Theo như Tổng thống Mỹ Donald Trump mới đây bất ngờ chiếu video và chất vấn gay gắt về tình hình người da trắng tại Nam Phi ngay tại Phòng Bầu dục trong lúc Tổng thống Nam Phi Cyril Ramaphosa bất ngờ xem những đoạn video về việc người da trắng ở Nam Phi, đặc biệt là nông dân, đang bị áp bức có hệ thống - một quan điểm đã bị nhiều tổ chức quốc tế bác bỏ.
Cuộc gặp song phương giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và người đồng cấp Nam Phi Cyril Ramaphosa hôm 21/5 đã biến thành màn “gài bẫy” hiếm thấy tại Nhà Trắng.
Ngay trước khi hai nhà lãnh đạo bước vào Phòng Bầu dục, các trợ lý Nhà Trắng đã lặng lẽ chuyển vào hai màn hình lớn để chuẩn bị cho tình huống bất ngờ mà ông Ramaphosa hoàn toàn không được báo trước.
Khi đèn phòng được tắt bớt, ông Trump bắt đầu trình chiếu video ông cho là bằng chứng về việc người da trắng ở Nam Phi, đặc biệt là nông dân, đang bị áp bức có hệ thống - một quan điểm đã bị nhiều tổ chức quốc tế bác bỏ.
Tổng thống Mỹ Donald Trump trao cho Tổng thống Nam Phi Cyril Ramaphosa bản sao các bài báo mà ông cho là cho thấy người Nam Phi da trắng bị sát hại, trong lúc hai nhà lãnh đạo gặp nhau tại Phòng Bầu dục vào ngày 21/5. Ảnh: Reuters.
Ông Ramaphosa, người từng là trưởng đoàn đàm phán của huyền thoại Nelson Mandela trong tiến trình chấm dứt chế độ apartheid, lặng người trước màn hình, gần như không giấu được sự bối rối. Dù nhà lãnh đạo Nam Phi bình tĩnh phản bác và giải thích tình hình, ông Trump có vẻ không suy chuyển.
Bên cạnh video, ông Trump còn giơ lên các bản in bài báo mà ông nói là củng cố cho tuyên bố của mình về “cuộc diệt chủng người da trắng” đang diễn ra. "Chết chóc, chết chóc, toàn là cái chết khủng khiếp”, ông Trump nói trong lúc lật qua các trang giấy.
Nhà Trắng lên kế hoạch kỹ lưỡng
Theo một quan chức Nhà Trắng, sự kiện được chuẩn bị từ trước nhằm “soi sáng” vấn đề mà họ cho rằng giới truyền thông đã cố tình phớt lờ. Nhưng CNN trước đó đã điều tra các cáo buộc về “diệt chủng” ở Nam Phi và không tìm thấy bằng chứng xác thực.
Dù vậy, ông Trump khẳng định ông đã nghe “hàng nghìn người” lên tiếng về vấn đề này. Các trợ lý của ông Trump tiết lộ họ để ý thấy trước khi công du Washington, ông Ramaphosa từng nói hy vọng có thể hóa giải góc nhìn sai lệch của ông Trump. Chính vì thế, Nhà Trắng đã sửa soạn tài liệu và cho bật video.
Video được trình chiếu mô tả chính trị gia đối lập Julius Malema phát biểu kêu gọi bạo lực chống lại nông dân da trắng - một phân đoạn sau đó được chia sẻ rộng rãi trên các tài khoản chính thức của Nhà Trắng. Những bài báo ông Trump cầm trên tay cũng lần lượt được các trợ lý đăng tải lên mạng.
Bất chấp nỗ lực của phía Nam Phi nhằm tạo không khí tích cực, từ việc mời hai tay golf chuyên nghiệp đi cùng đến lời khen ngợi nội thất mới của Phòng Bầu dục, ông Ramaphosa vẫn không tránh khỏi màn đối đầu công khai.
“Những gì các bạn nghe thấy trong các bài phát biểu không phải là chính sách chính thức của quốc gia. Nam Phi là nền dân chủ đa đảng, ai cũng có quyền phát biểu. Chính sách của chính phủ chúng tôi hoàn toàn đi ngược lại những gì ông ta nói”, nhà lãnh đạo Nam Phi lên tiếng sau video.
Một cảnh từ video được phát trong cuộc gặp với ông Ramaphosa đưa ra những tuyên bố sai sự thật về "nạn diệt chủng" đối với người nông dân da trắng gốc Afrikaner. Ảnh: New York Times.
Theo New York Times, Nam Phi từng xảy ra một số vụ sát hại người da trắng, nhưng số liệu thống kê của cảnh sát không cho thấy họ dễ tổn thương hơn các nhóm sắc tộc khác. Trên đa số chỉ số kinh tế, người da trắng ở Nam Phi vẫn có điều kiện sống tốt hơn nhiều so với người da đen.
Việc ông Trump chú ý tới tình hình người da trắng ở Nam Phi không phải điều mới. Ngay từ nhiệm kỳ đầu, ông đã nhiều lần bày tỏ mong muốn hỗ trợ nông dân da trắng bị thu hồi đất ở nước này.
Từ đầu nhiệm kỳ hai, chính quyền của ông đã tăng tốc cấp quy chế tị nạn cho người Afrikaner, trong khi tạm ngưng nhiều hồ sơ từ các quốc tịch khác. Mỹ cũng đã đình chỉ viện trợ cho Nam Phi và trục xuất đại sứ nước này.
Một trong những cố vấn thân cận của ông Trump trong vấn đề này là tỷ phú gốc Nam Phi Elon Musk. Mặc dù đã rút khỏi công việc cải tổ chính phủ để tập trung vào điều hành doanh nghiệp tư nhân, ông Musk đã có mặt tại Phòng Bầu dục hôm 21/5 trong lúc cuộc đối thoại diễn ra.
Ông Musk là một trong những người chỉ trích chính phủ Nam Phi gay gắt nhất và đã nhiều lần công kích ông Ramaphosa trên mạng xã hội. Ông cũng từng cáo buộc Nam Phi cấm dịch vụ Internet Starlink của mình vì không đáp ứng yêu cầu về sở hữu của người da đen.
Trước chuyến thăm, phía Nam Phi đã soạn đề xuất để cho phép Starlink được hoạt động nhằm tạo thiện chí với chính quyền ông Trump. Tuy nhiên, kế hoạch này dường như không có tác dụng rõ rệt. Và ông Musk cũng không có cơ hội lên tiếng.
“Elon là người Nam Phi, và tôi không muốn nói chuyện với anh ấy về chuyện này. Như thế là không công bằng với anh ấy”, ông Trump nói.
