“Ở Việt Nam vô cùng nhiều cổng để rửa tiền”
“Chỉ cần mua một căn hộ cao cấp là chúng ta có thể rửa hàng triệu đô la, mà hoàn toàn giao dịch bằng tiền mặt, thậm chí được khuyến khích khuyến mại nữa…”
Sáng ngày 15/11/2011, Quốc Hội thảo luận tại hội trường về dự án Luật pḥng, chống rửa tiền. Kết cấu của Luật pḥng, chống rửa tiền là 5 chương, 53 điều. Tại phiên thảo luận đă có 25 đại biểu phát biểu, có vị đại biểu đă được phát biểu lần thứ hai. Một trong những nội dung được quan tâm là đối tượng điều chỉnh và kênh rửa tiền của Luật.
Rửa tiền không chỉ một cổng duy nhất – Ngân hàng
Ngày 07/6/2005, Việt Nam đă có Nghị định 74 - quy định về cơ chế và các biện pháp pḥng, chống rửa tiền ở Việt Nam trong các giao dịch tiền tệ hay tài sản khác; trách nhiệm của các cá nhân, cơ quan, tổ chức trong pḥng, chống rửa tiền; hợp tác quốc tế trong lĩnh vực pḥng, chống rửa tiền.
Nhưng bấy lâu, “thế giới coi chúng ta như xứ sở lư tưởng cho việc rửa tiền” – theo đại biểu Dương Trung Quốc. Bởi, “chúng ta có văn bản dưới luật về vấn đề điều chỉnh hiện tượng rửa tiền. Đến bây giờ hầu như không thực thi được.”
Theo đánh giá của giới chuyên môn, Nghị định 74 rất đơn giản, không có khả năng ngăn chặn, không phù hợp với thông lệ quốc tế. Thực tế cho thấy gần 7 năm qua Việt Nam đă có văn bản dưới luật - Nghị định 74 về pḥng, chống rửa tiền, nhưng khả năng thực hiện, khả năng phát triển, khả năng xử lư, khả năng giải quyết cũng không có một kết quả rơ nét, thậm chí nó cũng bị ch́m đắm.
Thêm vào đó, Việt Nam chỉ bàn về rửa tiền qua một cổng duy nhất, cổng phổ biến nhất của thế giới mà họ tranh thật chắc tức là ngân hàng. Nhưng thực tế “ở Việt Nam vô cùng nhiều cổng để rửa tiền. Chỉ cần mua một căn hộ cao cấp là chúng ta có thể rửa hàng triệu đô la, mà hoàn toàn giao dịch bằng tiền mặt, thậm chí được khuyến khích khuyến mại nữa, thậm chí đến thuế nhà đó cũng không ai kiểm soát” – đại biểu Dương Trung Quốc.
Ông Quốc cho rằng, với thiết kế như hiện nay Luật có ra th́ sẽ không cải thiện được t́nh h́nh xảy ra ở Việt Nam, họ vẫn đi cửa khác, họ không đi cửa này. Ngoài ra, ông khá e ngại tính thực thi của luật bởi Việt Nam “c̣n sử dụng nhiều tiền mặt và vàng như thế này th́ vô phương cứu chữa.”
Băn khoăn đến từ Luật chống rửa tiền giao cho Ngân hàng soạn thảo
Dự án Luật chống rửa tiền được giao cho ngân hàng soạn thảo,các nội dung của luật v́ vậy cũng phần lớn bàn về việc chống rửa tiền qua cửa ngân hàng. Đại biểu Dương Trung Quốc cho rằng, tất cả những nội dung trong bản điều luật này chỉ giống như là một quy chế của nội bộ ngân hàng để bảo vệ cho chính ḿnh.
Theo đại biểu Dương Trung Quốc: Không hiếm trường hợp thế giới ngân hàng được dựng lên chủ yếu để rửa tiền, nhất là thành phần ngân hàng rất phức tạp, ngoài Ngân hàng Nhà nước ra, c̣n rất nhiều thành phần khác, họ sẽ biến đó thành một ưu thế để cạnh tranh đối với khách hàng của ḿnh và nó lại mở ra một kênh để người ta có thể rửa tiền ngay chính qua kênh ngân hàng để thu lợi nhuận, cho dù đấy là lợi nhuận phi pháp.
