau.
Nhắc lại tình hình xã hội với nhiều biểu hiện phức tạp, nghiêm trọng, có nguy cơ khủng hoảng niềm tin, hoạt động giám sát của mặt trận, ông Đạt nhấn mạnh, cần đi vào những vấn đề dân sinh bức xúc, tệ nạn xã hội, tham nhũng lãng phí.
Chủ nhiệm HĐTV về đối ngoại và kiều bào Vũ Xuân Hồng lại trình bày bức xúc về việc thiếu cơ chế đảm bảo việc được chia sẻ, cung cấp thông tin cũng như tổ chức giám sát, yêu cầu giải trình đối với cơ quan điều hành của MTTQ. Ông Hồng lưu ý, làm cách nào để “đặt được hàng cho đúng tầm”, cần có những điều kiện và cơ chế đột phá dành cho mặt trận.
Phó Chủ tịch MTTQ Hà Nội Lê Xuân Điệp cho rằng Đảng, Nhà nước cần có cơ chế để mặt trận thực hiện được vai trò giám sát, phản biện, vì có chủ trương mà không có cơ chế, quy chế, cũng chẳng khác nào cho anh cái ghế để ngồi ở hội nghị nhưng bảo ghế để ở trong phòng, vào đó mà lấy, cửa phòng đó lại khóa trái lại.
P.Thảo
Thiếu “chỉ số cảm xúc” để đo thái độ cán bộ
