Kiev sẵn sàng ngừng bắn với Moscow, nhưng đó chỉ là một nửa của phương trình. Giới quan sát cho rằng chính quyền ông Trump phải khiến Nga ngừng tấn công Ukraine.
Nhiệm vụ khó khăn của ông Trump với Nga
Ukraine đã cho thấy họ sẵn sàng chấp nhận đề xuất của Mỹ về lệnh ngừng bắn 30 ngày ngay lập tức với Nga, Kiev và Washington cho biết trong một tuyên bố chung hôm 11/3. Điều này tạo ra một khởi đầu mới trong nỗ lực chấm dứt cuộc xung đột ác liệt kéo dài 3 năm. Theo tuyên bố chung của 2 phái đoàn, Mỹ cho biết họ sẽ ngay lập tức nối lại các chuyến hàng viện trợ quân sự và chia sẻ thông tin tình báo với Ukraine.
Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng thống Mỹ Donald Trump. Ảnh: Reuters
Việc Mỹ nối lại viện trợ quân sự và chia sẻ thông tin tình báo cho Ukraine là một sự thay đổi chóng mặt từ cuộc tranh cãi tại Phòng Bầu dục giữa Tổng thống Volodymyr Zelensky và Tổng thống Donald Trump. Bây giờ, lần đầu tiên, Nga được yêu cầu đưa ra cam kết, mặc dù không rõ điều gì sẽ xảy ra nếu họ ký kết.
Giới quan sát nhận định, bước tiếp theo nhằm khiến Nga ngừng các cuộc tấn công tên lửa và UAV vào Ukraine có thể đặc biệt khó khăn.
Ukraine vẫn đang tiếp tục chứng kiến các cuộc tấn công của Nga.
"Nga không dừng các cuộc tấn công. Họ tiếp tục không kích tên lửa vào các cơ sở hạ tầng quan trọng", Mykhailo Podolyak, cố vấn tổng thống Ukraine nói với Business Insider tuần trước trong bối cảnh sự ủng hộ của Washington cho Kiev đã tạm dừng.
"Nga không dừng lại và sẽ không dừng lại", ông Mykhailo Podolyak cho hay.
Nga đã liên tục tấn công vào các thành phố của Ukraine, trong đó có Kiev bằng tên lửa và UAV trong suốt cuộc xung đột. Tuần trước, Tổng thống Mỹ Donald Trump đe dọa sẽ áp lệnh trừng phạt và thuế quan với Moscow nếu nước này không đạt được lệnh ngừng bắn nhưng các cuộc tấn công vẫn tiếp tục, ngay cả sau các cuộc đàm phán trực tiếp tại Riyadh, Saudi Arabia hồi tháng 2.
Nga đã tấn công Ukraine hôm 6/3 với 67 tên lửa và gần 200 UAV, đánh dấu một trong những cuộc tấn công lớn nhất trong suốt toàn bộ thời gian giao tranh.
Vào thời điểm đó, Dara Massicot, một chuyên gia về quân đội Nga thuộc Chương trình Nga và Á-Âu của Quỹ Carnegie vì Hòa bình Quốc tế, cho biết trên mạng xã hội X rằng, bất kỳ "củ cà rốt" tiềm năng nào được trao cho Nga ở Riyadh đều "không đủ để khiến Điện Kremlin dừng các cuộc tấn công". Chuyên gia này cũng nhận định, Moscow không quan tâm nếu họ làm Mỹ bẽ mặt.
Giới quan sát phương Tây nói rằng họ thấy rất ít dấu hiệu Moscow đã sẵn sàng chấm dứt xung đột ở Ukraine. Các chuyên gia về chiến tranh tại Viện nghiên cứu Chiến tranh có trụ sở ở Washington tuần trước lưu ý rằng ông Putin và Bộ Ngoại giao Nga đã bác bỏ khả năng ngừng bắn thông qua đàm phán.
Động lực chiến trường và ngoại giao thay đổi
Khi công bố đề xuất hòa bình tại Jeddah, Saudi Arabia, Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio cho biết ông hy vọng Nga sẽ chấp nhận một thỏa thuận hòa bình "để chúng ta có thể tiến tới giai đoạn thứ hai của thỏa thuận này, đó là các cuộc đàm phán thực sự".
“Chúng tôi sẽ đưa lời đề nghị này cho Nga ngay bây giờ và chúng tôi hy vọng rằng họ sẽ đồng ý với hòa bình", Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio cho biết hôm 11/3. Theo ông: "Bây giờ bóng đang ở trên sân của họ".
