'Đại dịch' được chọn là từ của năm 2020

[june04]

Lần đầu tiên trong lịch sử, hai công ty từ điển của Mỹ cùng chọn một từ đại diện cho năm, đó là "đại dịch".

Merriam-Webster và Dictionary.com hôm 30/11 tuyên bố chọn "Đại dịch" là từ của năm 2020. Lựa chọn đưa ra sau khi Oxford Languages ban hành báo cáo dài 16 trang cho biết một số thuật ngữ chuyên ngành đã được dùng phổ biến trong cuộc khủng hoảng Covid-19.


Từ pandemic (đại dịch) trong từ điển. Ảnh: AP

Theo đó, Oxford Languages cho rằng những thách thức của năm 2020 "đem lại sự cấp bách trong vai trò của các nhà từ vựng học. Trong đa số thời gian thực, các nhà từ vựng học đã theo dõi và phân tích sự thay đổi lớn trong dữ liệu ngôn ngữ và tần suất gia tăng từ mới".

Bởi đại dịch Covid-19 gây ra những thay đổi lớn về ngôn ngữ, báo cáo cho rằng "2020 là một năm không thể gói gọn trong một 'từ của năm'".

Merriam-Webster và Dictionary.com không đồng ý, dù cả hai cũng ghi nhận những thay đổi lớn với các từ liên quan.

Đại dịch "có lẽ không phải là cú sốc lớn", Peter Sokolowski, biên tập viên của Merriam-Webster nói. "Thông thường, những tin tức thời sự lớn sẽ đi kèm một từ chuyên môn và trong trường hợp này, từ đại dịch không chỉ mang tính kỹ thuật mà đã trở thành phổ biến. Nó có thể là từ mà chúng ta sẽ nói về giai đoạn này trong tương lai".

John Kelly, biên tập viên nghiên cứu cấp cao của Dictionary.com, cho biết số lượt tìm kiếm từ "đại dịch" đã tăng hơn 13.500% hôm 11/3, ngày mà Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tuyên bố tình trạng khẩn cấp về y tế toàn cầu do Covid-19.

Mức đột biến "lớn, nhưng điều đáng nói hơn là từ khóa này duy trì lượng tìm kiếm đáng kể suốt cả năm", ông nói. Hàng tháng, lượng tìm kiếm từ đại dịch tăng hơn 1.000%. Suốt nửa năm, từ này luôn nằm trong top 10 từ được tra cứu nhiều nhất trên Dictionary.com.

Còn tại Merriam-Webster.com, lượng tìm kiếm từ "đại dịch" vào 11/3 cao hơn 11.806% so với mức tăng đột biến cùng kỳ năm ngoái, Sokolowski nói.

Pandemic (đại dịch) có gốc từ tiếng Latinh và Hy Lạp, là kết hợp của từ "pan" (tất cả) và "demos" (người hoặc dân số), Sokolowski cho hay. Từ này xuất hiện vào giữa những năm 1660, được sử dụng rộng rãi để chỉ "toàn bộ" và cụ thể hơn, dùng để chỉ bệnh tật trong một văn bản y tế vào những năm 1660, nói về các bệnh dịch thời Trung Cổ.

Kelly cho hay Covid-19 cũng khiến lượng tìm kiếm các từ "bình xịt", "truy vết tiếp xúc", "giãn cách xã hội" và "miễn dịch cộng đồng" tăng lên, cùng với các từ phức tạp như tên các thuốc điều trị, xét nghiệm và vaccine.

"Tất cả những từ này đều nằm trong phần từ vựng mà chúng ta cần chia sẻ để giữ an toàn và cung cấp tin tức. Thật không thể tin được", Kelly nói.

Merriam-Webster bắt đầu công bố "từ của năm" vào năm 2008, với từ "gói cứu trợ". Từ của năm 2019 là "họ", sau khi lượt tìm kiếm tăng 313%.

Dictionary.com bắt đầu từ năm 2010, với từ "thay đổi", còn từ của năm 2019 là "sống còn", năm mà biến đổi khí hậu, bạo lực súng đạn, bản chất dân chủ và nhân vật Forky trong phim hoạt hình "Câu chuyện đồ chơi 4" của Disney đã thúc đẩy lượt tìm kiếm.

Năm ngoái, Oxford Languages công bố hai từ "climate emergency" (tình trạng khẩn cấp về biến đổi khí hậu).