Nguyên nhân nào khiến tử vong do ung thư tăng báo động?

[goodidea]

Dân số già hóa, hút thuốc, rượu, béo phì và ô nhiễm không khí là những nguyên nhân chính. Hơn 40% ca tử vong ung thư có thể phòng tránh nếu hành động sớm và quyết liệt.


Nghiên cứu Lancet cảnh báo số ca tử vong do ung thư toàn cầu có thể tăng 75% vào năm 2050. Các quốc gia thu nhập thấp chịu ảnh hưởng nặng nề nhất, trở thành tâm điểm của khủng hoảng y tế (trong ảnh: Thuốc lá được bán tại Karachi, Pakistan).

Theo trang tin châu Âu Euronews.com, một nghiên cứu đáng báo động vừa được công bố trên tạp chí y khoa uy tín Lancet đã đưa ra cảnh báo về sự gia tăng đáng kể của gánh nặng ung thư toàn cầu. Phân tích dự báo số ca tử vong do ung thư trên toàn thế giới dự kiến sẽ tăng gần 75% trong 25 năm tới, bất chấp những tiến bộ trong điều trị. Sự gia tăng này đồng nghĩa với việc sẽ có 18,6 triệu người tử vong vì ung thư vào năm 2050.

Nghiên cứu cũng cho thấy số ca ung thư mới dự kiến sẽ tăng hơn 60% trong cùng thời gian, đạt mốc 30,5 triệu trường hợp.


Nguyên nhân và gánh nặng ở các quốc gia thu nhập thấp

Các nhà nghiên cứu chỉ ra rằng sự gia tăng dân số và già hóa dân số là động lực chính thúc đẩy phần lớn sự gia tăng này. Nghiên cứu đã theo dõi 47 loại ung thư tại 204 quốc gia và vùng lãnh thổ, tổng hợp dữ liệu mắc bệnh và tử vong từ năm 1990 đến năm 2023, sau đó đưa ra dự báo đến năm 2050.

Trong khi năm 2023 ghi nhận 18,5 triệu ca ung thư mới và 10,4 triệu ca tử vong trên toàn thế giới - cả hai đều tăng đáng kể kể từ năm 1990 - thì tỷ lệ tử vong đã giảm phần lớn là do sự suy giảm ở các quốc gia giàu có hơn.

Tuy nhiên, gánh nặng ung thư gia tăng lại dự kiến sẽ ảnh hưởng nặng nề nhất đến các quốc gia có thu nhập thấp. Theo phân tích, các quốc gia này sẽ chiếm hơn một nửa số ca ung thư mới và hai phần ba số ca tử vong từ nay đến năm 2050.

Meghnath Dhimal từ Hội đồng nghiên cứu sức khỏe Nepal, một đồng tác giả của nghiên cứu, gọi gánh nặng ung thư ngày càng gia tăng ở những quốc gia này là "một thảm họa sắp xảy ra".

Những yếu tố rủi ro có thể thay đổi

Phân tích cũng nhấn mạnh vai trò của các yếu tố rủi ro "có thể thay đổi" trong việc gây ra ung thư. Hiện tại, hơn 40% số ca tử vong do ung thư có liên quan đến 44 yếu tố nguy cơ có thể điều chỉnh được.

Các yếu tố rủi ro chính được phân loại theo giới tính: Nam giới: 46% số ca tử vong do ung thư ở nam giới vào năm 2023 có liên quan đến các rủi ro có thể thay đổi. Các yếu tố hàng đầu là thuốc lá, chế độ ăn uống, rượu, rủi ro nghề nghiệp và ô nhiễm không khí.

Với phụ nữ: 36% ca tử vong do ung thư ở phụ nữ có liên quan đến các rủi ro có thể thay đổi. Các yếu tố chính là thuốc lá, quan hệ tình dục không an toàn, chế độ ăn uống, béo phì và lượng đường trong máu cao.

Tiến sĩ Theo Vos, một trong những tác giả của nghiên cứu và là nhà nghiên cứu tại Viện Đánh giá và Đo lường Sức khỏe (IHME) có trụ sở tại Mỹ, nhận định: "Các quốc gia có cơ hội to lớn trong việc nhắm mục tiêu vào các yếu tố rủi ro này, có khả năng ngăn ngừa các trường hợp ung thư và cứu sống con người".

Lời kêu gọi hành động khẩn cấp

Trước viễn cảnh bi quan trên, các nhà nghiên cứu đã kêu gọi cải thiện khả năng tiếp cận chẩn đoán ung thư nhanh hơn, chính xác hơn, điều trị chất lượng và chăm sóc hỗ trợ, đặc biệt là ở các quốc gia có thu nhập thấp.

Chuyên gia Dhimal khẳng định rằng: “Có những biện pháp can thiệp hiệu quả về mặt chi phí đối với bệnh ung thư ở các quốc gia ở mọi giai đoạn phát triển”.

Nghiên cứu này không chỉ là một dự báo mà còn là lời cảnh báo về sự cần thiết phải tăng cường các chiến lược phòng ngừa và nâng cấp hệ thống y tế toàn cầu. Việc tập trung vào hạn chế các yếu tố rủi ro đã được xác định rõ ràng, như thuốc lá, chế độ ăn uống và béo phì, được xem là chìa khóa để làm chậm lại "thảm họa" đang cận kề, đặc biệt tại những khu vực dễ bị tổn thương nhất.

VietBF@sưu tập