Việt Nam vẫn bị Hoa Kỳ theo dỏi về chính sách "thao túng tiền tệ"

[trungthuc]

Việt Nam đang nằm trong số những quốc gia vẫn bị Hoa Kỳ theo dỏi về chính sách "thao túng tiền tệ" khi mức thặng dư rất lớn về thương mại với Washington vẫn còn gia tăng.

Trong bản công bố định kỳ mỗi sáu tháng, đưa ra ngày thứ Năm, 5 tháng Sáu, Bộ Tài Chính Hoa Kỳ cho hay họ chưa thấy có một đối tác thương mại chính yếu nào có chính sách "thao túng tiền tệ" này trong năm 2024.

Nhân viên một ngân hàng tại Hà Nội đang kiểm tra cho đếm loại mệnh giá 100 USD. (Ảnh: Hoang Dinh Nam/AFP/Getty Images)

Tuy nhiên, họ vẫn có danh sách một số đối tác nằm trong "danh sách theo dõi" mà hiện nay có thêm hai quốc gia Ireland và Thụy Sĩ bên cạnh các quốc gia khác gồm Việt Nam, TQ, Nhật Bản, Nam Hàn, Đài Loan, Singapore và Đức.

Theo định nghĩa của chính phủ Hoa Kỳ, "hành động thao túng tiền tệ" (Currency Manipulation) là sự can thiệp của một chính phủ (vốn là đối tác về thương mại của Mỹ) nhắm vào tiền tệ hoặc có chính sách tiền tệ mua bán đồng ngoại tệ đổi lấy đồng nội tệ nhằm làm thay đổi giá trị tỷ giá hối đoái dẫn đến lợi thế về ngoại thương, để cạnh tranh "bất chính". Chẳng hạn, cho đánh sụt giá đồng nội tệ giúp cho việc xuất cảng gia tăng trong khi hàng nhập cảng sẽ tăng giá thành lên cao hơn nhiều.

Chính phủ Hoa Kỳ đưa ra 3 tiêu chuẩn chính để từ đó xét xem các đối tác về thương mại của mình có phải đang cho thi hành chính sách thao túng tiền tệ đối với mình hay không. Thứ nhất, mức thặng dư thương mại với Mỹ vượt quá 15 tỷ USD. Thứ hai, mức thặng dư cán cân vãng lai vượt quá 3% GDP. Và thứ ba, can thiệp thị trường ngoại tệ một chiều, tiếp tục kéo dài.

Trong khi không có những lời lẽ đặc biệt nghiêm trọng nào với Việt Nam cũng như không lên án TQ là quốc gia đang "thao túng tiền tệ", nhưng Bộ Tài Chính Mỹ cảnh cáo nghiêm khắc đối với Bắc Kinh: "TQ, nổi bật trong số các đối tác chính yếu của chúng ta, thiếu hẳn sự minh bạch có liên quan đến chính sách tỷ giá hối đoái và tiền tệ".

"Sự thiếu minh bạch này sẽ không cản trở Bộ Tài Chính chỉ định TQ là quốc gia thao túng tiền tệ nếu có các chứng cứ cho thấy họ đang can thiệp xuyên qua các kênh chính thức hay không chính thức nhằm chống lại sự lên giá của đồng nguyên (yuan–nhân dân tệ) trong tương lai", hãng tin Reuters có trích dẫn lại bản tuyên bố của Bộ Tài Chính Mỹ.

Việt Nam có hai trong số ba tiêu chuẩn để bị gán là "thao túng tiền tệ" nên chỉ bị nằm trong "danh sách theo dõi". Báo chí tại Việt Nam đưa lại tin này một cách vui vẻ để cố tuyên truyền như khoe họ là một "đối tác tốt" của Washington.

Báo VNExpress trích dẫn lại thông tin từ Bộ Tài Chính Mỹ: "Ngân Hàng Nhà Nước VN đã bán ròng lượng ngoại tệ khoảng 9 tỷ USD trong năm 2024, tương đương 1.9% GDP, trong bối cảnh áp lực mất giá lên tiền đồng do các diễn biến kinh tế vĩ mô trên toàn cầu và Mỹ. Ngân Hàng Nhà Nước từ năm 2022 đã đảo ngược xu hướng mua vào ngoại tệ một chiều (giai đoạn 2016-2021), chuyển sang hỗ trợ giá trị đồng Việt Nam. Tính đến cuối 2024, dự trữ ngoại tệ của Việt Nam là 81,2 tỷ USD".

Ở trong nhiệm kỳ đầu của ông Donald Trump, nhiều chức sắc cao cấp VN đã phải giải thích cho các viên chức Bộ Tài Chính Mỹ về các chính sách ngoại hối của mình để tránh các đòn trừng phạt kinh tế. Nay họ đang đàm phán để gỡ mức thuế đối xứng 46%, tuy nhiên mức thặng dư về thương mại vẫn còn gia tăng nên điều này sẽ gây khó khăn thêm cho chuyện thương thuyết giữa 2 bên.

Gian hàng triển lãm thương mại của VN ở Las Vegas, Nevada, trưng bày hồi đầu năm 2023 quảng cáo một số hàng điện tử trong chuỗi sản xuất tại VN xuất cảng, khi hàng loạt công ty chạy từ TQ đến VN để tránh mức thuế trừng phạt của Hoa Kỳ. (Ảnh: Robyn Beck/AFP/Getty Images)

Các con số mới được Tổng Cục Thống Kê đưa ra ngày 6 tháng Sáu trong bản "Báo cáo tình hình kinh tế xã hội tháng Năm và năm tháng đầu năm 2025" cho thấy mức thặng dư về thương mại của VN với Mỹ trong tháng Năm là 12,2 tỷ USD, gia tăng lên gần 42% so với cùng thời gian này của năm ngoái. Đồng thời, con số vừa kể cũng cao hơn tháng Tư trước đó đến 17%. Xuất cảng sang Mỹ cũng gia tăng khoảng 42% so với cùng thời gian này năm ngoái với 13,8 tỷ USD.

Mặc dù Hà Nội cam kết với Washington sẽ cố gắng cho thu hẹp khoảng cách thặng dư mậu dịch nhưng các con số thống kê lại chứng minh điều ngược lại. Các hãng xưởng, nhất là giới đầu tư ngoại quốc, tại Việt Nam đã vội vã sản xuất và xuất cảng trước khi hết hạn tạm hoãn thuế đối xứng mà ông Trump loan báo ngày 2 tháng Tư trước đây.

"Những con số thống kê mới được đưa ra sẽ làm cho phức tạp thêm cho các cuộc điều đình thương mại giữa hai nước cũng như đè thêm áp lực đối với Hà Nội, thúc ép họ phải nhượng bộ thêm mới có thể đạt được thỏa hiệp", ông Leif Schneider, Chó chủ tịch Ủy ban pháp lý của Phòng Thương Mại Mỹ tại Việt Nam, nhận định như vậy với hãng thông tấn Reuters.