“Nếu ngân hàng lại chính là cơ quan điều chỉnh pháp luật này th́ rơ ràng là không phải chỉ "vừa đá bóng, vừa thổi c̣i" mà bản thân chính chúng ta giao cho họ một con dao hai lưỡi.”
Rửa tiền qua hoạt động xuất nhập khẩu và kiều hối chăng?
Hàng năm, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam khoảng mức 150% GDP. Liệu rằng việc rửa tiền có nằm ẩn trong hoạt động xuất nhập khẩu không?
Đại biểu Trần Hoàng Ngân – Tp. Hồ Chí Minh cho rằng: “Trong năm 2010 hoạt động xuất nhập khẩu chiếm tới 160 tỷ USD, năm 2011 doanh số xuất nhập khẩu chuyển ra và chuyển vào để phục vụ cho hoạt động xuất khẩu và nhập khẩu khoảng 200 tỷ USD. Như vậy tôi có e ngại việc rửa tiền nó sẽ nằm ẩn ở trong hoạt động xuất nhập khẩu này.”
Rơ ràng, doanh số hoạt động xuất nhập khẩu chuyển tiền ra vào Việt Nam là rất lớn, cũng có thể xem là nơi ẩn của hoạt động rửa tiền. Nhưng dự thảo luật chỉ dành có 3 ḍng để pḥng, chống rửa tiền ở lĩnh vực này. Như vậy, có quá ít so với tỷ trọng, doanh số giao dịch xuất nhập khẩu hiện nay?
Đại biểu Ngân cũng chia sẻ thêm: Thời gian vừa qua việc hậu kiểm trong vấn đề thanh toán quốc tế - chuyển tiền xuất nhập khẩu cũng rất hạn chế. Các NHTM quan tâm nhiều đến khoản phí họ thu được trong hoạt động XNK, cho nên có t́nh trạng có chứng từ là họ thanh toán ngay, nhưng sau đó hàng hóa có vào Việt Nam hay không th́ chúng ta thấy không kiểm tra được. Hoặc hàng lậu vào, ma túy vào, nhưng cuối cùng hợp thức hóa thông qua các hợp đồng thanh toán xuất nhập khẩu đó.
Ở mức độ nào đó, đây có thể xem là h́nh thức rửa tiền thông qua hoạt động xuất nhập khẩu.
Một h́nh thức khác của rửa tiền là tiền tích cóp từ người Việt ở nước ngoài từ công việc nhỏ, không giao dịch qua hệ thống giao dịch chính thức ở nước ngoài để trốn thuế được gửi về nước; sau đó người trong nước gửi tiền sang cho họ. Tiền này trở thành tiền sạch và có thể mua nhà, đóng tiền học phí.
Theo ông Dương Trung Quốc: cầm một đống tiền lẻ đó không thể nào chi tiêu được, đó cũng là một cách rửa tiền, mục đích cũng không phải cái ǵ quá tội phạm. Nhưng bởi v́ ở chúng ta quá lỏng lẻo trong vấn đề quản lư th́ đương nhiên nó trở thành một kênh giao dịch mang tính chất quốc tế, không phải chỉ riêng cho giao dịch đối với cộng đồng người Việt.
Rơ ràng, Luật pḥng, chống rửa tiền để chúng ta giải quyết một vấn đề mặt trái của xă hội, chúng ta đảm bảo ổn định, sự công bằng và cam kết quốc tế là cần thiết. Tuy nhiên, cần thiết phải nh́n một cách chính xác đối tượng nào là đối tượng điều chỉnh và các cổng mà đối tượng có thể rửa tiền.
Q. Nguyễn
Nguồn Tài liệu Văn pḥng Quốc Hội
Theo TTVN
“Ở Việt Nam vô cùng nhiều cổng để rửa tiền”
