Đòn thuế quan cùng các biện pháp "ăn miếng trả miếng" giữa Mỹ và Trung Quốc đang tạo ra những hệ lụy khó lường đối với nền kinh tế toàn cầu.
Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) hôm 14/10 công bố báo cáo Triển vọng Kinh tế Toàn cầu, trong đó ước tính tăng trưởng kinh tế thế giới sẽ giảm xuống 3,2% vào năm 2025, từ mức 3,3% của năm ngoái. Tăng trưởng được dự báo tiếp tục giảm còn 3,1% vào năm 2026.
"Có nhiều dấu hiệu cho thấy những tác động tiêu cực của các biện pháp bảo hộ đang bắt đầu bộc lộ. Khi nền kinh tế toàn cầu ngày càng trở nên hỗn loạn, rủi ro đối với triển vọng tăng trưởng sẽ gia tăng", báo cáo từ IMF lưu ý.
Tổ chức này nhận định thuế nhập khẩu của Mỹ có ảnh hưởng nhỏ hơn dự tính với toàn cầu, nhưng còn "quá sớm và thiếu chính xác" nếu kết luận việc này không có tác động đến tăng trưởng kinh tế.
Tổng thống Mỹ Donald Trump (trái) gặp Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại hội nghị thượng đỉnh G20 ở Osaka, Nhật Bản, hồi năm 2019. Ảnh: Reuters
Tuy nhiên, theo giới chuyên gia, dự báo từ IMF vẫn chưa thể hiện hết những hỗn loạn mà nền kinh tế toàn cầu đang phải trải qua. Ngay trong lúc IMF chuẩn bị báo cáo, hàng loạt diễn biến mới đã làm thay đổi tình hình tổng thể.
Các mức thuế mới của Mỹ đối với đồ nội thất, tủ bếp và gỗ xẻ nhập khẩu có hiệu lực từ 14/10. Căng thẳng thương mại Mỹ - Trung lại bùng lên vào tuần trước, sau khi Tổng thống Donald Trump đe dọa tăng thêm 100% thuế quan với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc nhằm đáp trả các biện pháp kiểm soát xuất khẩu mới của nước này. Việc chính phủ liên bang Mỹ đóng cửa kéo dài cũng có thể đè nặng lên nền kinh tế lớn nhất thế giới trong năm nay.
Tuần trước, Trung Quốc quyết định tăng cường hơn nữa các biện pháp hạn chế xuất khẩu đất hiếm, những vật liệu thiết yếu trong sản xuất chất bán dẫn, điện thoại di động, turbine gió và gần như mọi thiết bị tiên tiến khác. Hạn chế mới đối với những nguyên vật liệu cần thiết để sản xuất pin xe điện cũng dự kiến có hiệu lực vào tháng tới.
Cơn giận dữ từ Tổng thống Donald Trump về việc Trung Quốc hạn chế xuất khẩu đất hiếm đã dịu đi vào cuối tuần, sau khi phản ứng ban đầu của ông khiến thị trường chứng khoán Mỹ trải qua cú sụt giảm mạnh nhất kể từ tháng 4, thời điểm ông tuyên bố về các biện pháp thuế quan. Tuy nhiên, lời đe dọa áp thêm 100% thuế đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc vẫn còn bỏ ngỏ.
"Mối quan hệ Mỹ - Trung Quốc rất dễ biến động. Người ta thực sự không biết điều gì sẽ xảy ra chỉ trong hôm nay hay ngày mai, và đây chính là đặc điểm điển hình của chính quyền Trump hiện tại", Richard Portes, giáo sư tại Trường Kinh doanh London, nhận xét.
Căng thẳng leo thang giữa hai siêu cường kinh tế đang khiến hầu hết các quốc gia khác bị cuốn vào vòng xoáy. Ví dụ, những hạn chế của Trung Quốc đối với kim loại và nam châm sẽ ảnh hưởng đến các nhà sản xuất ôtô châu Âu vốn sử dụng những vật liệu này và vận chuyển chúng qua biên giới trong nội bộ EU. Và khoản thuế đối với tàu được đóng tại Trung Quốc cũng được áp dụng ngay cả với tàu thuộc những công ty vận tải biển không phải của Trung Quốc khi cập cảng Mỹ.
