Sao nhiều lãnh đạo châu Phi mất khi đương nhiệm?

Lãnh đạo của một quốc gia qua đời khi đương nhiệm là một chuyện khá hi hữu tuy nhiên từ năm 2008 tới nay tại châu Phi đã có 10 trường hợp như vậy xảy ra.

Đám tang của Tổng thống Ghana, ông John Atta Mills.

Nhóm người mang theo nếm chạy vòng quanh chiếc xe tang chở thi thể của thủ tướng Ethiopia Meles Zenawi khi đi qua Addis Ababa vào hôm thứ Ba. Ông đã sang thế giới bên kia khi mới 57 tuổi, sau một thời gian bệnh nặng.


Đầu tháng này, hàng ngàn người Ghana đã tham dự lễ tang của cựu Tổng thống John Atta Mills, người đã đột ngột qua đời ở tuổi.
Bốn tháng trước, Malawi đã tổ chức quốc tang tiễn đưa Tổng thống Bingu wa Mutharika, thọ 78 tuổi.
Trước đó, vào tháng Một, tổng thống Guinea Bissau, Malam Bacai Sanha, đã qua đời ở tuổi 64 tại một bệnh viện quân sự ở Paris sau một thời gian chống chọi với bệnh tật.
Tóm lại, chỉ riêng năm nay, đã có bốn vị lãnh đạo châu Phi đã qua đời khi còn đương nhiệm. Điều này không chỉ là mất mát lớn đối với người thân của họ mà còn khiến người dân ở đất nước mà họ lãnh đạo không khỏi lo lắng.


Simon Allison, một phóng viên của trang web Daily Maverick của Nam Phi, cho biết: "Tôi dường như trở nên khiếp sợ những cuộc gọi vào lúc nửa đêm thông báo rằng một tổng thống châu Phi vừa qua đời,"
"Tại sao các tổng thống châu Phi lại lần lượt qua đời như vậy?" Câu hỏi này đã đã thôi thúc Simon tìm hiểu kỹ hơn về tỷ lệ sống sót của các vị lãnh đạo.
Quả thực, từ năm 2008 tới nay đã có 10 vị lãnh đạo châu Phi qua đời khi còn đương nhiệm.
Có một sự thật chắc chắn rằng con số các nhà lãnh đạo từ trần khi đương nhiệm tại châu Phi cao hơn tại bất cứ lục địa nào. Trong cùng thời gian, chỉ có ba nhà lãnh đạo của các quốc gia khác qua đời đó là: Chủ tịch Hàn Quốc Kim Jong-il, Tổng thống Ba Lan Lech Kaczynski và David Thomson của Barbados.
Theo Simon, câu trả lời rõ ràng là các lãnh đạo châu Phi già hơn lãnh đạo các lục địa khác. Anh tin rằng người châu Phi thích các lãnh đạo lớn tuổi, cũng giống như văn hóa của một số quốc gia trên thế giới, những người cao tuổi thường được tôn trọng hơn.
Quả thực, độ tuổi trung bình của các lãnh đạo châu Phi là 61 - ngang với tại châu Á. Độ tuổi trung bình của lãnh đạo châu Âu là 55 trong khi tại Nam Mỹ là 59.


Tuy nhiên, tuổi thọ của cũng một yếu tố quan trọng. Người dân châu Phi có tuổi thọ thấp hơn so với châu Âu, Á và Mỹ Latin. Nguyên nhân chủ yếu khiến tuổi thọ tại châu lục này thấp là do sự lây lan của HIV/Aids cũng như chăm sóc y tế kém khiến tỷ lệ tử vong ở trẻ em tăng cao.
Bên cạnh đó, trẻ em ở châu Phi có tuổi thơ khó khăn và phải vật lộn với cuộc sống từ sớm, điều này cũng ảnh hưởng tới tuổi thọ trung bình của người dân châu Phi.
"Các tổng thống châu Phi, trước khi được bầu chọn, có thể phải trải qua một cuộc sống khá khó khăn và lối sống bất lợi và điều này sẽ ảnh hưởng tới tuổi thọ của họ sau này," Tiến sĩ George Leeson, nhà lão khoa tới từ Đại học Oxford cho biết.


Tất nhiên, không phải tất cả các lãnh đạo châu Phi đều có tuổi thơ vất vả.
Nhưng có một yếu tố khác đáng để xem xét, đó là chính trị. Các nhà lãnh đạo châu Phi phải giữ chặt lấy chiếc ghế của mình cho tới khi bị lật đổ.
"Điều này đúng với một vài nhà lãnh đạo như Omar Bongo, Conte và Gaddafi," Simon Allison nói.
Con số thống kê trên chỉ tính từ năm 2008 và số lượng các nhà lãnh đạo châu Phi qua đời trong lúc đương nhiệm trong khoảng thời gian này chỉ là số ít.
Cho dù thế nào chăng nữa, sự ra đi của các nhà lãnh đạo đã tạo ra những khoảng trống quyền lực, có thể gây nguy hiểm và bất ổn cho một quốc gia.


"Hãy nhìn những gì đã xảy ra tại Guinea-Bissau," Simon Allison nói. "Khi Sanha qua đời, một cuộc đảo chính đã xảy ra ngay sau đó." Theo Simon, đó là một tình huống khó khăn đối với các quốc gia châu Phi bởi trước đó họ chưa từng đối phó tốt với những khoảng trống quyền lực.
Tuy nhiên, ông cũng tin có lý do để lạc quan hơn.
"Tại Zambia, Malawi, Ghana và Nigeria, sự qua đời của các vị tổng thống giải quyết êm thấm thông qua hiến pháp, điều này đã giúp giảm thiểu bạo lực, tranh chấp và tôi cho rằng đây là một tín hiệu đáng khích lệ cho sự phát triển của châu Phi," Simon nói thêm.