Cả tuần nay, Á Châu đă rộn lên v́ mọi người khám phá ra Bắc Kinh lại chơi thêm vài tṛ xảo trá nữa. Trước hết là chuyện thông hành.
Số là hôm Tháng Năm vừa qua, Bắc Kinh bắt đầu cấp cho dân của họ những passport loại mới, có chip điện tử. Tuy nói là cấp từ hôm Tháng Năm, nhưng thực ra măi gần đây số thông hành này mới bắt đầu được đưa ra tŕnh để xin nhập cảnh ở các quốc gia khác. Và điều làm các quốc gia láng giềng giật ḿnh là v́ trên trang thứ 8 của passport mới này, Bắc Kinh đă quyết định in một tấm bản đồ. Tấm bản đồ này được in hơi lờ mờ như kiểu một “watermark” trên các đồng tiền, nhưng rơ ràng hơn là các loại watermark b́nh thường.
Và khi các viên chức biên giới hay lănh sự của các quốc gia láng giềng lật xem th́ họ chưng hửng. Ấn Độ, quốc gia cũng khổng lồ không kém ǵ Trung Quốc, khám phá ra là tỉnh Arunachal Pradest, một phần của vùng Jammu và Kashmir đă bị “sát nhập.” Ở Biển Đông, con đường chín đoạn nay có thêm một đoạn nữa và bao không những toàn thể Biển Đông, c̣n bao luôn cả quần đảo Đài Loan.
Các quốc gia láng giềng dĩ nhiên phải phản ứng. Nhà chức trách Việt Nam từ chối đóng dấu nhập cảnh trên passport Trung Quốc. Thay v́ vậy họ cấp visa trong một tờ giấy riêng. Philippines thấy ư hay cũng đă bắt chước. Cả Đài Loan, Philippines lẫn Việt Nam đều đă chính thức lên tiếng phản đối. Cả ba quốc gia đều sợ là nếu đóng chiếu khán vào các thông hành này th́ gián tiếp đă là công nhận chủ quyền của Bắc Kinh, một sự công nhận không những de facto mà c̣n de jure nữa.
Trong khi các quốc gia khác tức tối chưa biết làm ǵ, Ấn Độ đă từ chối không chịu bị bắt nạt và phản công tức thời. Ṭa Đại Sứ Ấn ở Bắc Kinh đă bắt đầu cung cấp chiếu khán in kèm với một bản đồ Ấn Độ cho thấy những vùng đất mà Bắc Kinh bảo là của ḿnh nay là lănh thổ Ấn. Một nhà phân tích chính trị Ấn, Giáo Sư Uday Bhaskar th́ giải thích với đài phát thanh quốc tế Đức Deutsche Welle là Ấn đă “chứng tỏ lập trường bằng cách cấp những chiếu khán tương tự cho các khách Trung Quốc.” Ông giải thích là lần này phản ứng của các quốc gia mạnh hơn, bởi họ cảm thấy là không thể không có phản ứng. Họ đều nghĩ là im lặng sẽ là mặc nhiên nhận thua. Đến chính phủ Dân Quốc dưới quyền của Tổng Thống Mă Anh Cửu ở Đài Loan, vốn đă cố làm thân với Trung Quốc để bảo vệ quyền lợi kinh tế, cũng phải than “việc này là hoàn toàn không biết ǵ đến thực tế và chỉ tạo thêm tranh chấp.”
Cái điều khó hiểu là những lư do tại sao Bắc Kinh đặt tấm bản đồ đó trong thông hành mà họ cấp phát cho dân của họ. Giáo Sư Bhaskar nhấn mạnh, “Việc này chưa từng xảy bởi đây là lần đầu tiên một quốc gia thực sự cho thêm hay in thêm bản đồ của nước ḿnh trên passport. Rơ ràng Bắc Kinh đang đưa ra những lối ứng xử mới, những tiêu chuẩn mới, và đă nâng cấp vấn đề thành ra Ấn Độ phải ăn miếng trả miếng.”
Ấn Độ c̣n hoang mang hơn nữa v́ năm nay là năm kỷ niệm đúng 50 năm cuộc chiến tranh Trung-Ấn. Tại Ấn hiện nay có nhiều bàn thảo về cuộc chiến tranh lần đó mà Ấn thua. Người ta đặt câu hỏi là Ấn cần phải làm ǵ để có thể thắng. Nhiều chuyên gia đă đặt câu hỏi phải chăng hành động cố ư gây hấn này của Trung Quốc là để chuẩn bị cho một mưu đồ quân sự mới và trong trường hợp đó, Ấn phải làm ǵ để bảo vệ quyền lợi của ḿnh cũng như bảo đảm là lần này không thua trận.
Một vị giáo sư về bang giao quốc tế ở Viện Đại Học Bắc Kinh cũng đă tỏ ra vô cùng ngạc nhiên: “Tôi không hiểu tại sao họ quyết định làm vậy. Nó không thể giải quyết bất cứ tranh chấp nào với các láng giềng của chúng tôi và chúng tôi chắc chắn sẽ thấy có phản ứng của các quốc gia khác.”
