Phương Tây liệu sẽ bị sa lầy ở Libya?

Khi lực lượng liên quân với sức mạnh không quân vô địch đang thống trị bầu trời Libya thì một loạt câu hỏi lớn đang được đặt ra về chiến dịch can thiệp quân sự này. Nhiều người lo ngại về nguy cơ chiến dịch quân sự của liên quân ở Libya sẽ rơi vào thế bế tắc, đẩy đất nước Bắc Phi này vào một cuộc chiến tranh lâu dài.

Sau hơn một tuần phối hợp tấn công từ trên không và trên biển, liên quân gần như đã phá huỷ hoàn toàn hệ thống phòng không của Tổng thống Muammar Gaddafi và chặn đứng bước tiến quân của lực lượng này về phía thành trì của phe nổi dậy Libya. Tuy nhiên, một loạt các vấn đề đã nảy sinh từ chiến dịch can thiệp quân sự của phương Tây. Các nhà phân tích lo sợ rằng, sứ mệnh của liên quân ở Libya có thể sẽ mất phương hướng và cuối cùng là rơi vào thế bế tắc.

Những câu hỏi lớn về chiến dịch ở Libya

Một loạt câu hỏi lớn đang được đặt ra cho chiến dịch can thiệp của các nước phương Tây ở Libya .

Câu hỏi đầu tiên là về mục tiêu của chiến dịch này. Nghị quyết ngày 17/3 của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc đặt ra mục tiêu là bảo vệ dân thường Libya bằng tất cả những biện pháp cần thiết. Tuy nhiên, ngay sau khi nghị quyết này được thông qua, một cuộc tranh cãi nóng bỏng đã nổ ra về việc liệu liên quân có nên can thiệp để thay đổi chính quyền ở Libya .

Đề cập đến những quan điểm khác nhau trong NATO về việc có nên lật đổ Tổng thống Libya Muammar Gaddafi hay không, Tiến sĩ Alexis Crow đến từ Tổ chức Nghiên cứu Chatham House có trụ sở tại thủ đô London, cho rằng, liên minh quân sự phương Tây cần phải xác định rõ xem liệu Libya hiện giờ “đang ở trong một cuộc xung đột phe phái hay là một cuộc chiến tranh vì dân chủ."

Trong khi đó, Tiến sĩ Christian Le Miere, một nhà nghiên cứu về an ninh hàng hải và các lực lượng hải quân thuộc Trung tâm Nghiên cứu chiến lược Anh, tin rằng, mặc dù mục đích được nói rõ trong chính sách của Anh là không nhất thiết phải thay đổi chính quyền ở Libya nhưng Thủ tướng David Cameron chắc chắn sẽ không hài lòng nếu ông Gaddafi vẫn còn cầm quyền.

Tuy nhiên, sau các cuộc chiến tranh đầy tranh cãi ở Afghanistan và Iraq, các chính khách Anh giờ đây sợ phải dính líu đến những chuyện liên quan đến việc thay đổi chính quyền hay giới lãnh đạo ở các nước khác, ông Le Miere cho biết thêm.

Trong khi cuộc khủng hoảng ở Libya có thể là một cơ hội để Châu Âu thực hiện một chính sách đối ngoại thống nhất thì các thành viên của liên quân lại có những mong đợi khác nhau trong chiến dịch can thiệp quân sự vào đất nước Bắc Phi này.

Ví dụ, Pháp chọn cách đơn phương công nhận chính thức phe nổi dậy Libya trước khi chưa có thông tin rõ ràng về việc ai cầm đầu phe nổi dậy và lực lượng này đại diện cho ai. Đức bỏ phiếu trắng đối với nghị quyết áp đặt vùng cấm bay ở Libya , nói rằng nghị quyết đó đồng nghĩa với việc can thiệp vào công việc nội bố của nước khác. Trong khi đó, Anh và Pháp ủng hộ mạnh mẽ chiến dịch quân sự ở Libya .

Đan Mạch đã nhanh chóng gật đầu đồng ý tham gia vào chiến dịch quân sự ở Libya sau khi đồng minh chính của nước này là Mỹ bỏ phiếu thông qua nghị quyết của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc.

Một câu hỏi khác được đặt ra là liên quân sẽ làm gì nếu quân chính phủ Libya lẩn trốn trong những thành phố đông dân cư để tránh những cuộc không kích trong khi liên quân luôn bác bỏ khả năng triển khai bộ binh ở đất nước Bắc Phi.

"Rất là khó khăn nếu bạn không có một chính sách được gọi là trên đe dưới búa, nghĩa là hoả lực từ trên không kết hợp với lực lượng bộ binh dưới mặt đất," bà Crow cho hay.

Nguy cơ rơi vào bế tắc

Ngoài sự chia rẽ, mâu thuẫn giữa các nước phương Tây về mục đích, mong đợi trong chiến dịch quân sự ở Libya thì liên quân đang phải đối mặt với nguy cơ rơi vào tình trạng bế tắc ở đất nước Bắc Phi. Khi đó, quân chính phủ Libya phải lùi bước trước các cuộc không kích dữ dội của liên quân nhưng phe nổi dậy ở nước này lại không thể tiến lên được do thiếu vũ khí. Một kịch bản như vậy sẽ biến Libya thành Iraq thứ hai. Và Tổng thống Gaddafi vẫn cầm quyền dù Libya bị cô lập và suy yếu bởi một loạt biện pháp trừng phạt.

Trong tình hình như vậy, Libya sẽ bị chia cắt thành hai với một nửa lãnh thổ phía tây do quân chính phủ kiểm soát và một nửa phía đông do phe nổi dậy nắm giữ. Như vậy, phe nổi dậy sẽ không thể thực hiện được mong muốn của họ là lật đổ được chính quyền 42 năm tuổi của Tổng thống Gaddafi.

Nguy cơ trên là rất cao bởi hai lý do. Thứ nhất, liên quân mới đây đã khẳng định, họ sẽ không đứng về bên nào mà giữ một lập trường công bằng trong cuộc đối đầu giữa quân chính phủ và phe nổi dậy ở Libya .

Bà Lene Espersen, Ngoại trưởng Đan Mạch, nhấn mạnh, mục tiêu chính của liên quân là bảo vệ dân thường Libya chứ không phải là thay đổi chính quyền ở đây. "Cần phải làm rõ là chúng ta ở Libya để đảm bảo dân thường được bảo vệ chứ không phải là lật đổ Gaddafi," bà Espersen cho biết.

Lý do thứ hai là quân chính phủ và quân nổi dậy hiện đang ở thế cân bằng nhau nên hai bên sẽ tiếp tục ở thế giằng co, không ai thắng, không ai thua. Và cuộc chiến cứ thế tiếp diễn mà không có hồi kết. Nếu không có sự can thiệp của phương Tây thì rõ ràng quân chính phủ đang có ưu thế hơn và họ gần như đã giành chiến thắng. Cuộc chiến ở Libya có thể đã kết thúc. Tuy nhiên, sự can thiệp của phương Tây đã khiến phe nổi dậy mạnh lên, quân chính phủ yếu đi và hai lực lượng này sẽ tiếp tục ở thế bất phân thắng bại. Kết quả là phương Tây sẽ bị mắc kẹt trong một cuộc chiến tranh lâu dài, không lối thoát như họ đã mắc kẹt ở Afghanistan và Iraq .

Vân Linh - (tổng hợp)
VnMedia