Sóng 'quái vật' ngoài khơi Bồ Đào Nha

[june04]

Vệ tinh Landsat 8 chụp hình một cơn sóng cao hơn 15 m xô vào bờ biển Nazaré sau khi đi qua hẻm núi dưới biển.

Ảnh vệ tinh cơn sóng cao bằng tòa nhà 7 tầng xô vào ven biển Nazaré hôm 29/10/2020. Ảnh: Đài quan sát Trái Đất

NASA chia sẻ ảnh vệ tinh chụp vùng ven biển Bồ Đào Nha, hé lộ sức mạnh khổng lồ của những cơn sóng cao bằng tòa nhà 7 tầng khi xô vào bờ. Bức ảnh chụp vào năm 2020, cùng ngày một vận động viên lướt ván 18 tuổi cưỡi trên ngọn sóng cao kỷ lục 30,9 m trong vùng. Đài quan sát Trái Đất của NASA công bố bức ảnh hôm 22/2/2022.

Bức ảnh do vệ tinh Landsat 8 chụp hôm 29/10/2020 cho thấy một dải bọt trắng dày sót lại khi cơn sóng khổng lồ vỡ ra dọc theo bãi biển Bắc (Praia do Norte) ở Nazaré. Trong ảnh, cơn sóng cuốn theo trầm tích ở đáy biển xung quanh thành những cột dưới nước trải dài khoảng 10 km từ bờ, theo Đài quan sát Trái Đất. Sóng ở Nazaré thường đạt độ cao hơn 15 m vào những tháng mùa đông do hẻm núi dưới biển cách bờ chưa tới 1 km truyền năng lượng sóng. Nhưng sóng hôm 29/10 còn được tăng cường bởi gió mạnh từ bão Epsilon tràn qua Bermuda và nhiều khu vực ở Bắc Mỹ trong năm 2020.

Cùng ngày, vận động viên lướt ván người Bồ Đào Nha António Laureano cũng đương đầu với những cơn sóng lớn ngoài khơi Nazaré. Sau khi trở về nhà, Laurano gửi video ghi hình cơn sóng cho các nhà nghiên cứu ở Đại học Lisbon tại Bồ Đào Nha. Họ phân tích kích thước cơn sóng bằng phần mềm dựa vào chiều cao của người lướt sóng.

"Chúng tôi sử dụng chiều cao của người lướt sóng làm tham chiếu, sau đó xem xét đỉnh sóng (điểm cao nhất) và đường rãnh (điểm thấp nhất), Miguel Moreira, nhà hải dương học ở Đại học Lisbon, chia sẻ. Phần mềm chỉ ra cơn sóng cao 30,9 m. Đây là cơn sóng lớn nhất mà con người từng cưỡi, dù kỷ lục không được công nhận chính thức bởi Liên minh lướt sóng thế giới (WSL) do cách nhóm nghiên cứu phân tích chiều cao của cơn sóng.

Lý do sóng ngoài khơi Nazaré lớn như vậy là do gần đó có hẻm Nazaré dài 230 km và sâu 5 km, theo Viện Thủy văn Bồ Đào Nha. Khi sóng di chuyển qua khu vực, phần sâu hơn của cơn sóng nằm bên trong hẻm núi vẫn giữ nguyên tốc độ như ngoài biển rộng, nhưng phần đỉnh của cơn sóng ở bên trên hẻm núi di chuyển chậm lại. Điều này khiến cơn sóng đổi hướng hoặc uốn cong theo hướng tây nam.

Tuy nhiên, những cơn sóng khác không di chuyển qua hẻm núi vẫn xô vào bờ theo hướng tây bắc. Khi sóng hướng tây nam và tây bắc gặp nhau, chúng kết hợp thành cơn sóng cực lớn như cơn sóng Laureano từng lướt ván. Sóng ngoại cỡ thường chỉ hình thành vào tháng mùa đông, do trong suốt mùa hè, thay đổi của dòng hải lưu khiến sóng tràn tới không đi qua hẻm núi theo cách như trên.

Biến đổi khí hậu có thể ảnh hưởng tới cường độ và tần suất của sóng ngoại cỡ ở Nazaré trong tương lai. Một nghiên cứu công bố trên tạp chí Science Advances vào tháng 6/2020 hé lộ điều kiện sóng cực hạn đã tăng 5 - 15% do gió và dòng hải lưu mạnh hơn, gây ra bởi nhiệt độ nước biển tăng lên.