Chưa hết, vào hôm 29 vừa qua, tờ China Daily, tờ báo tiếng Anh chính thức của chính quyền Bắc Kinh, loan tin là ủy ban nhân dân tỉnh Hải Nam, tỉnh mà theo cơ cấu tổ chức chính quyền của Trung Quốc, đă được giao cho việc cai trị các ḥn đảo trong Biển Đông, đă loan báo là từ Tháng Giêng năm nay, cảnh sát biển của họ có quyền chặn hỏi và leo lên tàu của bất cứ ai “đi qua bất hợp pháp” vùng biển này. Cảnh sát biển cũng có quyền buộc tàu bị chặn đổi hướng. Biển Đông không chỉ là vùng lănh thổ tranh chấp giữa Trung Quốc và năm quốc gia láng giềng, nó c̣n là hải lộ bận rộn nhất nối liền Ấn Độ Dương với Thái B́nh Dương, con đường đưa dầu thô Trung Đông sang cho các quốc gia Bắc Á như Nhật Bản, Nam Hàn.
Việc này xảy ra chỉ bốn ngày sau khi Bắc Kinh khoe với thế giới là họ đă phóng và đáp được những chiến đấu cơ phản lực từ các hàng không mẫu hạm duy nhất mà họ có, và chỉ khoảng bốn tháng sau khi Bắc Kinh đă nâng một căn cứ mà nhiệm vụ chính là theo dơi khí tượng ở đảo Phú Lâm thành một căn cứ quân sự với nhiệm vụ tuần tra toàn thể Biển Đông và đặt một đơn vị hành chánh trên ḥn đảo này. Tưởng cũng xin nhắc lại đảo Phú Lâm là một trong những ḥn đảo mà Bắc Kinh mới cưỡng chiếm từ tay Việt Nam Cộng Ḥa năm 1974, trong những ngày tháng cuối của cuộc chiến khi họ biết Hoa Kỳ không c̣n chú tâm đến một ḥn đảo nhỏ ở một vùng biển xa xôi nữa. Đây là một ḥn đảo mà từ năm 1947, trước là Quốc gia Việt Nam, sau là Việt Nam Cộng Ḥa đă thường xuyên có một đơn vị quân đội đồn trú và một đài khí tượng để dự báo thời tiết cho Biển Đông.
Phải nói là tất cả những tin này có một thứ tiến tŕnh logic nhưng đồng thời vô cùng nguy hiểm. Cho đến hiện nay, việc Bắc Kinh giành chiếm một vùng biển mênh mông, có khi quá cả vùng đặc quyền khai thác kinh tế của một quốc gia láng giềng, đă làm cho có những đối đầu với các quốc gia láng giềng và Hoa Kỳ. Nhưng cho đến nay quyền tự do hải hành vẫn luôn luôn là đèn đỏ mà Bắc Kinh không vượt qua. Bắc Kinh có thể đe dọa Đài Loan, đàn áp Tây Tạng, đụng độ gây sự với các láng giềng Á Châu về những lănh hải tranh chấp, và chế tạo phi cơ tàng h́nh cũng như hỏa tiễn chống mẫu hạm, nhưng can thiệp vào quyền tự do mậu dịch và hải hành là một điều mà hẳn sẽ dẫn đến kết quả là có sự can thiệp của Hải Quân Hoa Kỳ để bảo vệ luật lệ quốc tế.
Nếu Bắc Kinh đủ tự tin để nghĩ là toàn thể thế giới sẽ không dám chống lại chiến thuật từng bước lấn chiếm ở Á Châu, th́ niềm tin này của họ có thể đă đến lúc bị thử thách. Cho đến nay thái độ của chính phủ Obama vẫn c̣n có ư chờ xem. Sau khi Bắc Kinh loan báo việc sẽ chặn và bắt tàu vi phạm “lănh hải,” Ngũ Giác Đài vẫn c̣n nói là chưa có đủ chi tiết để trả lời.
Chiến lược lấn chiếm của Bắc Kinh cho đến nay vẫn thường được tổ chức trong giai đoạn mà cường quốc họ e dè nhất, Hoa Kỳ, đang lơ là ngó đi chỗ khác. Bắc Kinh biết là chính phủ Obama nay c̣n bận rộn về vấn đề “vực thẳm tiền tệ” trong khi Ngoại Trưởng Hillary Clinton đang chuẩn bị rút lui, nên đây là lúc họ có thể lấn thêm một bước nữa.
Có điều, một sử gia nhắc lại là hồi Đệ Nhị Thế Chiến, khi Hitler tấn công Ba Lan, họ đâu có ngờ phản ứng của Anh và Pháp. Cái khó của một cường quốc đang lên muốn thách thức một cường quốc có sẵn là ở chỗ đó. Tấn công sớm quá th́ ḿnh sẽ bị tiêu diệt. Đó là kinh nghiệm của Hitler với Đế quốc Anh.
Lê Phan