VN đă nuôi thành công loại muỗi có khả năng ngăn ngừa lây truyền bệnh sốt xuất huyết trong cộng đồng. Dự kiến trong năm 2011, loài muỗi này sẽ được thả ở VN.
Theo PGS-TS Vũ Sinh Nam, Phó Cục trưởng Cục Y tế dự pḥng (Bộ Y tế), loại muỗi Aedes aegypti, thủ phạm truyền bệnh sốt xuất huyết (SXH) sẽ được cho lây nhiễm vi khuẩn Wolbachia, một loại vi khuẩn phổ biến ở ruồi giấm.
Chết trước khi truyền bệnh
Wolbachia tồn tại trong tự nhiên, có khoảng 30% số côn trùng mang vi khuẩn này nhưng chưa từng được phát hiện có ở muỗi Aedes aegypti. Qua nghiên cứu, các nhà khoa học đă tạo được một chủng Wolbachia mới có khả năng sống trong cơ thể muỗi truyền SXH. Kết quả cho thấy vi khuẩn Wolbachia sống kư sinh trên muỗi sẽ làm giảm một nửa tuổi thọ của muỗi, từ đó giảm khả năng truyền bệnh của muỗi trong cộng đồng.
“Tuổi thọ trung b́nh của muỗi là một tháng. Từ ngày tuổi thứ 12, muỗi trưởng thành bắt đầu t́m kiếm nguồn sống. Đây là giai đoạn muỗi có thể lây bệnh SXH cho người. Nếu mang vi khuẩn Wolbachia, muỗi sẽ chết trước khi có khả năng truyền bệnh.
Mặt khác, muỗi đă nhiễm khuẩn sẽ ít có khả năng nhiễm mầm bệnh SXH từ người bệnh để truyền sang người lành. Ngoài ra, vi khuẩn này c̣n giúp muỗi đề kháng với virus gây SXH, hạn chế sự phát triển của virus trong cơ thể muỗi.
“Khi phóng thả ra tự nhiên, chủng muỗi này sẽ nhanh chóng thiết lập quần thể muỗi không truyền bệnh trên tự nhiên. Đồng thời, vi khuẩn trong trứng của những con muỗi cái đă bị lây nhiễm sẽ truyền cho các thế hệ kế tiếp. Từ đó giúp giảm nguy cơ SXH”- TS Vũ Sinh Nam cho biết thêm.
Các nhà khoa học đánh giá nếu thành công, phương pháp này sẽ mang lại hiệu quả cao trong việc kiểm soát và đẩy lùi SXH. Đây được xem là cách diệt muỗi sinh học, không gây hại đến môi trường so với sử dụng hóa chất diệt côn trùng và có thể coi như một dạng vắc-xin pḥng chống SXH. Điều đặc biệt là loại vắc-xin này được dùng cho muỗi chứ không phải người.
Đă tính đến các rủi ro
Dự án làm giảm tuổi thọ quần thể muỗi nhằm ngăn chặn sự lan truyền bệnh SXH do Trường ĐH Queensland (Úc) chủ tŕ, với sự tài trợ của Quỹ Bill & Melinda Gates Foundation, được thực hiện tại VN từ năm 2006. Hiện nay, tại pḥng thí nghiệm của Trường ĐH Queensland và Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương đang nhân nuôi chủng muỗi này trong pḥng thí nghiệm.
Theo ông Nam, lần đầu tiên trên thế giới, loại muỗi này đă được chấp thuận phóng thả trong môi trường tự nhiên ở miền Bắc Úc, dự kiến vào đầu tháng 2-2011.
Trước đó, nhóm nghiên cứu đă thử nghiệm thành công muỗi nhiễm khuẩn kháng virus SXH trên người t́nh nguyện, trong môi trường pḥng thí nghiệm. Ngoài Úc, hiện Thái Lan cũng đang chuẩn bị thí nghiệm thả loại muỗi này.
Tất cả những rủi ro có thể xảy ra trong quá tŕnh thả loài muỗi này đều được nhóm nghiên cứu tính đến. V́ thế, việc phóng thả dự kiến sẽ được thực hiện ở vùng tương đối biệt lập để có thể nhanh chóng xử lư kết quả không mong muốn.
Theo ông Nam, phải đợi đến khi có kết quả của đợt phóng thả ra thực địa của Úc, lúc đó VN mới đề xuất Bộ Y tế cho thử nghiệm. Dự kiến việc thả muỗi nhiễm vi khuẩn Wolbachia sẽ được thực hiện trong năm 2011, tại một đảo thuộc tỉnh Khánh Ḥa
Theo Người lao động