Nga cũng đã thúc đẩy lệnh ngừng bắn, mặc dù Điện Kremlin muốn lệnh ngừng bắn được theo sau bởi các cuộc bầu cử ở Ukraine, trước bất kỳ cuộc đàm phán đầy đủ nào về lãnh thổ và an ninh trong tương lai của Kiev.
Trong khi đó, Ukraine sẽ muốn có sự đảm bảo an ninh mạnh mẽ để tránh xung đột tái diễn, với sự tham gia của lực lượng gìn giữ hòa bình châu Âu trên bộ, điều mà cho đến nay Nga vẫn phản đối.
Các quan chức Nga gần đây đã đưa ra những yêu cầu mà Ukraine có thể không đồng ý, chẳng hạn như buộc Kiev nhượng bộ lãnh thổ và thu hẹp quy mô quân đội cũng như không được có sự hiện diện của quân đội châu Âu để giám sát hòa bình ở Ukraine.
Ukraine và các đối tác quốc tế của họ lo ngại rằng Nga sẽ sử dụng lệnh ngừng bắn để xây dựng lại lực lượng bị hao hụt trong xung đột và tấn công lại Ukraine trong những năm tới.
Sau cuộc họp gây tranh cãi tại Nhà Trắng với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky vào cuối tháng 2, chính quyền Tổng thống Trump đã dừng viện trợ quân sự cho Ukraine tuần trước và ngay sau đó là dừng chia sẻ thông tin tình báo với Kiev cũng như hạn chế quyền truy cập vào hình ảnh vệ tinh quan trọng.
Trong cuộc họp đó, ông Zelensky đã lưu ý đến những thất bại trong quá khứ và bày tỏ lo ngại rằng Tổng thống Putin sẽ không tuân thủ thỏa thuận ngừng bắn. Tuy nhiên, tuần trước, ông Trump cho biết ông tin rằng ông Putin thực sự muốn chấm dứt xung đột.
Thông báo hôm 11/3 được đưa ra ngay sau khi các phái đoàn Mỹ và Ukraine gặp nhau tại Saudi Arabia để tham gia các cuộc đàm phán hòa bình có nhiều rủi ro.
Các nhà ngoại giao đã nhất trí "bắt đầu ngay các cuộc đàm phán hướng tới một nền hòa bình lâu dài, đảm bảo an ninh lâu dài cho Ukraine", tuyên bố cho hay.
Tiếp theo, Mỹ sẽ thảo luận các chi tiết cụ thể với Nga. Ukraine nhấn mạnh nhu cầu phải có sự tham gia của các đối tác châu Âu vào tiến trình hòa bình. Cho đến nay, ông Trump vẫn phản đối việc cung cấp bất kỳ đảm bảo an ninh nào cho Ukraine như một phần của thỏa thuận ngừng bắn, nói rằng đó sẽ là vấn đề mà châu Âu phải giải quyết.
Tuyên bố hôm 11/3 cũng cho biết Mỹ và Ukraine sắp ký một thỏa thuận về khoáng sản đất hiếm mà hai nước dự kiến sẽ ký vào tháng trước.
Cho tới nay, động lực trên chiến trường dường như không ủng hộ lệnh ngừng bắn. Quyết định của Ukraine tiến hành một cuộc tấn công bằng máy bay không người lái vào Nga đêm 10/3 là một minh chứng rõ ràng cho thấy năng lực quân sự của nước này vẫn chưa bị ảnh hưởng đáng kể do việc tạm dừng cung cấp thông tin tình báo quân sự của Mỹ. Đây cũng là một nỗ lực nhằm gây sức ép buộc Moscow phải đồng ý hòa bình.
Bộ Quốc phòng Nga cho biết Ukraine đã tấn công bằng 337 máy bay không người lái, trong đó có 91 máy bay nhắm vào Moscow và khu vực xung quanh.
Giao tranh ở tiền tuyến đã có lợi cho Nga trong một thời gian, nhưng không quá đáng kể hoặc mang tính quyết định. Tuy nhiên, động lực ngoại giao đột nhiên nghiêng về Ukraine, mặc dù với sự tham gia của ông Donald Trump, không rõ điều này sẽ kéo dài trong bao lâu. Khoảng 1 tỷ USD viện trợ quân sự của Mỹ hiện có khả năng được nối lại hỗ trợ cho Ukraine, trong khi việc cung cấp các phương tiện chiến đấu quan trọng như F-16 có lẽ đang được khôi phục.
VietBF@ Sưu tập