Chính phủ Trung Quốc đã leo thang trả đũa bằng cách thêm 5 công ty con của Mỹ thuộc công ty vận tải biển Hàn Quốc Hanwha vào danh sách trừng phạt, cáo buộc những công ty này "hỗ trợ và tiếp tay" cho Washington trong các động thái liên quan đến ngành đóng tàu.
Theo giới chuyên gia, Trung Quốc và Mỹ về cơ bản đang gây áp lực buộc các quốc gia trên thế giới phải chọn phe. Mexico, một trong những nước nhập khẩu ôtô Trung Quốc lớn nhất thế giới, tháng trước đề xuất áp thuế 50% đối với ôtô sau khi bị chính quyền Trump vận động hành lang gắt gao.
Trong khi đó, Ấn Độ đang xích lại gần Trung Quốc hơn kể từ khi Nhà Trắng áp thuế lên đến 50% đối với hàng hóa của họ vì New Delhi tiếp tục mua dầu Nga. Hồi tháng 8, Thủ tướng Narendra Modi đến thăm Trung Quốc lần đầu tiên sau 7 năm để tham dự một hội nghị kinh tế và an ninh. Động thái trên dường như là cách để lãnh đạo Ấn Độ thể hiện công khai rằng đất nước ông còn có rất nhiều đồng minh nếu chính quyền Trump tiếp tục giáng đòn trừng phạt lên họ.
Kể từ khi Tổng thống Trump nhậm chức, những thay đổi trong chính sách thương mại toàn cầu đã diễn ra với tốc độ chớp nhoáng và tác động theo những cách khó lường nhất.
Khi ông Trump hồi mùa hè công bố kế hoạch áp thuế 50% đối với hầu hết thép và nhôm nhập khẩu vào Mỹ, các nhà sản xuất thép Anh cảm thấy may mắn. Chính phủ Anh đã đạt được thỏa thuận rằng thép của họ sẽ chỉ bị đánh thuế ở mức 25%.
Nhưng tâm trạng ở Anh trở nên tồi tệ hơn nhiều vào tuần trước, khi Liên minh châu Âu (EU) công bố loạt biện pháp thuế trừng phạt riêng đối với thép nhập khẩu vào khối. Chính sách trên giáng một đòn mạnh vào ngành thép Anh, vốn xuất khẩu gần 80% sản phẩm sang EU.
Tuy nhiên, Anh không phải mục tiêu của chính sách này, mà chỉ là một bên bị vạ lây trong các động thái nhằm vào Bắc Kinh và Washington.
Mức thuế 50% của EU thực tế nhắm vào Trung Quốc, quốc gia bị cáo buộc bán phá giá thép với giá thấp trên thị trường toàn cầu. Nó cũng được đưa ra nhằm giúp đưa EU vào vị thế đàm phán tốt hơn với Mỹ.
"Liên minh sẵn sàng hợp tác với các quốc gia cùng chí hướng để bảo vệ nền kinh tế của họ khỏi tình trạng dư thừa năng lực toàn cầu. Chúng tôi sẽ tiếp tục khám phá những cách thức hợp tác mới với Mỹ", Ủy ban châu Âu (EC) tuần trước cho biết.
Xu hướng bảo hộ cũng đang lan rộng, với việc Canada, Brazil và Mexico thực hiện hàng loạt biện pháp nhằm bảo vệ nhà sản xuất thép trong nước của họ.
Tăng trưởng đang chậm lại ở cả Mỹ và Trung Quốc, trong khi giới chuyên gia đánh giá bất ổn hiện là đặc điểm chung của cả triển vọng kinh tế ngắn hạn lẫn dài hạn.
"Trung Quốc có các mục tiêu ổn định, rõ ràng và kiên quyết. Chính quyền Trump thì thay đổi từ ngày này sang ngày khác, về cả quan điểm và chính sách", giáo sư Portes từ Trường Kinh doanh London nhận xét. "Mức độ bất ổn và rất lớn và điều đó chắc chắn sẽ mang tới những hệ lụy đối với kinh tế toàn cầu".
VietBF@sưu tập
